1562 Stanisławowo, ok. 1,2 km na SE od Starego Rynku w Poznaniu.

Pow. pozn.

1562 król Zygmunt August zezwala Stan. Górce na założenie na gruntach król. wsi →Rataje [dzierżawionej przez Górkę] miasta S. i określa jego prawa, m. in. ustanawiając 2 jarmarki i targ tygodniowy (PmP nr 152); 1571 Stan. Górka określa prawa i powinności mieszczan swego „miasteczka” S. założonego na gruntach król. wsi Rataje za mostem zw. Łacina (PmP nr 156); 1578 pobór z S. w par. Świętego Jana pod Poznaniem: szosu 4 zł, od 3 kotłów do palenia gorzałki po 24 gr, od 10 rzem. po 3 gr, od 9 komor. po 2 gr, od ubogiej kobiety 1 gr (MikaOpisy 23); 1583 pobór: podwójnego szosu 6 zł, od 26 różnych rzem. po 15 gr, od 12 komor. po 6 gr, razem 21 zł 12 gr (MikaOpisy 34); 1593 król Zygmunt III zatwierdza przywilej z 1562 (PmP nr 168); 1599 władze m. Poznania oświadczają, że na mocy wyroku śp. króla Zygmunta Augusta i po dokonaniu rozgraniczenia przez komisarzy wyznaczonych przez sejm miasto odzyskało grunty, na których zm. Stan. Górka założył miasteczko [S.] za mostem Łacina na wzgórzu o tej samej nazwie; ponieważ wspomn. wyrok Zygmunta Augusta nakazywał znieść to miasteczko, które przynosiło Poznaniowi wiele niedogodności, władze miejskie postanawiają zamienić miasteczko na przedmieście, poddają je swojej zwierzchności i nadają mu nazwę Łacina od nazwy pobliskiego mostu; statut ten zatwierdza 1601 król Zygmunt III (PmP nr 174).

Uwaga: S. nie miało metryki średniowiecznej. Lokowane zostało „na surowym korzeniu” w 1562. Leżało na prawym brzegu Warty u wylotu dzisiejszego Mostu Ś. Rocha, wzdłuż drogi prowadzącej z miasta Poznania przez osadę Grobla (dziś ulica tej samej nazwy) do wsi Rataje, a dalej do Środy i Kalisza. Przebieg tej drogi na interesującym nas odcinku wyznacza obecnie ul. Ś. Rocha. W pocz. XVII w. zbudowano w pobliżu kościół Ś. Rocha, przy którym w 1628 erygowano nową par. dla Łaciny, wyjmując osadę tę z par. Świętego Jana (Now. 2, 578). Nazwa Łacina nawiązywała do nazwiska Marcina Łaciny mieszcz. pozn., który miał w pobliżu łąki. Później osadę tę nazywano też często Miasteczkiem (J. Łukaszewicz, Obraz historyczno-statystyczny miasta Poznania w dawniejszych czasach, wyd. 2, Poznań 1998, t. 1, s. 8-9).

S. lokowane zostało jako miasteczko prywatne Stan. Górki, co spotkało się z oporem władz m. Poznania, które obawiały się konkurencji nowego ośrodka cieszącego się protekcją wpływowego magnata. Miasto pozwało Górkę w 1570 do sądu, twierdząc, że swej lokacji dokonał nie na gruntach wsi Rataje, lecz na gruntach miejskich, i już w 1571 uzyskało wyrok król. nakazujący likwidację S. i zwrot spornych gruntów Poznaniowi. Egzekucja wyroku (mimo jego kilkakrotnego ponawiania w l. 1577-91) była jednak możliwa dopiero po śmierci Górki, który zm. 23 X 1592 (Z. Kulejewska-Topolska, Struktura prawna aglomeracji osadniczej Poznania od XV do końca XVIII wieku, Poznań 1969, s. 155-158; tejże, Nowe lokacje miejskie w Wielkopolsce od XVI do końca XVIII wieku. Studium historyczno-prawne, Poznań 1964, s. 72-73; Dzieje Poznania, t. 1/1, Warszawa-Poznań 1988, s. 408-409; KMP 1997, nr 1, s. 227-236).