ŁĘKI

(1360 Lanky, 1388 Lanki, 1410 Łęki -z odpisu z XVIII w., 1415 Lanky, 1443 Lanki, Laky, 1471 Lank, 1478 Laky, 1564 Lęky, 1581 Lenki) 8 km na NE od Brzeska.

1. 1360 n. ziemia krak. (ZDM 4, 964); 1473 pow. wojn. (MS 1, 1116); 1530, 1581 pow. szczyrz. (RP k. 24; ŹD s. 57)1W 1. 1471 i 1502 błędnie podano, że L. leżą w pow. krak. (MS 1, 701; 3, 1774); 1530, 1597 par. Szczepanów (RP k. 24; WR k. 82).

2. 1480 źródła rz. Uszew (Wschev, dziś Uszwica) znajdują się k. L. (DHn. 1 s. 76); 1485 role Raczyńska i inna, położona przed Hamilczem (Mamylczem) k. skotnicy w L. → p. 3; 1493-1503 do L. należy las niemały zw. Szumina [dziś w sąsiadującym z L. Borzęcinie w pow. pilzn. las zw. Szumin – UN 3 s. 8]. Król zezwala swemu br. kardynałowi [Fryderykowi Jag.] bpowi krak., aby poddani bpów krak. [z Borzęcina, Bielczy i Niedzielisk w pow. pilzn.] pospołu z poddanymi król. korzystali z tego lasu na domowe potrzeby; 1564 w L. kilka lasów, których wiele za czasów pana Płazy wyrąbano i spustoszono. Poddani z L. skarżą się lustratorom, że urzędnicy bpi zabraniają im korzystania z lasu Szumina, przywłaszczają go i na gruncie król. wieś osadzają. W lesie bpim jest dużo zwierzyny, a poddani bpi każdego roku wiele sztuk ubijają. W drugim lesie zw. Ruszyn [Żegota] Morski stawem zalał wiele gruntu król, a tym samym poddanym z L. odjął pastwiska i łąki. Na założenie tego stawu Morski ma ponoć zgodę króla, której rewizorzy nie widzieli (LK 1 s. 73).

1596-7 spór między bpem i kapitułą krak. a star. krzeczowskim Jackiem Młodziejowskim o granice między Niedzieliskami, Borzęcinem, Bielczą i Wokowicami, należącymi do bpiego klucza radłowskiego [w pow. pilzn.], a dobrami król. Przyborowem i L. Kanonicy krak. z poddanymi z Borzęcina stwierdzają, że granica biegnie od miejsca zw. Kąty, gdzie schodzą się trzy granice, następnie korytem rz. Uszwi [dziś Uszwica] na S przez dąbrowę. Na prawym brzegu tej rz. leżą grunty poddanych bpa, a na lewym króla z wsi Przyborów. Przy krańcu lasu, na lewym brzegu rz. leżą grunty uprawiane przez poddanych król., które należą jakoby do dóbr bpa, ale z powodu zmiany biegu rz. znalazły się w granicach dóbr król. Dalej kanonicy krak. wskazują, że granica biegnie korytem rz. Uszwi, która płynie przez łąki i role wsi L. niedaleko Przyborowa. Połowa L., położona na drugim [wschodnim] brzegu Uszwi, ma być jakoby lokowana na gruntach kośc. Poddani król. twierdzą, że rzeka ta nie nazywa się Uszew, lecz jest bezimiennym potokiem. Granica po jej wytyczeniu między Niedzieliskami i Borzęcinem a dobrami król. Przeborów i L. biegnie od miejsca zw. Kąty, k. ujścia rz. Łętowni do Uszwi na S biegiem tej rz. aż do krańca lasu i łąk, od którego to miejsca pozostały bieg Uszwi zostaje przyłączony do dóbr król. Stąd granica biegnie przez dąbrowę (merica) zwaną Szarwark, w stronę rz. Glinnik, która ukośnie płynie na N, następnie środkiem tejże rz. aż do miejsca, gdzie stykają się granice Borzęcina na N, L. na S i Bielczy na E. Granica między L. a Bielczą zaczyna się na środku rz. Glinnik kopcem usypanym naprzeciwko kopców narożnych, dalej biegnie w górę tej rzeki, po czym skręca starym jej biegiem w prawo na S, przyłączając cały bieg tej rzeki do wsi Bielczy. Kopiec narożny usypano w kącie, między rz. Glinnik i starym rzeczyskiem. Z tego miejsca granica biegnie starym rzeczyskiem aż do miejsca, w którym zbiegają się trzy granice wsi: L. od W i S, Bielczy na E i N oraz Wokowic od S przy kopcu granicznym L. Dalej biegnie stara granica między L. i Wokowicami, co do której nie ma sporu (ZK 409 s. 206-33); 1597 → Glinnik rz., [pow. szczyrz. i pilzn.].

3. Własn. król. w tenucie krzeczowskiej. -a. Sprawy własnościowe. 1360 Kazimierz W. potwierdza, że Piotr Nosek z Dziewina zastawił za 100 grz. Pełce z Kościelca marszałka dworu król. wieś L. w ziemi krak., którą sam ma w zastawie [być może od króla] (ZDM 4, 964); 1410 Władysław Jag. zapisuje Mik. Krakówce 50 grz. na wsi król. L. w ziemi krak. (Mp. 4, 1122); Mik. Krakówka z Podlesie [niezid.] wyznacza ż. Smiechnie 300 grz. wiana na połowie wszystkich dóbr (ZK 5 s. 234); 1415 Helena [właściwie Śmiechna] ż. Dziersława z Włostowic nie stawiła się przeciwko Katarzynie z Rudna o Wolę [Wola Brzozówka, par. Korzkiew], sołectwo w L. oraz 200 grz. wysługi zapisanych przez króla na Przyborowie i L.; taż Helena nie stawiła się przeciwko Zaklice z Korzkwi o Wolę Brzozówkę i sołectwo w L. (ZK 6 s. 71); 1416 ww. Dziersław da Janowi z Tczycy wwiązanie do 2 kmieci w L. zgodnie z zapisem (ZK 6 s. 183); wyrokiem sądu Jan z Królowie [pow. wiśl.] zachodźca Smiechny ż. Dziersława z Włostowic oddala roszczenia Zakliki z Korzkwi o 200 grz. należących do Mik. Krakówki (ZK 6 s. 264); 1443 Władysław [Warn.] zapisuje ww. Dziersławowi za zasługi okazane zwłaszcza w Królestwie Węgierskim 400 grz. i 50 kop gr pol. na L. i Przyborowie (Mp. 4, 1436); tenże Dziersław zapisuje ż. Jadwidze c. Hinka z Zagórza 500 grz. posagu na Jadownikach i 750 grz. wiana na całych dziedz. [właściwie tenucie] L. i Przyborów (ZK 12 s. 65 – wydano dok., który zabrał Zygmunt z Bobowej); 1443-6 → p. 4; 1445 L. w tenucie Jana Wątróbki → p. 3b; 1451 → p. 4.

1471 Kazimierz Jag. zezwala Stan. Wątróbce ze Strzelec wykupić L. i Przyborów w pow. krak. [właściwie szczyrz.] z rąk bpa krak. Jana Rzeszowskiego (MS 1, 701; Mp. 5 N 51); tenże król potwierdza zapis Stan. Wątróbki ze Strzelec kaszt. sądec. oprawy ż. Katarzynie c. Mik. Krejdlara ze Stogniewic celnika król. i mieszcz. krak. w wys. 5000 fl. węg. posagu i wiana na Strzelcach Wielkich i Małych z dworem, połowie dóbr dziedz. [!] Przyborów, Górki i L. w pow. i ziemi krak. oraz na sumach zapisanych na dobrach król. Uście i Niedary. Jan Wątróbka kanclerz królowej Elżbiety i kan. krak., brat niepodzielony tegoż Stanisława wyraża zgodę na ten zapis (Mp. 5 N 50; BCzart. Katalog 630); Stan. Wątróbka ze Strzelec kaszt. sądec. pożycza 160 grz. od mieszcz. krak. Jerzego Morsztyna i jego ż. Magdaleny, gwarantując zwrot tej kwoty wwiązaniem do L. i Przyborowa (GK 19 s. 505 zp.); 1473 król zapisuje temuż Wątróbce 200 grz. na L. i Przyborowie w pow. wojn. (MS 1, 1116); 1478 Stan. Wątróbka ze Strzelec wwda bełski zobowiązuje się zapłacić 200 fl. węg. poręki udzielonej Stanisławowi z Wojwanowic za Piotra [Kmitę] z Sobnia [ziemia san.] star. spiskiego, zabezpieczając wwiązaniem do L. i Przyborowa (GK 20 s. 726-7 zp.); 1483 Hieronim z Kobylan z ż. Katarzyną c. zm. Mik. Krejdlara celnika krak. zapisują 9 grz. czynszu na Przyborowie i L. szl. Stan. Proszowskiemu za 157 1/2 grz. zapisanych mu przez mieszcz. krak. Jana Waltka i jego stryja Jerzego Kezingera wójta sądu najwyższego pr. magd. na zamku krak. Stanisław będzie mógł w ww. dobrach przebywać i pobierać czynsz od poddanych (GK 21 s. 707); 1485 Katarzyna ż. Hier. Kobyleńskiego zastawia za 290 fl. węg. Stan. Proszowskiemu całą wieś dziedz. [właściwie król.] L. w ziemi krak., którą trzyma w oprawie od zm. Stan. Wątróbki ze Strzelec wwdy bełskiego, swego [I-go] męża, wyjąwszy dwie role: Raczyńską i inną, położoną Przed Hamilczem (Mamylczem) koło skotnicy (GK22 s. 122-3 zp.); 1491 Stan. Służowski tenut. L. i Przyborowa gwarantuje Mik. Słaboszowi wypłatę w oznaczonym czasie przysądzonych mu 220 grz. wwiązaniem do ww. wsi; Katarzyna wd. po Zbig. Służowskim z Brunocic przeciwko Stan. Służowskiemu tenut. L. i Przyborowa (GK 23 s. 644); 1494 Katarzyna wd. po Stan. Wątróbce ze Strzelec wwdzie bełskim, obecnie ż. Hier. Kobyleńskiego, ustępuje s. Stan. Wątróbce oprawę od I-go męża na połowie m. Uścia z cłem, wsiach Strzelce i Niedary oraz Wysokie [k. Szczebrzeszyna], Wola i Lubunki w ziemi chełmskiej. Zatrzymuje sobie dożywotnio Przyborowie [czyli Przyborów], L. i Wolę, które po jej śmierci przejdą na s. Stanisława i jego młodszego br. Jana. Jeśli do tego czasu dobra te zostaną wykupione, za otrzymane pieniądze Katarzyna będzie mogła kupić inne dobra, które po jej śmierci przejdą do synów (GK 24 s. 822-3 zp.); 1496 Katarzyna ż. Hier. Kobyleńskiego odstępuje synowi Stanisławowi oprawę zapisaną jej przez I-go męża

Stan. Wątróbkę na dobrach Przyborów, L. i Wola Brzozówka (ZK 153 s. 156).

1500 z podziału dóbr po śmierci Stan. i Jana Wątróbków [ss. wwdy bełskiego Stanisława] między ich spadkobierców wsie król. Przyborów, L. i Wola oraz wieś dziedz. Pławowice przypadają Piotrowi Kmicie kaszt. sand. i marszałkowi król., Stanisławowi kaszt. przem. oraz ich bratankom synom zm. Andrzeja z Wiśnicza (ZK 153 s. 244-7; Kniaź. 139); 1502 Aleksander Jag. wyznacza komisarzy w sprawie Piotra Kmity z Wiśnicza wwdy krak. do dóbr król. L., Przyborów i Wola Brzozówka, które przemocą zajął Hier. Kobyleński z ż. Katarzyną (AS 2, 223); 1504 król potwierdza, że ww. Kmita ustąpił dożywotnio ż. Elżbiecie z Dmosic [pow. sand.] dobra król. Przyborów i L. w pow. krak. (MS 3, 1774); 1525 → Krzeczów – tenuta; 1527, 1532 → Kobylany p. 3; 1547 → Jodłówka pow. szczyrz. p. 3; 1564 L. w stwie krzeczowskim (LK 1 s. 73 i przyp. f); → Cerekiew p. 2; Krzeczów – tenuta.

-b. Kmiecie. 1417 Stasz i Nikosz kmiecie z L. winni stawić się w sprawie ze Spytkiem z Melsztyna i okazać swoje prawo (ZCz. 2 s. 198); 1445 Jan Hinkowic kmieć z L. i Jodłówki w obecności swego pana Jana Wątróbki pozywa szl. Jana [sołtysa] ze Sterkowca o zabranie na drodze publicznej 4 wołów wart. 8 grz., 2 bałwanów soli wart. 6 grz., wóz wart. 3 grz. i tyle szkód. Sterkowski winien wydać wszystkie zabrane rzeczy za poręką (GK 9 s. 279-80, 287); 1457 Stan. Oślizło (Oslyslo) i Wojc. Kopr z L. zapisują 4 grz. Maciejowi z Moszczenicy klerykowi mieszkającemu przy kościele Ś. Anny w Krakowie (OK 10 s. 140); 1564 w L. 21 kmieci osiadłych na rolach niepomierzonych, płacą nierówne czynsze, 6 kmieci odrabia pieszą pańszczyznę i płaci czynsz. Wszyscy płacą za kury, sery, jaja, oddają sep pszeniczną i stację. 3 zagr. tylko odrabiają pańszczyznę, 2 karczmarzy płaci po 2 grz. 2 gr 1 den. Wszyscy płacą za wrąb do lasów król. cerekwickich, bratucickich, przyborowskich i dąbrowskich (LK 1 s. 73 i przyp. f).

-c. Pobór. 1530 L. wymienione bez danych o poborze (RP k. 24); 1581 pobór z 5 ł. kmiec., 2 zagr. bez roli, 1 komor. z bydłem, 5 komor. bez bydła, 4 rzemieślinków (ŹD s. 57).

4. 1388 Elżbieta ż. Wawrzyńca z Cikowic wyznacza mu po swej śmierci 50 grz. na sołectwie w L., na którym ma 100 grz. (SP 8, 4647); 1404 Jan domownik (familiaris) Zakliki [z Korzkwi] star. sądec. przeciwko Maciejowi sołtysowi w L. (KSN, 1431, 1446); 1415 Śmiechna ż. Dziersława z Włostowic [par. Chełm] nie stawiła się pozwana przez Mikołaja [Białuchę z Michałowa, pow. wiśl.] wwdę sand. i jego br. Jana o dobra I-go męża [Mik. Krakówki] Wolę Brzozówkę, sołectwo w L. i Sterkowiec; ww. wojewoda i jego br. Jan z Góry [pow. wiśl.] pozyskują pr. bliższości na Smiechnie Krakówczynie ww. dobra (ZK 6 s. 34, 63); → p. 3a; 1417 → p. 3b; 1443-6 Jan z Królowic [pow. wiśl.] pozyskuje na Dziersławie niegdyś z Włostowic sołectwo w L. wart. 500 grz. z tytułu bliższości po zm. Smiechnie ż. Dziersława, która trzymała te dobra dożywotnio po śmierci jego stryja [a jej I-go męża] Mik. Krakówki, oraz 500 grz., które stryj miał zapisane na L., wraz z dokumentami na sołectwo i wieś L., a także dok. ustąpienia cz. L. przez Dziersława na rzecz Jana. Jan uzyskuje także 1000 grz. szkód, ponadto 200 grz. wiana Smiechnie, które Dziersław odebrał od ojca tegoż Jana z dóbr Uściszowice [pow. wiśl.] i zapisał na L. W czasie sporu m.in. posłaniec Dziersława domaga się przesunięcia terminu rozprawy z powodu odbywanej przez swego pana misji w służbie króla przeciw Turkom (ZK 146 s. 467 z 1 X 1444 – Dziersław przy królu; 147 s. 54 z 1 X 1443 -Dziersław przekłada termin chorobą, s. 110-1 z 3 II 1446 – Jan na wiecu uzyskuje termin na następny wiec, ale panowie zauważyli, że nie wiadomo, czy Dziersław żyje, czy nie).

1448 Jan z Królowic pozywa Jadwigę wd. po Dziersławie Włostowskim i jej cc. Annę i Beatę o sołectwo w L. wart. 500 grz., które trzymała dożywotnio 1-sza ż. Dziersława Śmiechna po swoim 1-szym mężu Mik. Krakówce stryju Jana, i o tyleż szkód, o przywileje na wieś L. i sołectwo tamże, mimo że zm. Dziersław ustąpił Janowi cz. tych dóbr, a także o 1000 grz. szkód i 200 grz. posagu Śmiechny podjętych od ojca Jana z Uściszowic (ZK 147 s. 196-7); 1451 Jan z Królowie odstępuje od roszczeń wobec Anny i Beaty cc. Dziersława Włostowskiego o sołectwo w L. wart. 500 grz. i przywileje oraz 500 grz., jakie miał zapisane na L. zm. Mik. Krakówka, stryj Jana, a 1-szy mąż zm. Smiechny. Odstępuje też od pretensji o 200 grz. wiana Smiechny, które zm. Dziersław podjął od ojca Jana z dóbr Uściszowice i zapisał na L. Jan pozostawia dla siebie sołectwo w L. i razem z poręczycielem Stanisławem z Kijan zobowiązuje się pod zakładem 800 grz. ustąpić Annie i Beacie sołectwo w L. w wyznaczonym przez nie terminie. Zdziebor ze Swieradzic i Mikołaj ze Skawiny poręczają za Annę i Beatę wypłatę Janowi 200 grz. (ZK 146 s. 610-11); 1564 kmieć, który wójtem sądowym bywa, robót dogląda, nic nie płaci (LK 1 s. 73 i przyp. f).

5. 1463 Mikołaj włodarz (procurator) w L. ma zapłacić Piotrowi Śmieszowi (Smysch) i Mik. Mice witrykom kościoła w Szczurowej [pow. pilzn.] 1/2 grz. i 1 kopę gr na potrzeby kośc. (pro fabrica eiusdem ecclesie) (OK 12 s. 123).

7. F. Sikora, Uwagi o przygotowaniach rycerzy małopolskich do wielkiej wojny z Zakonem Niemieckim, w: Venerabiles, nobiles et honesti. Studia z dziejów społeczeństwa Polski średniowiecznej, Toruń 1997, s. 247-59.

1 W 1. 1471 i 1502 błędnie podano, że L. leżą w pow. krak. (MS 1, 701; 3, 1774).