SROCKO MAŁE

1386 or. ambe hereditates Sroczsko (Lek. 1 nr 22), 1388 Sroczko Parva (Lek. 1 nr 468), 1398 Parvum Sroczko (Lek. 2 nr 2204), 1405 Sroczsko (ZSW nr 938), 1409 Minor Sroczsko (KoścZ 3, 121v), 1425 Minor Syroczsko (KoścZ 8, 164), 1428 Minor Syrączsko, Minus Sroczko (KoścZ 9 k. 40v, 117), 1435 Syroczsko (PG 1, 120), 1450 Szyroczsko (ACC 42, 63), 1465 Minor Sroczko (BR 628 nr 178), 1501 Minor Stroczsko (PG 12, 163), 1530 Sroczka Minus (ASK I 3, 128), 7,5 km na S od Stęszewa.

1. 1435 pow. pozn. (PG 1, 120), 1446 n. pow. kośc. (PG 2, 191v); 1451 n. par. Modrze (ACC 33, 76v-77).

2. 1405 rozgraniczenie z Będlewem, 1420, 1428 zapowiedź, 1484, 1492 lasy →p. 3.

3. Własn. szlach. 1386 Tomisława wd. po kaszt. moderskim [Przybysławie z Ptaszkowa], dziedziczka obu wsi S., 1388 taż toczy proces o S.P. i Srocko Wielkie →Srocko Wielkie.

1386 Szczepan (Stephanus) Łodzia1Przydomek Łodzia odnosi się najpewniej do nazwy herbu, nic zaś nie wskazuje, by Szczepan miał coś w położonej zresztą blisko S. wsi →Łodzia. O. Halecki (MH 4 s. 153, 160) przyjmował, że Szczepan był bratem Jana z Łodzi i Wawrzyńca z →Będlewa (protoplasty Będlewskich), na co brak jakichkolwiek dowodów. Wydaje się jednak, że częstotliwość kontaktów z Będlewskimi oraz fakt, że rościli oni sobie pretensje do S.M. na podstawie pr. bliższości, uprawnia do domysłu, że Szczepan był bliskim krewnym dziedziców Łodzi i Będlewa (ich tablica w haśle →Łodzia) Srocki, z S.M. [Szczepan przeważnie występuje bez określeń odmiejscowych, a wiadomo, że posiadał też inne dobra; dlatego zawsze wyraźnie odnotowujemy sytuacje, kiedy pisał się z S.]: 1386-91 tenże toczy procesy: 1386 z Jakuszem z Jasienia (Lek. 1 nr 19), 1386 z Mirosławem z Tulec o 4 grz. długu i szkody wyrządzone Żydom (Lek. 1 nr 51), 1386 z Mroczkiem [z Kleszczewa] podczaszym [pozn.] (Lek. 1 nr 81), 1387 z Wojciechem z Kobylina podstolim [recte: podczaszym kal.] o dziedzinę [nazwa uszkodzona, widać tylko końcówkę: ...pemca] (Lek. 1 nr 99), 1388 z Pietraszem [z Nagradowic] o pr. bliższości do Nagradowic (Lek. 1 nr 310), 1389 z Wojsławem, Janem i Andrzejem posiadaczami zastawnymi Krzyżewnik [w par. Tulce] o nocną napaść na jego dziedzinę, skoszenie łąki i zranienie człowieka (Lek. 1 nr 605), 1390 z Andrzejem Łaskarzewicem i kmieciami ze Śródki o 8 grz. (Lek. 1 nr 765, 769, 779), 1391 z Wyszotą [z Kórnika?] i jego matką (Lek. 2 nr 1466); 1393 tegoż Wyszota ma, jako poręczyciela swych długów u Żyda Daniela, wprowadzić w posiadanie Miechinina [pow. pyzdr.] (Lek. 2 nr 1486); 1393 tegoż ż. Hanka toczy proces z Pietraszem z Sokolnik [Gwiazdowskich lub Drzązgowskich, oba w pow. gnieźn.] o 10 grz. (Lek. 1 nr 1389); 1393 tenże toczy proces z [Mik.] Spławskim, który dowodzi, że dał mu 2 źrebaki, a Szczepan miał za to „oprawiać jego rzecz” [uprawiać jego rolę?] (WR 1 nr 138); 1393 tenże w procesie z Katarzyną Falkenhainową dowodzi, że uwolnił Bartka od poręczenia (Lek. 1 nr 1557); 1393 tenże wraz z żoną toczą proces z Mikołajem z Krzyżewnik o podział dóbr w Krzyżewnikach (Lek. 1 nr 1522, 1572 – tu Szczepan wraz z Paszkową z Krzyżewnik); 1393 tenże w procesie z [kmieciem] Pawłem dowodzi, że zabrał jego dobra, bo Paweł odszedł od niego nie zadośćuczyniwszy swym powinnościom (WR 1 nr 137); 1393-95 tenże toczy proces z Andrzejem i Janem kmieciami z Kromolic o zajęcie po śmierci ich brata Wojsława jego dóbr, bydła, koni i wieprzy, których wartość ocenia się (w różnych zapiskach) na 14, 34 lub 50 grz. (WR 1 nr 148; Lek. 1 nr 1731, 1797, 1808, 1809, 1877, 1969, 1991); 1395 tenże Srocki jednym z poręczycieli długu Piotra Raszkowskiego [z Roszkowa] wobec Małgorzaty ż. Szybana Tadera (Wp. 6 nr 348; KP nr 249); 1397 tenże toczy proces z Pietraszem Sokolnickim i dowodzi, że zapłacił mu w terminie i że nie przeszkadzał mu w sprzedaży Roszkowa, „ani nie odganiał mu kupców” (Lek. 1 nr 2371, 2500; WR 1 nr 332-334); 1398 tenże ma długi u Żyda Łazarza z Poznania, których poręczycielami są dzieci Włosta z Wilkowa (Lek. 1 nr 2767); 1398 tegoż ż., pani Szczepanowa Łodzina z P.S., toczy proces z Prędotą z Wierzei (Lek. 2 nr 2204); 1398 taż z Roszkowa toczy proces z Wawrz. Łódzkim [z Będlewa], który poręczył za Pietrasza z Sokolnik, że zrezygnuje on Szczepanowi Roszkowo; Pietrasz wyjaśnia, że nie dokonał tego, bowiem star. Sędziwój [z Szubina] był tak oburzony na Szczepana, że nie chciał przyjąć rezygnacji (Lek. 2 nr 2220); 1398 taż Łodzina z Roszkowa przedstawia dok. ks. Przemysła II, uwalniający Sulisława i in. dziedziców Roszkowa od ciężarów pr. pol. i od sądów kasztelańskich (Lek. 2 nr 2241; dok. książęcy skądinąd niezn.); 1399 taż ż. Szczepana Łodzi z S. toczy proces z dziećmi Włosta z Wilkowa (Lek. 2 nr 2352); 1400 tenże Szczepan Srocki wraz z Pietraszem Sokolnickimi i Janem Dymoczewskim toczą proces z Żydem Abrahamem (Kowalewicz nr 11); 1403 [tegoż ż.] Anna Łodzina Srocka toczy proces z Wilczkiem, który winien zrezygnować jej cz. wsi Zadory, tak jak posiadał ją Piotr (KoścZ 2, 44v); 1404 taż Łodzina z S. →p. 4; 1404 taż Anna Łodzina toczy proces z Piotrem Zadorą (KoścZ 2, 78); 1405 taż Łodzina z S. i Wawrz. Będlewski mają postawić po 2 ludzi, którzy będą „rozprawiać” w sprawie kopców gran. [między S.M. a Będlewem?] (ZSW nr 938); 1409 taż Hanka Łodzina z ss. Przedpełkiem i Janem z M.S.; sąd utrzymuje ich w posiadaniu M.S. wbrew roszczeniom Mik. Będlewskiego, który chciał dobra te wykupić z zastawu na mocy pr. bliższości (KoścZ 3, 121v).

1408-24 Przedpełk Srocki, z S., także z →Łęk Wielkich, →Plastowa, →Roszkowa, syn Szczepana Łodzi: 1408 [tenże?] Przecław Srocki śwd. (WR 1 nr 643; →Srocko Wielkie, Uwaga); 1409 tenże Przedpełk syn Hanki [i Szczepana] →wyżej; 1410-24 tenże śwd. (WR 3 nr 432, 1027, 1082; WR 1 nr 1029; KoścZ 4 k. 91v, 93v); 1414 tenże toczy procesy z Dobieszem Zadorą oraz z Sędziwojem z Będlewa (KoścZ 4 k. 85v, 93v); 1414 tenże pozwany przez Mik. Będlewskiego o wycięcie 100 drzew (w tym 60 dębów) w Siernikach i o to, że jego sługa napadł Mikołaja na drodze król. (KoścZ 4, 89); 1418 tenże w procesie z Jakubem Kotowieckim dowodzi, że jastrzębia zabrał nie z dóbr Jakuba, lecz z dóbr swej żony (WR 3 nr 806); 1421 tenże asesor w sądzie ziemskim w Kościanie (MHP 325); 1422 tenże toczy proces ze Szczepanem Rzeszotarzewskim o dobra zastawione za pieniądze, które Szczepanowi winien zapłacić Dobrogost z Szamotuł (Wp. 8 nr 934); 1424 woźny wywołuje dok. nabycia przez tegoż części w Puszczykowie [k. Wielichowa], Plastowie i 1/2 karczmy w Łękach Wielkich (KoścZ 5, 440; KoścZ 8, 36v); 1428 tenże Łęcki →niżej; [w →Łękach Wielkich Przedpełk występuje 1420-45, w 1448 pisał się już niegdyś z Łęk, a w 1450-53 jako Plastowski].

1408-28 Jan z S.M., Srocki, syn Szczepana Łodzi: 1408 [tenże?] Jasiek Srocki asesor sądu ziemskiego w Kościanie (ZSW po nrze 1292); 1409 tenże z M.S., syn Hanki [i Szczepana] →wyżej; 1416-23 tenże Srocki śwd.2W zapisce WR 3 nr 596 Jan występuje jako śwd. postawiony przez Bieniaka Będlewskiego, zaś w zapiskach WR 3 nr 596 i 614, obok niego wymienia się Przedpełka Raszkowskiego [ze Srocka Małego]. W zapisce WR 1 nr 940 (1418) Jan był śwd. postawionym przez Jana Krzyżewnickiego; w innej zapisce dot. tej samej sprawy (WR 1 nr 941) jako śwd. występuje Frącek „u Srockiego”, co oznacza chyba człowieka znajdującego się na służbie u [Jana] Srockiego (WR 3 nr 596, 614, 975; WR 1 nr 940, 1011); 1418 tenże pozwany przez Winc. Kietlickiego o napaść na jego dom (WR 3 nr 718); 1420 tenże zapowiada drogi boczne, łąki, pastwiska i lasy w swej dziedzinie S. (KoścZ 6, 50v-51); 1424 woźny wywołuje dok. kupna przez tegoż →Sikorzyna; Helszka Szczepankowska protestuje przeciwko tej transakcji i sąd pozwala jej odkupić te dobra od Jana (WR 3 nr 1044); 1425 tenże sprzedaje M.S. →niżej; 1425 tenże niegdyś Srocki (KoścZ 8, 143v); 1427 tenże Srocki z Byrzyny (KoścZ 8, 278v); 1428 tenże niegdyś Srocki utrzymany w posiadaniu Byrzyny zgodnie z dok. nabycia tej wsi (KoścZ 9, 49v); 1428 tenże niegdyś Srocki śwd. (WR 3 nr 1337); 1428 tenże niegdyś z M.S. wraz z Przedpełkiem Łęckim [swym bratem] ręczą Mikołajowi, Bieniakowi i Sędziwojowi Będlewskim za Tychnę ż. [tegoż] Jana niegdyś Srockiego (KoścZ 9, 40v); 1432 woźny sąd. wywołuje dok. nabycia Niemierzyc przez tegoż Jana niegdyś z M.S. (KoścZ 10, 86).

1425 Sędziwój i Bieniasz bracia z Będlewa [ss. Wawrzyńca, bracia Mikołaja, który nabył →Srocko Wielkie] kupują od Jana z M.S. wieś M.S. (KoścZ 8, 164); 1428 ciż Sędziwój i Bieniak zapowiadają swe dziedziny Będlewo i M.S. (KoścZ 9, 117); 1435 tenże Bieniak z Będlewa stolnik pozn. [był nim 1435-38, potem 1438-50 chor. pozn.] zapisuje swej ż. Annie po 200 grz. posagu i wiana na połowach wsi Łodzia i S. (PG 1, 120); 1446 tenże stryj rodz. Andrzeja z Będlewa [syna Sędziwoja] daje mu Będlewo, a otrzymuje od niego Łodzię, S.M. i prawa do Mieściska w pow. gnieźn. (PG 2, 191v-192v).

1449 Jan i Marcin z Będlewa i M.S. [ss. Bieniaka z Będlewa] sprzedają z zastrz. pr. odkupu wikariuszom kat. pozn. 2 grz. czynszu z M.S. za 24 grz. (CP 10, 414; czynsz ten wspomn. 1501 jako już wykupiony: PG 12, 163); 1450 ciż sprzedają z zastrz. pr. odkupu altarii w kościele w Łodzi 1 grz. czynszu z S. za 20 grz. (ACC 42, 63); 1450 ciż dają swemu bratu stryj. Janowi z Będlewa [synowi Sędziwoja] wieś Będlewo, a otrzymują od niego wsie Łodzia i M.S., prawa do Mieściska i działkę w Kościanie (PG 4, 11v-12v); 1451 ciż dziedzice z Łodzi sprzedają z zastrz. pr. odkupu Andrzejowi z Kościana kan. kolegiaty NMP in Summo w Poznaniu 8 grz. czynszu z M.S. (ACC 33, 76v-77); 1465 tenże Marcin Łódzki pozwany z M.S., Górki i in. dóbr w pow. kośc. przez dzieci zm. Jadwigi Kawieckiej ż. zm. Wojc. Ostrowskiego o 200 fl. [długu] i tyleż szkody (BR 628 nr 178).

1478 Sędziwój i Andrzej z Będlewa [ss. Jana Sędziwojowica] bracia zapisują swej matce Annie po 200 grz. posagu i wiana na S.M. i Dymoczewie (PG 9, 100v); 1484 Sędziwój Będlewski i jego matka matka Anna sprzedają z zastrz. pr. odkupu Janowi Baranowskiemu kaszt. krzyw. [synowi Mik. Będlewskiego] prawo wyrębu sosen w Będlewie i dębów w S. (PG 10, 9); 1495-96 Anna wd. po Janie Będlewskim zapisuje swym cc. Annie i Zofii po 100 grz. tytułem [przyszłego] posagu na S.M. z lasami, folw. i sołectwem, na której to wsi ma zapisany własny posag wartości 200 grz. (PG 7, 90v; PG 11, 114); 1498 taż Anna z dóbr wiennych w S. wysyła na wyprawę turecką służebnika w poczcie Jana Ostrowskiego (ExpBel. nr 587); 1503 taż Anna zapisuje swej c. Annie ż. Jana Kubackiego [recte: Kołudzkiego?] 100 grz. na S.M. z zastrz. pr. wykupu (PG 12, 271).

1506 Anna ż. Jana Kołudzkiego i Zofia ż. Dobrogosta Bylęckiego, siostry zm. Sędziwoja Będlewskiego →Srocko Wielkie; 1510 taż Anna Kołudzka kwituje swą siostrę Zofię Chobienicką z 1/2 dworu w S. (KoścG 7, 56); 1511 siostry Anna wd. po Janie Kołudzkim, ż. Jana Dobczyńskiego i Zofia wd. po Mac. Chobienickim, ż. Dobrogosta Bylęckiego sprzedają Stan. Dłuskiemu wsie S. i Zaparcin za 530 grz. (PG 14, 314; PG 68, 93); 1514 Zofia Krzycka zeznaje, że Stan. Dłuski zadośćuczynił jej za pr. bliższości do dóbr Sierniki, M.S. i Zaparcin, które kupił od jej matki Anny Kołudzkiej (PG 69, 26v); 1515 Piotr Nowomiejski sprzedaje Stan. Tomickiemu S.M. i Zaparcin, przysądzone mu od Stan. Dłuskiego na podstawie pr. bliższości, za 900 grz. (KoścZ 19, 57).

1515-38 Stanisław z Tomic: 1515 tenże →wyżej; 1530 tenże sprzedaje z zastrz. pr. odkupu mansjonarzom kościoła w Stęszewie 7 grz. czynszu z S.M. za 108 grz. (PG 16, 349); 1537 tenże sprzedaje z zastrz. pr. odkupu Magdalenie c. zm. Wawrz. Wrzesińskiego S.M. na poczet długu 500 zł; 1538 wykupuje od niej te dobra (KG 7 k. 35v, 81v).

1579-80 Jan Tomicki syn Jana kaszt. gnieźn. w szeregu niejasnych transakcji zastawia Będlewo, S.M., Wronczyn i Zaparcin Sylwestrowi Dembowskiemu i Piotrowi Czarnkowskiemu; 1581 i 1584 dobra te wykupuje syn Jana, Łukasz; 1584 Piotr Tomicki syn Jana kaszt. gnieźn. sprzedaje wspomn. dobra Piotrowi Czarnkowskiemu (TD).

1510 w S. 5 1/2 ł, folw. →p. 5; 1530 pobór od 3 ł., od karczmy 3 gr (ASK I 3, 128); 1563 pobór od 6 ł. (ASK I 4, 176); 1580 pobór od 5 ł., 3 komor. (ŹD 77).

1449 Jakub włodarz, Michał Jandryczycz, Paweł Jandrochowicz kmiecie z M.S. (CP 10, 414v).

4. 1401 Idzicz sołtys z P.S. w procesie z Wojc. Dymoczewskim miał postawić ławników w S., lecz ich nie postawił (KoścZ 2, 4v); 1404 sołtys Kozieł z S.; sąd nakazuje pani Łodzinie z S. zostawić w spokoju sołtysa i pozwolić mu korzystać z ról i łąk (ZSW nr 742); 1404 tenże toczy proces z panią Łodziną o sołectwo; jego pełnomocnikiem jest Piotr Urbanowski (KoścZ 2, 81).

1492 sołectwo →p. 3.

5. 1451 M.S. w par. Modrze (ACC 33, 76v-77); 1510 z S. płacą plebanowi w Modrzu dzies. wiard. z 5 1/2 ł. oraz z folw. (LBP 99).

1 Przydomek Łodzia odnosi się najpewniej do nazwy herbu, nic zaś nie wskazuje, by Szczepan miał coś w położonej zresztą blisko S. wsi →Łodzia. O. Halecki (MH 4 s. 153, 160) przyjmował, że Szczepan był bratem Jana z Łodzi i Wawrzyńca z →Będlewa (protoplasty Będlewskich), na co brak jakichkolwiek dowodów. Wydaje się jednak, że częstotliwość kontaktów z Będlewskimi oraz fakt, że rościli oni sobie pretensje do S.M. na podstawie pr. bliższości, uprawnia do domysłu, że Szczepan był bliskim krewnym dziedziców Łodzi i Będlewa (ich tablica w haśle →Łodzia).

2 W zapisce WR 3 nr 596 Jan występuje jako śwd. postawiony przez Bieniaka Będlewskiego, zaś w zapiskach WR 3 nr 596 i 614, obok niego wymienia się Przedpełka Raszkowskiego [ze Srocka Małego]. W zapisce WR 1 nr 940 (1418) Jan był śwd. postawionym przez Jana Krzyżewnickiego; w innej zapisce dot. tej samej sprawy (WR 1 nr 941) jako śwd. występuje Frącek „u Srockiego”, co oznacza chyba człowieka znajdującego się na służbie u [Jana] Srockiego.