SŁUPIA

1310 obl. 1608 Slup (Wp. 3 nr 930), 1354 or. Slup (Wp. 3 nr 1354), 1426 Slupy (KoścZ 8, 258v), 1510 Slupya (LBP 118), 1580 Słupia (ŹD 63), obecnie Słupia Kapitulna, 5,5 km na S od Miejskiej Górki.

1. 1310 (obl. 1608) Henryk ks. wlkp. i głog. ustanawia dystr. w Poniecu, w jego granicach ma się znaleźć m. in. S. (Wp. 2 nr 930).

1530 n. pow. kośc. (ASK I 3, 132v); 1426 n. par. własna (ACC 9, 103), 1510 par. Czesram, dek. Śrem (LBP 118), 1563-66 par. własna! (ASK I 4 k. 194v, 278v), 1580 par. Czesram (ŹD 63), → p. 5.

2. 1407 S. graniczy z Sarnową (Wp. 7 nr 592).

3. Własn. kapituły kat. gnieźn. 1357 król Kazimierz potwierdza m. in. posiadłości kapituły kat. gnieźn., w tym S. (Wp. 3 nr 1354).

1411-16 kustosze [kat.] gnieźn. (1411-14: Jakub Pałuka, 1416: Mikołaj) w sporach z kanclerzem pozn. Mik. Górką [z Górki Miejskiej, dz. w Niemarzynie] o granice między S. a → Niemarzynem; 1414 usypano kopce gran. między tymi wsiami (KoścZ 3 k. 75v, 185; KoścZ 4 k. 70v, 146v, 162, 255).

1510 w S. jest 10 ł. os. i 20 ł. opust. (LBP 118); 1530 pobór od 7 ł., wg przysięgi 3 ł. są spalone (ASK I 3, 132v); 1563 pobór [formularz nie wypełniony] (ASK I 4, 194v); 1566 pobór z S. wsi Klemensa Rudnickiego kusztosza gnieźn., od 12 1/2 ł. kmiecych, 2 ł. [soł.?], 3 zagr., 6 komor. (ASK I 4, 278v); 1580 pobór od 19 ł., 4 zagr., 8 komor. (ŹD 63); 1581-82 pobór z S. płaci [kustosz] kap. gnieźn. (Piotrkowska 1 nr 548).

4. 1369 abp gnieźn. Jarosław na prośbę opatrznych Michała, Jakuba i Stanisława braci rodz. z S. wsi [nal. do uposażenia] kustodii gnieźn. w okolicy (districtus) Czesramia [tj. w leżącej w diec. pozn. enklawie dóbr należących do abpstwa gnieźn.] odnawia, na postawie informacji zebranych przez kustosza gnieźn. Wierzbiętę, utracony przyw. soł.; do soł. nal. 4 ł. wolne, 4 ogrody, 1 karczma, 1 jatka chlebowa, 1 jatka mięsna, 1 kowal (faber), 1/3 opłat sąd.; mieszkańcy wsi S. lokowanej na pr. średzkim płacą na ś. Marcina [11 XI] z łanu z tytułu czynszu i dziesięciny małdrat trojakiego zboża, czyli po korcu (modius) żyta, pszenicy i owsa oraz po 1 wiard. w monecie obiegowej; sołtys ma wobec kustosza takie same powinności, jak sołtysi w innym wsiach kapituły [gnieźn.] (Wp. 6 nr 226).

1426-28 Marcin Paczela sołtys w S. w sporze z Małg. Sarnowską [z → Sarnowy]; Marcin sprzedał w Sarnowie 1/2 ł. roli, ale z powodu zatargu ze wspomn. Małgorzatą nie mógł wywieźć stamtąd swojego zboża (KoścZ 8 k. 258v-259, 262v, dawniej k. 33v-34, 45v; KoścZ 9, 2).

1487-1500 szl. Michał sołtys w S.: 1487 tenże kupuje z zastrz. pr. wykupu od Andrzeja i Piotra z Błożejewa cz. w Sierakowie i Szymanowie za 100 grz. szer. półgr (PG 10, 67); 1494 Katarzyna z Zimlina, ciotka rodz. Michała i Mikołaja z Zimlina, ż. tegoż Michała sołtysa w S. (PG 7, 17); 1499 tenże zapisuje swej ż. Katarzynie c. zm. Jerzego Zimlińskiego po 40 fl. węg. posagu i wiana na → Golejewie i Stwolnie (PG 12, 68v-69); 1500 tenże kupuje z zastrz. pr. wykupu od Dobrogosta Pasikonia z Konarskiego części w → Golejewa i mł. wodnego tamże oraz 1/4 Stwolna za 70 grz. szer. półgr i 85 fl. węg. (PG 12, 69).

5. [Wg Now. 2, 420, kościoł Ś. Katarzyny w S. jest fundacją z XIII w. (a. 1271) poczynioną zanim wieś przeszła na własność kap. gnieźn. (znane nam źródła średniowieczne nie podają wezwania).]

1426 Piotr pleb. w S. pozywa Sambora pleb. w Dłoni o 3 grz. za żyto, które temuż Piotrowi zapisał w testamencie zm. Klemens pleb. w Dłoni (ACC 9, 103).

1432 Ołbrzyk (Olbrzycus) pleb. w S. [prawdop. ident. z Alberykiem (potem?, jednocześnie?) pleb. w Czesramiu, → niżej] pozwany przez Jerzego Chojeńskiego [z Chojna k. Miejskiej Górki] to, że jego świnie niszczą granice [tj. kopce gran. między S. i Chojnem] (KoścZ 10, 23; Now. 2, 420, na podstawie tej wzm. pisze, że nie jest pewne, czy w 1432 kościołem w S. zarządzał Alberyk pleb. w Czesramiu).

1436 Wawrzyniec pleb. z S. w sporze z Alberykiem pleb. w Czesramiu o zboże [dzies.?] (ACC 20, 177v; Now. 2, 420, dopuszczał, raczej niesłusznie, możliwość odniesienia tej wzm. do Słupi k. Stęszewa, natomiast błędnie odniósł do S. wzm. z 1426 o Wawrzyńcu pleb. w Słupi k. Stęszewa).

1444 Wawrzyniec pleb. w S. w sporze z Wojciechem pleb. w Czesramiu; wyznaczony w tej sprawie przez Stolicę Apost. na sędziego komisarycznego Wawrzyniec prep. szpitala Ś. Ducha pod Poznaniem wzywa wszystkich przechowujących dokumenty dotyczące tego sporu, aby przedstawili je do rozpatrzenia apelacji (Wp. 10 nr 1662).

1451 Mikołaj z Książa prezentowany przez kustosza gnieźn. Jana Furmana na pleb. w S., prezencie sprzeciwia się Alberyk pleb. w Czesramiu (ACC 33, 99v).

1510, 1580 S. w par. Czesram (LBP 118; ŹD 63).

[1539/40 w rejestrze kontrybucji duchowieństwa brak S., wymieniono tylko Czesram (CP 404, 25v). Wg Now. 2, 420, jeszcze w 1632 kościół w S. podlegał plebanowi z Czesramia, a wyłączenia S. w osobną par. miał dokonać dopiero bp pozn. Wojc. Tolibowski (1655-63), który w 1663 konsekrował w S. nowy kościół.]

1563-77 parafia S. [przejściowo? czy omyłkowo podana przynależność?] (ASK I 4 k. 194v, 278v).

1667 kościół par. w S. patronatu kusztosza kat. gnieźn.; do uposażenia nal. role w S., ogród, 2 stawy, 2 łąki, rola zw. Kopanina i meszne od kmieci z S.; pierwotnie do par. S. nal. wsie Stwolno, Sikorzyn, Ugoda, Zawady, Zielona Wieś, Łąkta, Wydawy oraz mł. w S. i → Bieńkowski Młyn, ale po sporach w l. 1663 i 1667 wsie te zostały przysądzone kościołowi par. w Czesramiu (AV 16, 188-189).

6. 1383 podczas wojny domowej w Wlkp. po śmierci króla Ludwika starosta gen. Wlkp. Peregryn [z Węgleszyna] pustoszy dobra kościelne, m. in. S. i Pępowo należące do kustodii [kat.] gnieźn. (MPH 2, 747 – Kronika Janka z Czarnkowa; DA lib. X 126 – brak wzmn. o S. i Pępowie; szczegóły → Poniec, p. 6).

7. KorPrał. 1, 173.

8. Ok. 500 m na SE od S. (stan. 2) odkryto ślady osadnictwa z IX w., a ok. 1 km na NE od S. (stan. 4) naczynie gliniane z przełomu X i XI w. (Hensel 6, 162-164).