1305 kop. 1464 Smogorzewo (Wp. 2 nr 891), 1310 or. Smogorow (Wp. 2 nr 934), 1409 or. Smogorzewo (WR 3 nr 409), 1493 Szmogorzewo (PG 10, 191), 1530 Smogorzevo (ASK I 3, 133), 7,5 km na NE od Gostynia.

1. 1310 Henryk ks. głog. i wlkp. ustanawia dystrykt w Poniecu i wśród wsi podległych temu dystryktowi wymienia m. in. S. (Wp. 2 nr 930).

1463 n. pow. kośc. (PG 6, 163); 1510 n. par. Strzelce (LBP 111).

2. 1422 proces Jana Smogorzewskiego i Paszka Mszczyczyńskiego o granice S. i Mszczyczyna; rozjemcy ze strony Paszka zeznają, że zm. sędzia Mikołaj [z Błociszewa, zm. 1419], który był superarbitrem, przywiązał linę do pala Młyna Smogorzewskiego, przeciągnął ją przez las i podług niej kazał znaczyć kopce [tzn. czynić naciosy na drzewach?]; tak ustanowili granice na grobli i w lesie; rozjemcy ze strony Jana zeznają, że dokonali wtedy ugodowego rozgraniczenia za pomocą liny, ale nie dotyczyło ono grobli i nie kazali jej niszczyć (KoścZ 7, 32); 1493 mł. ze stawem, stawy Miaskowski i Nadolny, jez. Błotko, łąka Wielga Łąka, role zw. nowiny k. Węglisk, lasy i bory → p. 3; 1513 struga → Smug w Drzęczewie leży za wsią idąc w stronę S. (PG 14, 213); 1542 mł. w Mszczyczynie stoi w pobliżu granicy z S. (PG 17, 533v); 1542-97 w podziale Mszczyczyna i Gajewa wspomn.: 1542 i 1597 granice z S. oraz Smogorzewski Młyn (PG 145, 554v-556; PG 169, 669v-671), a 1586 granice z S. (KoścG 42, 38-41v; PG 150, 307v-310); 1563, 1566 mł. wodny o 2 kołach → p. 3; 1585 w podziale S. wspomn. m. in. mł. na Obrze, droga do młyna; las na i przy Obrze; stawki; folwarczki u młyniska, u trzęsawki i za Węgliskami; granica z Dzięczyną; płosy pod Babą, u jamy, u Błotka; olszyna zw. Baba; zapłotnia, zapłotnia u olszynki; role i łąki na Wieluniewach; role w widłach i wapniskach, role zw. ługi; strzelecki wydor; piaski oznaczone znakami „na kształt kopcy”; kopaniny na wszystkich trzech polach, a przy nich bór z sosnami; łąki Krętowiny, Przygłowiecz, u Kamionki, za Węgliskami; [miejsca zw.] Brzeście z rolą i łąkami oraz w Strugach z rolą, smugami, łąką (PG 146, 283).

3. Własn. szlach. 1337 Mikołaj z Gostynia nadaje mieszczanom w Gostyniu wszystkie wsie lokowane na pr. niem. w pow. kośc., m. in. S. [chodzi tu niewątpliwie o poddanie sądownictwu miej. wymienionych wsi należących do dziedziców Gostynia] (Wp. 2 nr 1169).

1409-45 Jan (Janusz) Westfal¹Wcześniej widać go w Płaczkowicach w pow. pyzd.: 1401 Janusz Westfal z Płaczkowic pozwany został przez Mańka z tej samej wsi, którego oskarżał o utrzymywanie zbójów (AC 1 nr 192); w tym samym roku Janusz Westfal z Płaczkowic ręczył też za długi Sędziwoja z Jarocina (ZSW nr 198). O rodzinie KObceRyc. 116-117, gdzie jednak błędna informacja, jakoby Jan i jego pasierbica mieli dobra w Wargowie; odnośna zapiska (PyZ 1, 100) wspomina wprawdzie o procesie Mańka z Płaczkowic z Januszem Westfalem i jego pasierbicą Agnieszką z Wargowa, ale porównanie z kolejnymi zapisami (PyZ 1 k. 101, 102, 104v, 105) wskazuje, że połączono tu niezręcznie dwie różne sprawy toczone przez Mańka. Agnieszka nie ma zatem nic wspólnego z Janem, a była najpewniej pasierbicą samego Mańka z S., Smogorzewski, 1412 syn Westfala (WR 3 nr 409, 456, 1032; KoścZ 8 k. 22v): 1415 tenże przedstawia w sądzie dok. nabycia S. (KoścZ 4, 126v); 1419 tegoż zastępuje w sądzie sołtys Lasota (KoścZ 5, 181, dawniej k. 119); 1422 tenże Jan Smogorzewski → p. 2; 1423 [tenże?] Jan Smogorzewski śwd. postawiony przez Świętomira z Korzeniewa przed sądem w Kaliszu (WR 4 nr 695); 1424 tenże Jan Westfal z S. wraz z Mirosławem z Żukowa [niezident.] i Sobkiem z Zalesia winni są braciom z Gołaszyna 50 grz. (KoścZ 8, 36, dawniej k. 91); 1425 tenże Jan Smogorzewski toczy proces z Sędziwojem Godurowskim; proces z nim toczy także Lasota sołtys w S., poddany Jana (KoścZ 8 k. 182, 188-188v); 1443 tenże toczy proces z Januszem i Janem z Gostynia (KoścZ 12, 376); 1444 [tenże?] Jan Westfal: wwiązanie w jego dobra w S. uzyskuje Mirosław Żukowski (KoścZ 12, 475); 1445 tenże Jan Smogorzewski toczy proces z Mik. Kolnickim (KoścZ 12, 615).

1443 Mik. Smogorzewski śwd. w dokumentach starosty gen. Wlkp. wystawionych w Kościanie i Poznaniu (Wp. 5 nr 700; Wp. 11 nr 2015).

1463 Andrzej z S. zapisuje swej ż. Annie po 50 grz. posagu i wiana na swej cz. S.; rezygnacja dokonana w Kościanie (PG 6, 163).

1469 Stanisław z S. zapisuje swej ż. Annie po 80 grz. posagu i wiana na 1/2 swych dóbr w S. w pow. kośc. (PG 8, 18); 1475 tenże wspomn. jako zm. → niżej; 1482 Anna wd. po tymże otrzymuje od matki Jadwigi wd. po Mik. Strzeleckim 120 grz. jej oprawy zapisanej na cz. Bodzewa w pow. kośc. (PG 9, 153v); 1487 Anna kupuje od Jana Łaszczyńskiego 4 ł. w Bodzewie (PG 10, 89v); 1488 Anna Smogorzewska dz. w Bodzewie (ACC 66, 98); 1491 Anna w towarzystwie brata stryj. Filipa Strzeleckiego i brata ciotecznego Ambrożego Pampowskiego kwituje c. Agnieszkę (ż. Szymona Złotkowskiego) z oprawy zapisanej na S. (PyG 7, 93); 1498 taż Anna wd. po Stan. Smogorzewskim wysyła swego zastępcę na wyprawę turecką w poczcie Ambrożego Pampowskiego (ExpBel. nr 599).

1475 Ambroży syn zm. Stanisława z S. (PyG 4, 3v).

1480 Barbara wd. po Stan. Smogorzewskim, siostra zm. Jana Krajewskiego, Małgorzaty ż. Stan. Krajewskiego i Agnieszki wd. po Wojc. Drogoszewskim (PG 9, 200).

1491 Agnieszka Smogorzewska ż. Szymona Złotkowskiego w towarzystwie braci stryj. Jana i Mikołaja ze Strzelc sprzedaje Ambrożemu Pampowskiemu swe dobra po ojcu w S. w pow. kośc. za 350 grz., ten zaś daje je z dopłatą 200 grz. Benedyktowi Pampowskiemu w zamian za części Pępowa i Krzekotowic (PG 10 k. 135, 136v); 1491 taż → wyżej; 1492 taż Agnieszka c. Stan. Smogorzewskiego, ż. Szymona Grochowskiego ze Złotkowa miecznika kal., który zapisuje jej po 160 grz. posagu i wiana (PG 10, 149v).

1492-1505 Mik. Smogorzewski: 1492 tenże zapisuje swej ż. Annie po 100 grz. posagu i wiana na 1/2 części S. i Leciejewa, jakie przypadną mu w działach z bratem Stanisławem (PG 10, 174); 1493 tegoż działy z bratem Stanisławem: Mikołaj otrzymuje w S. dwór, sołectwo, 2 1/2 ł. os. [imiona kmieci → niżej], opust. łan Krutowski, staw k. stawu Miaskowskiego, 1/2 stawu Nadolnego, 1/4 mł. z 1/4 stawu, 1/2 łąki Wielga Łąka, 1/2 ról zw. nowiny k. Węglisk, 1/2 lasów i borów oraz 1/2 Leciejewa; Stanisław otrzymuje w S.: 4 ł. os., łan opust. zw. Pośledni Kęs, karczmę, zagrodę opust. przy łanie Wieczorkowskim, wiatrak, 1/4 mł. z 1/4 stawu, 1/2 stawu Nadolnego, 1/4 jez. Błotko, 1/2 łąki Wielga Łąka, 1/2 ról zw. nowiny k. Węglisk, 1/2 lasów i borów oraz 1/2 Leciejewa (PG 10, 191, dawniej k. 194); 1494 tenże z bratem Stanisławem mają żyć w pokoju z dziedzicami Godurowa (KoścG 4, 31); 1495 tenże → niżej; 1500 tenże sprzedaje Jerzemu Krajewskiemu 1/2 swej ojcowizny w Leciejewie za 30 grz. (PG 12, 106); 1501 tenże występuje jako stryj Jadwigi siostry Jana Kromolickiego (PG 12, 153v); 1505 tegoż kwituje ż. Anna (w towarzystwie stryja Jana Bojanowskiego i wuja Jana Dąbrowskiego) z posagu i wiana, jakie oprawił jej na S. i Leciejewie [przeniesienie posagu zdaje się wskazywać, że Mikołaj pozbył się tych dóbr] (KoścG 6, 43).

1492-95 Stan. Smogorzewski: 1492-94 tenże brat Mikołaja → wyżej; 1495 tenże sprzedaje swemu bratu Mikołajowi cz. S. z zastrz. pr. wykupu za 40 fl. (PG 7, 57v; PG 11, 79v).

1510-12 Wojciech i 1510-37 Ambroży Miaskowscy [ss. Wojciecha, → Miaskowo²O rodzinie tej, wywodzącej się od Jurkowskich, → też W. Dworzaczek, Leliwici Tarnowscy, s. 42 przyp. 143. Miaskowscy musieli mieć dobra w S. co najmniej już w 1493, kiedy to wspomn. jest tam staw Miaskowski → wyżej: Mikołaj. Braćmi Ambrożego i Wojciecha byli Andrzej i Jan]: 1510 ciż otrzymują w działach od brata Andrzeja 1/2 Miaskowa, całe Kleszczewo [k. Krzywinia], 1/2 S. z dworem i 1/2 Bodzewa (KoścZ 19, 9v; KoścZ 22, 12); 1512 tenże Wojciech zapisuje ż. Annie c. Jerzego Tworzyjańskiego 100 fl. węg. wiana i 30 grz. posagu na wspomn. dobrach (KoścZ 19, 22v; KoścZ 22, 22v); 1517 tenże Ambroży zapisuje ż. Annie c. Mik. Kociuskiego po 100 fl. węg. posagu i wiana na wspomn. 1/2 swej cz. S. (PG 15, 164); 1517 tenże Ambroży Smogorzewski brat Jadwigi ż. Mik. Spławskiego (KoścZ 23, 29v); 1519 tenże Ambroży → niżej; 1529 tenże Ambroży Miaskowski z S. sprzedaje Janowi Miaskowskiemu swą cz. Bodzewa za 200 grz. (PG 16, 289); 1537 tenże Ambroży zapisuje czynsz z S. (PG 17, 134).

1512-23 Piotr i Marcin z S., bracia [najpewniej ss. Stanisława albo Mik. Smogorzewskiego]: 1512 ciż pozwani przez Andrzeja Dąbrowskiego z Dąbrówki o to, że nie wydali mu zbiegłego z Bodzewa kmiecia Grzegorza Obrosłka, który uciekł z 4 końmi, 4 krowami, 6 maciorami, 6 wieprzami i in. inwentarzem wartości 10 grz.; sąd przyznaje Andrzejowi wwiązanie w S. na sumę 20 grz. (KoścZ 18 k. 354v, 510v); 1519 ciż wraz z Ambrożym Miaskowskim oraz Apolonią wd. po Mik. Młynkowskim³Ponieważ zbiorczy pozew sąsiada dotyczyć mógł jakiegoś zatargu granicznego, także wymieniona w nim Apolonia miała być może dobra w S. Nie była jednak krewną Smogorzewskich, bowiem pochodziła z Gryżyny (→ Młynkowo) pozwani przez Jana Mszczyczyńskiego (KoścZ 24, 3v); 1522 tenże Marcin Górzyński⁴W Górznie Marcin miał dobra po matce. Wiadomo, że była ona siostrą pochodzącej z → Górzna Katarzyny ż. Jerzego Tworzyjańskiego (PG 15, 483v). Córka tego Jerzego wyszła za Wojc. Miaskowskiego z S. (→ wyżej) zapisuje swej ż. Małgorzacie c. Jana Chociszewskiego po 90 grz. posagu i wiana na 1/2 dóbr w S. i Górznie należnych mu w działach z bratem Piotrem (KoścZ 19, 96; KoścZ 22, 82v); 1523 ciż bracia niedz. sprzedają Dorocie Strzeleckiej ż. Jana Dobczyńskiego 1/2 S. za 324 grz. (KoścZ 19, 101v; KoścZ 22, 88; KoścZ 24, 339v).

1523 Dorota Strzelecka ż. Jana Dobczyńskiego → wyżej; 1529 jej c. Zofia sprzedaje Bartłomiejowi Krzyżanowskiemu swe dobra po matce w S. za 200 grz. (PG 16, 296).

1525-28 Wawrz. Strzelecki: 1525 tenże zapisuje swej ż. Agnieszce Siedleckiej po 300 fl. posagu i wiana na 1/2 dóbr w Strzelcach, S. i Bodzewie (PG 16, 97); 1527 tenże przekazuje ż. Agnieszce opiekę swych dóbr, m. in. S. (KoścZ 19, 124); 1528 tenże z ż. Agnieszką sprzedają Bartłomiejowi Krzyżanowskiemu swą cz. S. za 300 grz. (PG 16, 233).

1528-30 Bartłomiej Krzyżanowski: 1528, 1529 tenże → wyżej; 1530 tenże zapisuje swej ż. Helenie Bielewskiej po 150 grz. posagu i wiana na 1/2 S. (PG 16, 335v); 1533 tenże z S. (KoścZ 25, 150).

1540-69 Jan Miaskowski, syn Ambrożego: 1540 tenże Jan Smogorzewski zapisuje czynsz na cz. Bodzewa (PG 17, 339v); 1541 tenże → niżej; 1547 tenże z matką Anną Kociuską zapisują czynsz z S. i Bodzewa (PG 18, 316); 1550 tegoż i jego brata Andrzeja kwituje Jan Gostyński z zapłaty 30 grz., za którą to sumę jego siostra Anna Gostyńska nabyła kiedyś z zastrz. pr. odkupu S. od ich ojca Ambrożego (PG 93, 219); 1551 tenże zapisuje swej ż. Zofii c. Winc. Kamblana Chełkowskiego po 200 grz. posagu i wiana na 1/2 dóbr w S. i Bodzewie, należnych mu w działach z bratem Andrzejem (PG 18, 620); 1558-69 tenże dz. w S. (TD); 1566 tenże → niżej: pobór.

1541-51 Andrzej Miaskowski, syn Ambrożego: 1541 tenże → niżej; 1550-51 tenże → wyżej.

1541 Magd. Miaskowska c. zm. Wojciecha oświadcza, że bracia stryj. Krzysztof i Andrzej ss. Andrzeja, Jan i Andrzej ss. Ambrożego oraz Eustachy syn Jana zadośćuczynili jej za dobra po ojcu i matce w Koszkowie, Osieku, S., Bodzewie, Miaskowie, Kleszczewie; taż kwituje Jana i Andrzeja Smogorzewskich z 10 grz. długu (KoścZ 26, 276; KoścG 8, 510).

1546 Mikołaj i Andrzej Smogorzewscy [Miaskowscy] (KoścZ 27, 150).

1551 działy Krzyżanowskich [ss. Bartłomieja]: Maciej, Wojciech, Stanisław, Mikołaj, Bartłomiej i Hieronim dostają S., a ich brat przyrodni (frater consanguineus) Jan dworzanin król. dostaje Lipówkę (PG 18, 621-622); 1554 tenże Mikołaj, 1556 tenże Hieronim → niżej.

1551-66 Wojc. Krzyżanowski: 1551 tenże → wyżej; 1553 tenże zapisuje swej ż. Zofii Krajewskiej po 60 zł posagu i wiana na 1/2 dóbr w S. (PG 19, 101); 1554 tenże kupuje od brata Mikołaja cz. S. z zastrz. pr. odkupu za 100 zł (PG 19, 150v); 1556 tenże otrzymuje od swego brata Hieronima benedyktyna w Tyńcu jego dobra w S. (PG 19, 351; KoścG 11, 287); 1566 tenże → niżej: pobór.

1551-78 Bartłomiej Krzyżanowski: 1551 tenże → wyżej; 1555 tenże zapisuje swej ż. Kat. Dachowskiej po 200 zł posagu i wiana na 1/2 dóbr w S., należnych mu w działach z braćmi (KoścZ 20, 19v); 1555 tenże kupuje od swych braci Macieja, Wojciecha, Stanisława, Marcina, Mikołaja i Hieronima cz. S. ze stawem za 200 zł (PG 99, 250); 1557 tenże wraz z braćmi Stanisławem i Marcinem sprzedają Stan. Grabowieckiemu z Mszczyczyna swą cz. S. za 2000 zł (KoścG 11, 203); 1559 tenże z bratem Marcinem kupuje od brata Macieja cz. S. za 1000 zł (PG 19, 776; PG 103, 667v); 1559 tenże z ż. Zofią Dachowską zapisują sobie wzajemnie dobra w dożywocie (PG 19, 780); 1566 tenże → niżej: pobór; 1578 tenże w działach daje cz. S. swym bratankom Maciejowi i Łukaszowi ss. Macieja (PG 135, 42).

1551-69 Marcin Krzyżanowski: 1551, 1555, 1559 tenże → wyżej; 1563 tenże zapisuje swej ż. Małg. Popowskiej po 500 zł posagu i wiana na 1/2 dóbr w S. (PG 20, 215); 1566-69 tenże dz. w S. (TD).

1572-80 Stanisław (1575 mąż Kat. Drzewieckiej), 1575-85 Kasper, 1575-85 Maciej (1576 mąż Anny Trzeckiej) Miaskowscy z S. [najpewniej ss. Jana Miaskowskiego] (TD); 1580 ich siostra Zofia (TD); 1580 tenże Maciej → niżej; 1585 ciż Kasper i Maciej dzielą S., każdy otrzymuje po 3 śl. os., 1 śl. opust. i zagrodzie zagrodniczej (PG 146, 282v-284).

1510 wieś ma 6 1/2 ł., w tym 3 ł. os., 2 ł. opust. [a reszta?] (LBP 111); 1535 pobór od karczmy opust. (ASK I 5, 143); 1530 pobór od 6 ł., od karczmy 3 gr (ASK I 3, 133); 1563 pobór od 10 1/4 ł., mł. dziedz. o 2 kołach walnych, 8 komor., 1 karczmy dor., 2 rzem. (ASK I 4, 195v); 1566 pobór z działu Jana Miaskowskiego od 7 ł. os., 4 zagr., mł. dziedz. o 2 kołach walnych, karczmy dor. z kwartą roli, 2 komor. z bydłem, 3 komor. bez bydła; z działu Wojciecha i Bartłomieja Krzyżanowskich od 2 ł. os., 2 zagr., 1 komor. (ASK I 4, 279); 1580 pobór z działu Mac. Krzyżanowskiego od 3 ł. os., 1 rataja, 1 komor. z bydłem, 1 rzem., 3 zagr. z rolami; z działu Mac. Miaskowskiego od 4 ł. os., 2 zagr. z rolami (ŹD 85; ASK I 6, 296v).

1493 kmiecie Piotr, Marcin Warszel, Sasin Wawrzyniec, Mik. Półpanek, Obrosłek siedzą na łanach, sołtys na łanie Wieczorkowskim, Wojc. Codedo na 1/2 ł., karczmarz Wojc. Orzeł, zagr. Jakub, opust. łan Krutowski (PG 10, 191; → wyżej); 1512 Grzegorz Obrosłek zbieg z Bodzewa do S. → wyżej: Piotr i Marcin; 1585 kmiecie Błażek, Szczęsny, Szymon, Kuba, Stach i Bogusz, każdy na 1 śl., zagrodnicy Kuba i Jędrzej, opust. śl. Sobierajewski, opust. siedlisko Świerzbieniewskie, płosa Badajowa, miejsce za Badajem (PG 146, 283).

4. 1419, 1425 sołtys Lasota → p. 3; 1493 sołectwo, sołtys siedzi na łanie Wieczorkowskim (PG 10, 191; → p. 3).

5. 1510 S. w par. Strzelce (LBP 111); 1564 dzies. z 2 1/2 ł. w S. jest płacona bpowi pozn. do klucza krobskiego (IBP 309).

6. 1305 Jasiek z S. [zapewne mieszcz. w Gostyniu] śwd. w dokumencie wójta z Gostynia (Wp. 2 nr 891); 1310 tenże landwójt [w Gostyniu] (Wp. 2 nr 934).

1545 Jan syn Wacława z S. w diec. pozn., student w Krakowie (AS 2, 323).

7. Dawne budownictwo folwarczne. Majątki wielkopolskie, t. 1, Szreniawa 1994, s. 149.

Uwaga: Jak wynika z mapy Gilly’ego, jeszcze ok. 1800 r. zabudowania wsi S. znajdowały się ok. 1,5 km na W od dzisiejszych, w miejscu, gdzie na MTop. 1950 i MTop. 1997 w skali 1:50000 oznaczono gorzelnię.