ŁOPUNIE

(1438 Lupvniow! – kop. z drugiej pol. XVI w., 1440 Lopunicz! – kop. jw., 1441 Lopiznik! – kop. jw., 1455 Łopunie – kop. jw., 1470-80 Lopunya, 1529 Lvpvnye) dziś Łopoń, 5 km na NW od Wojnicza.

1. 1581 pow. sądec. (ŹD s. 143)1W latach 1504-10 L. płaci pobór w pow. tarnowsko-wiślickim, a w r. 1535 określono tę wieś jako leżącą w pow. pilzn. Podobnie było z Zamościem również należącym do par. Wojnicz. W r. 1581 obydwie wsie należały już do pow. sądec. Wydaje się, że w polowie XVI w. nastąpiła zmiana granic k. Wojnicza i wsie te wyłączono z ziemi sand. i włączono do ziemi krak; 1470-80 n. par. Wojnicz (DLb. 2 s. 272).

2. 1564 niewielki gaj dębowy, 3 stawki na smugowej wodzie (LK 1 s. 119); 1570 droga z Krakowa na Ruś idzie przez Bochnię, Brzesko i dalej z Wojnicza przez L. długim wąwozem. Lustratorzy nakazali puścić tu drogę górą (LDK s. 53).

3. Własn. król. w tenucie wojnickiej. 1438 Władysław [Warn.] zezwala Paszkowi [Złodziejowi] z Biskupic [par. Czchów] kaszt. małogojskiemu wykupić za 300 grz. z rąk Hryćka [Kierdeja] kaszt. lwowskiego m. król. Wojnicz z wsiami L. i Ratnawy (ZDM 5, 1430); 1440 tenże król zapisuje ww. Paszkowi kaszt. zawichojskiemu 100 grz. na m. Wojnicz, na L. i na folwarku Ratnawy (ZDM 5, 1467); 1441 → Biskupice; 1455 Kazimierz Jag. pozwala Jakubowi Dębińskiemu podczaszemu krak wykupić za 200 grz. z rąk [Anny] wd. po ww. Paszku m. Wojnicz i wieś L. (Mp. 5 W, 35); tenże król zastawia za 250 grz. i 40 fl. węg. ww. Dębińskiemu [z Dębna] podczaszemu krak. m. Wojnicz z L. i z innymi przynależnymi wsiami (Mp. 5 A, 119); 1470-80 ł. kmieć,, karczmy, zagrody (DLb. 2 s. 272); 1494 Jan Olbr. wydaje wyrok w sporze między rajcami m. Wojnicza, kmieciami i sołtysami wsi L. a Jakubem Szczekockim [=Dębińskim] tenut. wojnickim. Król zabrania tenutariuszowi nakładać i pobierać kary za zranienie bez przewodu sądowego. Nakazuje mu też naprawienie drogi z Zamościa do Wojnicza. Tenut. winien przedłożyć przywileje na jatki mięsne w Zamościu. Dopóki nie zostaną odgraniczone lasy miejskie od lasów król., tenut. nie może zabraniać mieszcz. wojnickim wyrębu. Komisarze król. winni zbadać, czy już za poprzedników Szczekockiego kmiecie z L. byli obow. do tłoki. Targowe w mieście ma, jak dawniej, pobierać miasto, a nie tenut., który winien miastu wynagrodzić straty (Materiały prof. J. Szymańskiego; MS 2, 364 -reg.; 4 Suppl, 1168).

1504 pobór w pow. tarnowskim z 5 ł., z karczmy i od 1 komor., drugi komornik odszedł ze wsi; 1505 w pow. tarnowskim, 1506 w pow. wiśl., 1510 w pow. tarnowskim – pobór z 5 ł. i z karczmy (RP)2Por. przyp. 1; 1517, 1518 ww. Jakub Szczekocki zapisuje Katarzynie ż. swego s. Jana, c. Mik. Jordana z Zakliczyna kaszt. wojn. i wielkorządcy krak. 2000 grz. wiana i posagu na dobrach dziedz. i na król., tj. na m. Wojnicz, na wsi L. i na folwarku Ratnawy (ZCz. 9 s. 91-2; MS 4, 2799 – tu błędnie imię syna Jakuba: Stanisław); 1521 na prośbę rajców wojnickich Zygmunt I potwierdza dok. Jana Olbr. z r. → 1494 zawierający wyrok król. w sporze między mieszcz. wojnickimi i kmieciami L. a tenut. Jakubem Szczekockim (MS 4, 3909); 1522, 1523 Zygmunt I zezwala ww. Jakubowi zastawić Andrzejowi Chocimowskiemu m. Wojnicz z folwarkiem Ratnawy i wsią L. (MS A, 4135, 13253); 1524 Zygmunt I zatwierdza wydzierżawienie przez Jakuba Dębińskiego s. Janowi i jego ż. Katarzynie Wojnicza z wsiami L. i Ratnawy (MS 4, 13848); 1528 Jakub Dębiński wydzierżawia ww. synowi i jego ż. Katarzynie dziedz. wieś Zamoście oraz dobra tenutalne: m. Wojnicz z wsiami L. i Ratnawy z 5 stogami żyta, 5 stogami owsa, 5 krowami i 5 świniami. Pod zakładem 2000 grz. zobowiązuje się w ciągu 3 lat uzyskać zgodę króla na wydzierżawienie dóbr tenutalnych (ZCz. 9 s. 537-9); 1531 → Dębno; 1564 19 kmieci na nierównych rolach i nierównym czynszu, 2 komor., wszyscy płacą oprawę, sep w owsie, składają się na wieprzka i na kozła, dają jaja i kapłony. Kmiecie płacą stację król. 2 zagr. na wolniźnie i 4 zagr. na czynszu, osadzeni na cz. roli sołtysiej. Karczma sołtysia wykupiona. Sołectwo wykupił pan kanclerz [Walenty Dębiński kanclerz 1564-76, tenut. wojn.] za 52 1/2 grz. Kmiecie pracują dla folwarku Ratnawy (LK 1 s. 118-9).

4. 1494→p. 3; 1531 sołectwo (GK 41 s. 1080); 1535 Zygmunt I zezwala Więcesławowi Wojakowskiemu i jego ż. Annie wykupić z rąk Marcina, Michała i Pawła Paszów sołectwo we wsi L. czyli w Ratnawach w pow. pilzn. (MS 3, 17829)3Ratnawy były folw. król. w tenucie wojn., nie mogło tam być sołectwa; 1564 → p. 3.

5. 1470-80 dzies. snop. i kon. wart. 12 grz. z ł. kmiecych, karczmy i zagród należy do preb. Wszystkich Świętych w kościele par. w Dębnie (DLb. 2 s. 272); 1529 dzies. snop. wart. 10 grz. z całej wsi jw. (LR s. 191).

7. A. Kiełbicka, Studia nad sołectwami w województwie krakowskim w XVI-XVIII w., Toruń 1964, s. 92-3.

Uw. → Łopianka, literatura.

1 W latach 1504-10 L. płaci pobór w pow. tarnowsko-wiślickim, a w r. 1535 określono tę wieś jako leżącą w pow. pilzn. Podobnie było z Zamościem również należącym do par. Wojnicz. W r. 1581 obydwie wsie należały już do pow. sądec. Wydaje się, że w polowie XVI w. nastąpiła zmiana granic k. Wojnicza i wsie te wyłączono z ziemi sand. i włączono do ziemi krak.

2 Por. przyp. 1.

3 Ratnawy były folw. król. w tenucie wojn., nie mogło tam być sołectwa.