STAROŁĘKA MAŁA

1413 kop. XVIII Starołęka (Wp. 7 nr 718), 1423 kop. 1488-92 Staralanka (LBP 50), 1428 or. Staralanka (Wp. 9 nr 1171), 1433 Staralanka Monachorum (PG 12, 92v), 1446 kop. XVIII w. Stara Łęka claustri (CP 381 nr 94), 1563 Stara Lanka Minor (ASK I 5, 222), 1577 Staroleka (ASK I 5, 677v), 1580 Starołęczka (ŹD 13), 1599 [ku] Starołęce Mnissei (K 3, 247), ok. 4 km na S od Starego Rynku w Poznaniu, dziś w granicach miasta.

1. 1413 n. pow. pozn. (Wp. 7 nr 718); 1510 n. par. Głuszyna (LBP 226).

2. 1428 król Władysław [Jag.] nadaje kl. Bożego Ciała poza murami m. Poznania 2 ł. folw. w →Obrzycy [pod Poznaniem, obecnie w granicach miasta], położone przy folw. klaszt. S. oraz przy drodze łączącej wieś Żegrze z jez. Pietrowo (Wp. 9 nr 1171).

1446 woźny sąd. oświadcza, że wytyczył granicę między Sokolnikami a Ninkowem, począwszy od kopca nar. [tych wsi z] Garaszewem aż do S.Ł.c. (PZ 15, 139v; CP 381 nr 94); 1446 łąka zw. Mniszek w S., 1563 młyn korzecznik w S.L.M. →p. 3.

3. Własn. mieszczańska, następnie kościelna, kl. karmelitów Bożego Ciała pod Poznaniem [S.M. stanowiła pierwotnie północną cz. szlacheckiej wsi →Starołęka; cz. tę nabyła pozn. rodzina mieszczańska Strosbergów i sprzedała ją następnie karmelitom, →Starołęka, p. 3].

1408-13 Strosbergowie, 1413 Mik. Strosberg z braćmi sprzedają karmelitom swą cz. →Starołęki.

1423 S. mnichów z kl. Bożego Ciała (LBP 50).

1425 przeor i konwent kl. Bożego Ciała oraz brat Henryk rządca w S. w sporze z prac. Piotrem wieśniakiem (rusticus) z Ninkowa; Piotr wnosi o zwrot 4 grz. pożyczonych bratu Henrykowi, pod których zastaw otrzymał łan zasiany zbożem ozimym [w S.], pod warunkiem, że zwróci ten łan także obsiany zbożem ozimym; [Piotr] obsiał ten łan także zbożem jarym (ACC 8, 175v).

1428 folw. klaszt. S. →p. 2.

1443 Dziersław Leszczyński pozwany o to, że zniszczył zasiewy w posiadłościach i folwarkach kl. Bożego Ciała, m. in. w S. (ACC 26, 73v).

1446 ugoda między Andrzejem Bolestą przeorem kl. Bożego Ciała a Januszem niegdyś Zieleńskim dzierżawcą wsi S. i Czapury, znajdujących się tam folwarków i sołectwa w S.: Janusz ma posiadać w dzierżawie te wsie z folw. i sołectwem w roku bieżącym i nast. do dnia ś. Marcina [11 XI], ma zapłacić w tym i przyszłym roku po 24 grz. na ś. Marcina; z tych 48 grz. Janusz potrąci sobie 42 grz. za sołectwo [w S.], które kupił za 42 grz. i w drugim roku zapłaci kl. 10 1/2 grz. i 10 gr, a to dlatego, że Janusz wziął od kmieci [klaszt.] 3 1/2 [grz.] i 10 gr; winien oddać wsie z rolami i ze stogiem siana w takim stanie, w jakim je otrzymał, 40 dobrych kóp (sexagena) dobrego żyta, w dobrych snopach powiązanych przez kmieci (de ligacione kmethonorum), tak jak otrzymał; z lasów wsi Czapury i S. nie może sprzedawać, darowywać i wycinać drzew na swoją potrzebę, a jedynie na opał dla siebie wierzby i olchy oraz brać drzewa już ścięte; łąka zw. Mniszek w S. jest zastrz. na użytek klasztoru; zagr. z Obrzycy ma być sądzony przez kl. wg pr. niem.; Janusz ma pomagać stróżowi lasów, naprawiać płoty i budynki dworskie, nie trzymać więcej niż 30 wołów i nie odprawiać sądów ławniczych bez wiedzy kl. (ACC 29, 47).

1450 król Kazimierz potwierdza klasztorowi Bożego Ciała nadanie swego ojca [Władysława Jag.] obejmujące wieś S. i 2 rybitwów (Pot. 304, 14).

1499 Andrzej przeor i konwent z kl. Bożego Ciała zawierają ugodę z Maciejem i Janem Starołęskimi →Starołęka; 1524-30 przeor i konwent pobierają główszczyznę za zabitego kmiecia →niżej.

1508 pobór [formularz nie wypełniony] (ASK I 3, 8); 1510 S.M zwolniona od podatku (ASK I 3, 254v); 1510 w S. wsi kl. Bożego Ciała są 4 ł., 8 kmieci, 1 karczma, w której szynkują (LBP 226); 1563 pobór od 3 1/2 ł. i mł. korzecznika (ASK I 5, 222); 1577 pobór [formularz nie wypełniony] (ASK I 5, 677v); 1580 pobór od 2 ł., 1 zagr., 1 półł. opust. (ŹD 13).

1423 [kmieć?] Gniech, który niegdyś siedział w S., a obecnie w Siekierkach Wielkich (LBP 50); 1433 prac. Mikołaj z S.M. toczy proces ze [szl.] Tomaszem ze Starołęki o 3 wiard. poręczenia (PZ 12, 92v); 1449 kmiecie z S.: Janusz Ninkowski, z synem Mikołajem, Stan. Lubecz, Marcin Gorczyński, Mik. Wielki, Fryderyk Jan [jedna osoba?] oraz Piotr Rataj poręczają przed radą m. Poznania za oskarżonego o przemoc na drodze król. i in. przestępstwa Stanisława syna wspomn. Piotra Rataja, że nie będzie wyrządzał krzywdy miastu Poznaniowi i jego mieszkańcom pod karą 30 grz. (AR 1 nr 402); 1524 Jan ze Starołęki winien jest przeorowi i konwentowi karmelitów Bożego Ciała oraz prac. Jadwidze Karpiowej i jej synowi Wojciechowi z S. m. 6 grz. za zabicie Jana Karpia ze S. m., 1530 skwitowany z tej sumy; wspomn. Szymon i Maciej ss. prac. Marcina Karpia z S. m., bratankowie Wojciecha niegdyś kmiecia w S. m., obecnie w Komornikach [których?] (PG 71, 620; PG 74, 628v – tu jako zabity podany Marcin Karp).

4. 1438 sołtys i kmiecie z S. pozwani przez Stanisława prep. w Głuszynie (ACC 22, 44); 1446 sołectwo w S. →p. 3.

5. 1510 w S. wsi kl. Bożego Ciała są 4 ł., z których dzies. dają pleb. w Głuszynie (LBP 226).

6. 1475 szl. Anna Przebędowska [z →Przebędowa] znieważona przez Jana Mrzankę [z Krzesin], który nazwał ją nierządnicą; powiedział, że poszła do S. z „drugą sobie podobną” i że jest kochanicą mnichów, a następnie pobił ją i zranił (AC 2 nr 1386).

8. Ślady osadnictwa (ułamki naczyń) pradziejowego i wczśr., 2 cmentarzyska z XV-XVI w., ślady posady nowożytnej (Kaczmarek 1/2, 124-129; materiały Aliny Łosińskiej, IAE PAN, Poznań).