MAŁOBĄDŹ

(1443 Malobancz – GrünMark. 2 s. 630; 1465 Malobącz – ZK 17 s. 3211W SP 2, 3787 błędny odczyt „Malokąsz”; 1470-80 Malobandz – DLb. 2 s. 190; 1598 Małobącz – WRWojtas s. 63), 2 km na S od Będzina.

1. 1443 ziemia i ks. siew. (GrünMark. 2 s. 630); 1470-80, 1598 par. Będzin (DLb. 2 s. 190; WR; WRWojtas s. 63)

3. Własn. książęca przed 1443, a następnie szlach. -a. Sprawy własnościowe. 1443 Wacław ks. cieszyński sprzedaje za 6000 grz. Zbig. Oleśnickiemu bpowi krak. księstwo siew. z wymienionymi imiennie miejscowościami, m.in. dobrami posiadanymi przez szlachtę i nie podlegającymi pr. książęcemu, w tym wsią M. (GrünMark. 2 s. 626-32); 1465 Szczepan Pogórski tenut. Będzina i Piotr młodszy Szafraniec z Pieskowej Skały oświadczają, że przejęli od Jana Melsztyńskiego franciszkanina dwa ważne dok. król., trzeci dok., odnoszący się do wsi książęcej M., oraz trzy inne, zawierające zeznania mieszczan Będzina w sprawie zabudowań w dobrach będzińskich, które to dok. zm. Piotr Szafraniec pkom. krak., ojciec tegoż Piotra, przekazał do wiernych rąk temuż Janowi Melsztyńskiemu (ZK21 s. 321; SP 2, 3787)2Zapiska została błędnie zregestowana w Sperka Szafrańcowie s. 395 i w Noga Słownik s. 87-8; 1470-80 M. własn. Mik. Kornicza Siestrzeńca (DLb. 2 s. 190); 1490 br. Jan [Kornicz] Siestrzeniec z Jaroszowa i Mikołaj [Kornicz] z Jaroszowa główni dłużnicy i Mik. Skarbek ze Zręczyc ich poręczyciel oświadczają, że ktokolwiek z ich rodziny miałby dok. odnoszący się do dóbr M. i zarazem upoważniający bezwarunkowo do wwiązania się do tej wsi, będzie zobowiązany do przekazania go Benedyktowi z Brzezia [par. Bolechowice] pod zakładem 200 grz. (ZK 21 s. 26-7).

1490-1517 Benedykt, Bieniasz Pogórski [h. Leliwa] dz. M., → Kościelca [pow. krak.] 1492-1518, Brzezia [par. Bolechowice] 1490-1512, tenut. → Będzina 1489-1502 i wójt → Będzina 1489-1507, s. Szczepana Pogórskiego (ZK 21 s. 26-7, 156, 302-3; 24 s. 198; Siew. k. 3v-4r); 1492 Benedykt Pogórski tenut. Będzina, dz. Brzezia za zgodą swego ojca Szczepana Pogórskiego zapisuje ż. Zbigniewie c. Zbigniewa z Włodzisławia 1000 fl. węg. posagu i tyleż fl. wiana na połowie dóbr dziedz., tj.: Brzeziu, Ujeździe, Bętkowicach, Pogórzycach, Płazie, Kościelcu, Ciężkowicach, Szczakowej, M., Młoszowej, na wójtostwie w Będzinie i wójtostwie w Bęczynie, na połowie pieniędzy w dobrach król. w m. Będzinie i na cle należącym do Będzina (ZK 21 s. 156); 1494 Jan i Stanisław Szafrańcowie z Pieskowej Skały rezygnują na rzecz Benedykta Pogórskiego tenut. Będzina ze swych pr. do wsi M. i do sołectwa tamże (ZK 21 s. 302-3); 1510 Bieniasz Pogórski dz. M. pozywa Stan. Jarockiego marszałka nadwornego, tenut. będzińskiego, dz. Zagórza (ZK 24 s. 198); 1517 Bieniasz Pogórski zobowiązuje się zwrócić 100 grz. półgr pożyczonej sumy pod rygorem wwiązania wierzyciela do dóbr małobądzkich (Siew. k. 3v-4r).

1540-45 Gabriel Pogórski dz. M., → Kościelca 1520-43, s. Bieniasza Pogórskiego i Zbigniewy (Siew. k. 112v-114v, 118v-119v, 126v-127v, 131v-133r, 140v, 141v, 143v-145v); 1540 Gabriel Pogórski3W Noga Słownik s. 88 błędnie Daniel Pogórski zastawia za 100 zł Jerzykowi Ujejskiemu karczmę zw. Zawiść w M. (Siew. k. 118v-119r); tenże Gabriel zobowiązuje się zwrócić temuż Jerzykowi kolejne 100 grz. długu pod rygorem dania mu w zastaw swych poddanych w M. (Siew. k. 119r-119v); 1541 tenże Gabriel z Kościelca dz. M. zapisuje ż. Zofii Zowadowej oprawę w wysokości 1000 fl. (Siew. k. 126v-127v); 1542 tenże Gabriel zobowiązuje się zwrócić 400 zł w ratach po 40 zł na każdy dzień ś. Marcina [11 XI] (Siew. k. 112v-114v); 1543 tenże Gabriel zobowiązuje się zwrócić Jerzykowi Ujejskiemu kolejne 400 fl. długu w ratach po 100 zł na każdy kolejny dzień ś. Marcina i jednocześnie daje mu wwiązanie do wsi M. do czasu spłaty całej sumy (Siew. k. 143v-145v)4Noga Słownik s. 88 podaje, że Gabriel zaciągnął jeden raz pożyczkę w wysokości 400 fl., a w rzeczywistości pożyczył raz 400 fl. w 1542 r., a drugi raz 400 fl. w 1543 r; 1544 tenże Gabriel zapisuje temuż Jerzykowi 220 zł pol. długu na swej wsi M. (Siew. k. 140v); 1545 Jerzyk Ujejski odstępuje za 1220 fl. Janowi Wadzamowi mieszcz. krak. wszystkie sumy zapisane mu przez Gabriela Pogórskiego i jego ż. Zofię na wsi M. (Siew. k. 141v).

-c. Areał. 1470-80 w M. łany kmiece (DLb. 2 s. 190); 1529 w M. role kmiece i folw. (LR s. 147).

4. 1494 sołectwo w M. → p. 3a.

5. 1529 dzies. snop. z ról kmiec. w M. w wysokości 3 grz. 6 gr i dzies. snop. z ról folw. w M. w wysokości 1 kopy dla kościoła par. w Będzinie (LR s. 147); 1598 dzies. snop. z całej wsi M. dla kościoła par. Ś. Trójcy w Będzinie (WRWojtas s. 63).

Uw. Z zapiski sądowej z 1465 r. wynika, że M. była pierwotnie wsią książęcą. Dok. dotyczący tej wsi, odnotowany w tej zapisce, musiał być wystawiony przed 1443 r., bo w tym czasie M. była już wsią szlach. O nadaniu przez ks. cieszyńskiego tej wsi szlachcie przed 1443 r., naprawdopodobniej Korniczom, świadczy kolejna zapiska sądowa z 1490 r.

1 W SP 2, 3787 błędny odczyt „Malokąsz”.

2 Zapiska została błędnie zregestowana w Sperka Szafrańcowie s. 395 i w Noga Słownik s. 87-8.

3 W Noga Słownik s. 88 błędnie Daniel Pogórski.

4 Noga Słownik s. 88 podaje, że Gabriel zaciągnął jeden raz pożyczkę w wysokości 400 fl., a w rzeczywistości pożyczył raz 400 fl. w 1542 r., a drugi raz 400 fl. w 1543 r.