ŁĘKI

(1404 Lanky, 1405 Lanki, 1445 Lankę, 1470 Łąki, 1529 Laky, 1564 Lęki) 7,5 km na N od Kęt.

1. 1405, 1457 ks. ośw. (ZDM 5, 1180; GriinMark. 2, s. 589, 608); 1490 ziemia ośw. (MS 1, 2129); 1581 pow. śl. (ŹD s. 98); 1470-80 par. Oświęcim (DLb. 2 s. 225); 1581, 1598 par. Bielany (ŹD s. 98; WR k. 41v).

2. 1508 dwa stawy zw. Borowe → 3b; 1519 → Bielany, ks. ośw. p. 5; 1553 komisarze król. rozgraniczają wsie król. Bielany, L. i Brzeszcze od Jawiszowic Jana Myszkowskiego (MS 5, 1722, 1730, 1749); 1564 przez teren L. i Bielan biegnie od rz. Soły rów z wodą na młyny, a gdzie są stare obłazy kmiecie najmują „rybictwo”, za co rocznie wpływa do stwa ośw. 2 grz. 20 gr. W lesie 4 stawki na odrośliska, piątniki i kroczki, ale woda słaba i czarna, dlatego ryby w zimie wymarzają. Na granicy L. w borze bielańskim okoliczna szlachta swoimi stawkami zalała granice i wiele gruntu król. (LK 1 s. 243).

3. Własn. książęca, od 1457 król. w stwie ośw. -a. Sprawy własnościowe. 1405 →p. 5; 1445 Mikołaj ks. opawski dzieli ks. ośw. na trzy cz. między br. Wacława, Przemka i Jana. L. z folw. należy do Oświęcimia; 1457 Jan ks. ośw. sprzedaje królowi Kazimierzowi Jag. ks. ośw. m.in. z L. (GrünMark. 2 s. 589, 608); 1470-80 własn. król., we wsi łany kmiec. (DLb. 2 s. 225); 1490 Kazimierz Jag. zapisuje Piotrowi Myszkowskiemu kaszt. wiel. 800 fl. na L. i Bielanach w ziemi ośw. (MS 1, 2129); 1494 Jan Olbr. zapisuje Piotrowi z Kurozwęk [pow. wiśl.], podskarbiemu kor., star. krak. i ośw. 9223 fl. węg. na zamku i m. Oświęcim z przedmieściami i wsiami: Dwory, Babice, m. Kęty z przedmieściem i cłem na rz. Sole, i na innych wsiach za wykupienie m.in. od Piotra Myszkowskiego król. Bielan, L. i Brzeszcz z sadzawką (MS 2, 314); 1501 Fryderyk Jag. prymas Królestwa i bp krak. z senatorami zapisują Spytkowi z Jarosławia kaszt. krak. pożyczone od niego na zapłatę wojsku 3000 fl. na stwie ośw., m.in. na L. (MS 3, 5); 1502 Aleksander Jag. zezwala Janowi Jordanowi z Zakliczyna wielkorządcę krak. wykupić z rąk Spytka z Jarosławia [ziemia przem.] kaszt. krak. miasto, zamek i stwo ośw., m.in. z L. (MS 3, 450); 1503 tenże król zapisuje temuż Jordanowi 450 fl. na ww. dobrach król., z czego 350 fl. zapłacił Jordan przy wykupie tych dóbr z rąk Spytka z Jarosławia, a 100 fl. pożyczył królowi (MS 3, 851); 1504 Aleksander Jag. zapisuje Pawłowi Czarnemu z Witowic star. brzeskiemu m.in. 8700 fl. na stwie ośw. z miastem i zamkiem oraz wsiach, m.in. L. (MS 3, 1834-5); 1514 Zygmunt I nadaje za zasługi Mik. Gierałtowskiemu sędziemu ośw. i jego poddanym z Wilamowic wolny wypas bydła we wsiach król. L. i Bielany (BJdypl 287); 1542 → p. 3b.

-b. Włodarze, kmiecie i poddani. 1404 Jaszek z L. [zapewne włodarz] (ZDM1, 252); 1405 → p. 5; 1508 L. w stwie. ośw. We wsi 13 kmieci, 2 zagr. i 2 służków, wszyscy obciążeni nierównymi czynszami, których nie płacą. Kmiecie płacą krowne, czynsz razem z zagrodnikami, wieprzowe, za odźwiernego na zamku [ośw.] płacą 1 fl., dają jaja -jedni po 10, inni po 5, a jeszcze inni mniej lub więcej wg wymiaru czynszu, każdy daje po 2 koguty i po 1 wozie drewna, po korcu owsa od wypasu każdej świni. Pracują wg rozkazu, winni grodzić dwór i opust. siedliska, wozić produkty na potrzeby zamku i dawać powóz. Kmiecie wysiewają 5 małdratów na folwarku w L., który uprawiają razem z kmieciami Bielan. 8 ról pustych. Włodarz i służka (ministerialis) Waszy uprawiają opust. role, z których płacono 36 szer. gr czynszu, ci jednak z powodu pełnionych służb nic nie płacą. Inny służka Flak trzyma opust. zagrodę, z której także nic nie płaci, ani nie odrabia, jedynie z Waszym winien opatrywać dwie sadzawki zwane Bobrek. Dwie opust. zagrody trzymają pasterz i Lacheta, z których nic nie płacą, tylko odrabiają. Opust. rola zw. Złypiotr, z której płacono 24 szer. gr czynszu, podzielona między kmieci, którzy nic nie płacą. Sułek trzyma opust. rolę, z której winien być płacony czynsz 24 szer. gr, ale ma wolniznę na 1 rok. Puste role: ww. Złypiotr, Papież (Papez), Goły, Nyczowska; kmiecie: Matlak, Dukała, który uprawia opust. rolę Papieża, Więcsław, Bartek, ww. Sułek, Kroczek, Wlazł (?), Janoszek, Małysza (Malisza) trzymający opust. zagrodę pasterza, z której tylko odrabia i płaci krowne, Mróz, Gęba, ww. Lacheta, zagrodnicy: Jan i Flak, Waszy służka (In. O 1/1, k. 12v-3, 29); → Bobrek Duży, Bobrek Mały.

1525 Wawrzyniec młynarz w L. (In. O 1/2 k. 125v); → Bobrek Duży; 1537 kmiecie płacą rogowe po 2 gr od krowy: Wilkowa od 5 krów, 2 jałowic i 36 owiec, Czernek od 4 krów, Bracza od 5, Chmiel od 4, Płocica od 7, Myczner od 2, Janoszek od 8, Małysza od 8 i jałowicy, Niemiec od 5 krów, Mróz od 5, Wieczek od 9, Klara od 3, młynarz od 6, Tomek od 4, Jukala od 6, Papież od 5 i 2 jałowic, Wojtek od 8 krów i 2 jałowic, Wałek od 4 krów i 2 jałowic, Zimutka od 5 krów, a włodarz od 6 (In. O 1/2 k. 15, 26); 1542 Zygmunt I w odpowiedzi na skargi kmieci wsi król. Brzeszcze, L. i Bielany i in. z terenu ks. ośw. na zbytnie obciążenia ze strony starostów ośw. postanawia, iż mają pełnić robociznę w tym wymiarze, co kmiecie z wsi dziedz. Wawrz. Myszkowskiego i innych dóbr szlach. w ks. ośw., albo wg statutu kor., tj. 1 dzień w tygodniu (S. Kutrzeba, Prawa księstw oświęcimskiego i Zatorskiego, AKP 9, nr 22; MS 4, 6930); 1557-62 Jan Ocieski, kanclerz wielki kor., star. ośw. potwierdza kupno karczmy w L. przez Wojc. Małyszę. Karczmarz płaci tylko 4 fl. czynszu i we wsi nie może być innej karczmy (LK 1 s. 243; 2 s. 158); 1564 w L. 19 kmieci na nierównych rolach, płacą czynsz w różnej wys., płacą krowne i składają się na wrotnictwo zamkowe, dają każdy po 2 koguty i 1/2 kopy jaj. 2 zagr., młyn zakupny o 2 kołach mącznych i 1 stępnym na przykopie z rz. Soły. W młynie miele słody tylko karczmarz. Karczmarz Małysza płaci od szynku, oddaje do zamku ośw. miary słodowe w ten sposób, że z zamku bierze rocznie 60 miar słodu, za co daje 120 miar z młyna, z czego 80 miar do zamku, a 40 miar młynarzowi. Młynarz arenduje 2 miary wszystkiego zboża, karmi dla zamku 2 wieprze. W lesie 4 stawki rybne na odrośliska na potoku. Do nowego folwarku przyłączono role plebana w Bielanach, dając mu w zamian za to i za meszne z ról kmiecych skupionych na folwark 7 stawków wykupionych od kmieci (LK 1 s. 243-4); → p. 2; 1581 w L. 9 1/2 ł. kmiec., 4 zagr. z rolą, 14 komor. z bydłem i 5 bez bydła, 4 rzemieślników, karczma (ŹD s. 98).

-c. Pobór, areał, folwark. 1405 → p. 5; 1470-80 → p. 3a; 1508 → p. 3b; 1525 na folwarku w L. pracują: dworka Małgorzata, służące Zofia i Małgorzata, służka Magdalena, która pasie cielęta, młynarz (In. O 1/2 k. 125v); 1549 na folwarku w L. hodowano 7 krów, 6 wołów, junaka, 9 cieląt, 14 świń, 33 gęsi, 14 kaczek, 3 kopy kur, zbierano siano, uprawiano żyto, pszenicę, owies, groch, tatarkę, proso i konopie (In. O 1/2 k. 87); 1564 → p. 3b; 1581 pobór w L. z 9 1/2 ł. kmiec. (ŹD s. 98).

5. 1405 Bolek ks. cieszyński, ośw., głogowski i strzelecki nadaje kl. Dominikanów w Oświęcimiu dzies. snop. z Dworów i L., należących do grodu ośw., i od chłopów pracujących na folwarkach w tych wsiach (ZDM 5, 1180); 1470-80 dzies. snop. i kon. z łanów kmiec. w L. wart. 6 grz. prepozytowi ośw. (DLb. 2 s. 225); 1470 br. Stanisław i Jan z Brzezia i Lanckorony, br. Łukasz i Zbigniew z Wodzisławia i br. Leonard i Henryk Rusoccy patronowie kościoła par. w Oświęcimiu ustanawiają prepozyturę i kolegium mansjonarzy w miejsce istniejących dotąd przy tym kościele dwóch plebanii, uposażając prepozyta dzies. m.in. w L., należącymi do jednego z plebanów (Mp. 5, M 123); 1472 Jan bp krak. eryguje na prośbę ww. patronów prep. i kolegium mansjonarzy, określając ich uposażenie m.in. dzies. z L. (BJ rps 5935 s. 159-68); 1519 → Bielany, ks. ośw. p. 5; 1529 dzies. snop. z całej wsi L. wart. 8 grz. i kon. wart. 16 gr prepozytowi ośw. (LR s. 210).

Uw. L. bywają mylone z wsią o tej samej nazwie, dziś zw. Łąka, leżącą k. Pszczyny na Śląsku (por. LR s. 552 – ind.).