MANIOWY

(1351 „de Nigro” – MV 2 s. 375; 1355 Manowe – MV 2 s. 433; 1409 Swarcz – AKH 3 seria 2 s. 172; 1413 Maniów – ZDM 6, 1776; 1422 Manyowa – OK 4 k. 283r; 1433 Manyowy – OK 5 k. 12v; 1527 Mnyow – AKapKrak., Liber retaxationum k. 70v; 1529 Mianiovy – LR s. 43; 1539 Maniowy, Manow – AKapKrak., Regestrum contributionis k. XXIXr; 1551 Czarna Maniowa – Gromnicki Swiętop. s. 386-7; 1563 Maniowi Wysze – RP s. 383-4; 1581 Maniowicze, Maniów – ŹD s. 145) 12 km na W od Krościenka, od 1997 r. zabudowania dawnej wsi M. i budynek murowanego kościoła z XIX w. w M. znajdują się pod wodą Jeziora Czorsztyńskiego.

1. 1563, 1581 pow. sądec. (RP s. 383-4; ŹD s. 145); 1351-5 par. własna, dek. Długie Pole (MV 2 s. 375, 387, 433); 1513, 1527, 1529, 1539, 1596 par. własna, dek. Nowy Targ (AKapKrak., Regestrum contributionis s. 66, k. XXIXr; Liber retaxationum k. 70v; LR s. 279; WR k. 55).

2. 1526 lasy maniowskie, rz. Dunajec → p. 5; 1526, 1529, 1581 młyn Ciechorzyn1Młyn ten został wybudowany na potoku zw. → Ciechorzyn, płynącym na E od M., poświadczonym już w 1320 r. (Mp. 2, 579). Dziś teren tego młyna znajduje się pod wodą Jeziora Czorsztyńskiego → p. 5 (Archiwum parafialne w M., Liber Memorabilium Parochiae Manioviensis; LR s. 279; ŹD s. 145).

3. Własn. król. w stwie czorsztyńskim. 1409 Hanusz Paczko filius z M. (Swarcz) dostarcza sól z Bochni do zamku Czorsztyn (AKH 3 seria 2 s. 172); 1413 Władysław Jag. zapisuje 700 fl. długu Abrahamowi z Goszyc na zamku Czorsztyn i przynależnych dobrach, w tym wsi M. (ZDM 6, 1776 wzm.); 1526 → p. 5; 1529 2 zagr. (LR s. 279); 1563 własn. zamku Czorsztyn; pobór z 6 ł., uprzednio z 3 ł., i od 4 rzemieślników (RP s. 383-4); 1581 własn. jw.; pobór z 3 1/2 ł. kmiec., od 16 zagr. bez roli i 2 rzemieślników, z młyna Ciechorzyńskiego (Cziechoi) o 1 kole i 1 piły tracznej (ŹD s. 145); 1595 Zygmunt III rozstrzyga spór między poddanymi stwa czorsztyńskiego, w tym wsi M., a Janem Sienieńskim star. czorsztyńskim o wymiar obowiązkowej robocizny, nakazując, by wykonywali ją wg zwyczaju wsi król., tj. 2 dni tygodniowo z łanu, a nie wg dekretu Zygmunta I (Materiały do dziejów robocizny w Polsce w XVI w., wyd. S. Kutrzeba, AKP 9, nr 144).

4. 1422 Piotr sołtys z M. (OK 4 k. 283r); 1529 NN sołtys w M. (LR s. 279); [1553-71] Walenty Dębiński star. czorsztyński zamienia sołectwo w M. na folwark (ASK, Dział XVIII, Lustracja województwa krakowskiego z i 1616-17, k. 157r-157v)2Daty urzędowania Walentego Dembińskiego ustala J. Laberschek, Zamek Czorsztyn i jego królewscy zarządcy w czasach jagiellońskich, w: Annales Academiae Paedagogicae Cracoviensis 21, Studia Historica 3: Księga jubileuszowa Profesora Feliksa Kiryka, Kr. 2004, s. 67. .

5. 1351, 1355 par. M. oszacowana na 3 grz. (MV 2 s. 375, 387, 433); 1422-33 Mikołaj pleb. z M. (OK 4 k. 280, 287r; 5 k. 12v); 1513-29 Maciej z Czarnego Potoku pleb. z M. (AKapKrak., Regestrum contributionis s. 66; Ep. 7 k. 5; LR s. 279); 1513 pleb. Maciej od 1 wiard. płaci 3 gr, a nauczyciel płaci 2 gr (AKapKrak., Regestrum contributionis s. 66); 1526 Zygmunt I uposaża kościół par. w M. Pleban ma pr. wrębu w lasach maniowskich dla swego użytku, pr. polowania tamże i łowienia ryb w Dunajcu począwszy od [granic] wsi Dębno aż do Czerwonego Klasztoru [Węgry], pr. propinacji dla swego użytku i pr. użytkowania młyna zw. Ciechorzyn, zbudowanego na rolach plebańskich, z którego czynsz jest płacony do zamku [Czorsztyn] (Archiwum parafialne w M., Liber Memorabilium Parochiae Manioviensis; J. Łepkowski i J. Jerzmanowski, Ułamek z podróży archeologicznej po Galicji odbytej w r. 1849, „Biblioteka Warszawska” 3 (39), W. 1850, s. 426)3W tymże Liber Memorabilium podano fałszywą wiadomość, iż pierwszy, drew. kościół par. w M. wzniesiono właśnie w 1526 r; 1527 pleb. [Maciej] płaci od 1 wiard. (AKapKrak., Liber retaxationum k. 70v); 1529 pleb. z M. pobiera dzies. pień. od sołtysa w M. wart. 12 gr, meszne z M. 15 1/2 ćw. żyta i tyleż owsa miary sądec, stołowe w wysokości 3 gr z młyna w M. i 2 zagród tamże; M. w sądec. kluczu bpim oddają dzies. pień. bpowi krak. (LR s. 43, 279); 1539 pleb. Mikołaj z M. od 1 wiard. płaci 3 gr, a nauczyciel 2 gr (AKapKrak., Regestrum contributionis k. XXIXr); 1596-1600 Krzysztof Piotraszewski z Jawornika pleb. w M. (WR k. 55; Archiwum parafialne w M., Liber Memorabilium Parochiae Manioviensis); 1596 w M. kościół par. pod wezw. ś. Mikołaja. Do par. należą: M., Mizerna i Kluszkowce, w których znajduje się kościół filialny. Pleban ma podupadłą plebanię z ogrodem i grunt w trzech miejscach, pobiera 44 korce żyta i tyleż owsa mesznego od zagrodników i osadników. Nauczyciel ma podupadły dom z ogródkiem, pobiera 24 korce żyta i tyleż owsa (WR k. 55).

7. Cz. Deptuła, Czorsztyn czyli Wronin, Lublin 1992, s. 19, 39-40, 56-7, 61, 66-8, 70-1, 74, 118, 123, 125.

Uw. Istnieje całkiem uzasadnione przypuszczenie, iż wieś M. lokował na pr. niem. na ponad 38 ł.4Tę liczbę łanów podaje LK 1659-1664 s. 303-4 Hynek zw. Czarnym (Niger), który uprzednio był zasadźcą wsi Kluszkowce. Skoro w drugim przyw. lokacyjnym dla Kluszkowiec z 1320 r., wystawionym dla tegoż Hynka, jest mowa o pozostawaniu tej wsi jeszcze przez 3 lata na wolniźnie (Mp. 2, 579), to należy sądzić, że lokację M. przeprowadził tenże lokator w 1. 1324-49, tj. przed pojawieniem się w źródłach wsi M. Pierwotna nazwa M., czyli „Nigrum”, „Swarcz”, „Czarne” została wedle wszelkiego prawdopodobieństwa zapożyczona od przezwiska tegoż zasadźcy.

Przed 1595 r. na części gruntów przynależnych do wsi M. lokowano na pr. niem. wieś Mizerną. Pierwsze wzmianki o tej wsi pochodzą właśnie z 1. 1595-6 (Materiały do dziejów robocizny w Polsce w XVI wieku, wyd. S. Kutrzeba, AKP 9, nr 144; WR k. 55).JL

1 Młyn ten został wybudowany na potoku zw. → Ciechorzyn, płynącym na E od M., poświadczonym już w 1320 r. (Mp. 2, 579). Dziś teren tego młyna znajduje się pod wodą Jeziora Czorsztyńskiego.

2 Daty urzędowania Walentego Dembińskiego ustala J. Laberschek, Zamek Czorsztyn i jego królewscy zarządcy w czasach jagiellońskich, w: Annales Academiae Paedagogicae Cracoviensis 21, Studia Historica 3: Księga jubileuszowa Profesora Feliksa Kiryka, Kr. 2004, s. 67.

3 W tymże Liber Memorabilium podano fałszywą wiadomość, iż pierwszy, drew. kościół par. w M. wzniesiono właśnie w 1526 r.

4 Tę liczbę łanów podaje LK 1659-1664 s. 303-4.