SUŁKOWICE

1232 rpsy XIV-XV w. villa Fulconis! (MPHn. 6, 3-4 – Rocznik kap. gnieźn.), Sulcowa Crobya (MPHn. 8, 84 – Kronika wlkp.), Sulkowa Krobya (DA lib. V-VI 263), 1307 obl. 1493 Crobya (Wp. 2 nr 913), 1335 or. Crob Sulkonis (Wp. 2 nr 1142), 1367 kop. XVII w. Sulconis villa (Wp. 3 nr 1586), 1420 kop. 1579 Sulkowice (Wp. 8 nr 889), 1479 Szulkowycze (AE III 3), 1510 Sulkowicze (LBP 112), 1530 Zulkovicze (ASK I 3, 121), 1563 Szulkowicze (ASK I 4, 145), 1564 Sulkouicze, Sulikouicze! (IBP 287), 1566 Sułkowice (ASK I 4, 242), 4 km na NE od Krobi.

1. [Pow. kośc.]; 1510 n. par. Krobia (LBP 112).

2. 1232 v.F. obok Krobi (MPHn. 6, 3-4 – Rocznik kap. gnieźn.).

3. Własn. książęca [całe S.?, cz. S.?; →przyp. 1], od 1232 bpstwa pozn., potem [S.?, cz. tej wsi?] szlach. i od 1335 bpstwa pozn.

1232 (rpsy XIV-XV w.) ks. Władysław Od. nadaje bpstwu pozn. przyw. menniczy [→Krobia – Kościelna Wieś] i v.F. (S.C.) obok (iuxta) Krobi1Wg Now. 2, 158 przyp. 12, dział wsi S., może skonfiskowany, był w ręku księcia i w 1232 przeszedł na własn. bpstwa, ale główny zrąb tej wsi bp pozn. nabył dopiero w 1335 od Mik. Sułkowica. Wydawcy MPHn. 6 (s. 13 przyp. 18), piszą, że w Roczniku kap. gnieźn. villa Fulkonis czyli „wieś Pełki, Pełczyno, stanowiła cz. tej osady [tj. Krobi – GR]” i dalej, iż Sułkowa Krobia wspomn. w Kronice wielkopolskiej i w Rocznikach Jana Długosza „jest to albo pomyłka, powstała wskutek czytania długiego s jak f, albo korekta dokonana w XIV w., gdyż bp pozn. dopiero w 1335 otrzymał wieś S. pod Krobią”. Sądzimy, że należy odrzucić utworzoną przez wydawców nazwę wsi (wieś Pełki, Pełczyno), a mówić tylko o wsi Sułka (MPHn. 6, 3-4 – tylko tu wzm. o położeniu wsi obok Krobi; MPHn. 8, 84; DA lib. V-VI 263).

1307 (obl. 1493) komes Sułek2J. Pakulski, Siły polityczno-społeczne w Wielkopolsce w pierwszej połowie XIV wieku, Toruń 1979, s. 34, identyfikuje śwd. Sułka z Krobi 1307 z Sułkiem ze Śląska, dziedzicem Michałowic, h. Świnka 1311 (Wp. 2 nr 934). Z kolei J. Bieniak, Poznański dokument Władysława Łokietka z 29 listopada 1314 r., w: Discernere vera ac falsa, Lublin 1990, s. 165-166, utożsamia Sułka z Krobi z Głogowczykiem Sułkiem z Lasocina kasztelanem zbąsz. 1305 i wojewodą pozn. 1306 oraz z Sułkiem szwagrem Dobrogosta z Dzwonowa. JurDz 100, wykazuje jednak, że Sułek z Krobi (ojciec Mikołaja), nie może być tożsamy z Sułkiem z Lasocina (jego znani ss. to Miro, Awdank i Jasiek z Kozłowa) i wątpi, by ten ostatni mógł być szwagrem Dzwonowskiego z Krobi śwd. (Wp. 2 nr 913) [nasz Sułek tożsamy jest najpewniej z komesem Sułkiem z Krobi, zapisanym wraz z synem Jaśkiem w nekrologu lub. a. 1439 (MPHn. 9/2, 36)].

1335 Mikołaj zw. Sułkowic daje bpowi pozn. Janowi swą wieś po ojcu C.S., a w zamian otrzymuje wsie [w pow. kal.] Zawidowice i Warsowa [Warszew k. Opatówka lub Warszewo k. Kalisza, obecnie Warszówka]; król Kazimierz potwierdza tę zamianę (Wp. 2 nr 1142); 1367 wieś bpia →p. 4.

1420 Andrzej bp pozn. przyłącza Kościelną Wieś [→Krobia – Kościelna Wieś] do Krobi i przenosi na pr. tego miasta; kmiecie z Kościelnej Wsi powinni orać 3 dni [w roku] na folw. biskupim w S. (Wp. 8 nr 889).

1540 Sebastian Branicki bp pozn. sprzedaje prac. Tomaszowi Kociębie z S. i jego spadkobiercom zabudowaną działkę (area) i 1 ł. w S. za 60 grz.; w 1603 [Wawrz.] Goślicki bp pozn. uznaje ten przyw. za prowadzący do umniejszania dóbr kościelnych; mimo to obecnemu posiadaczowi tego łanu, tj. Andrzejowi Kociębie i jego spadkobiercom płci męskiej, potwierdza posiadanie tego łanu na pr. lennym i zobowiązuje ich do oddawania 2 dobrych kapłonów rocznie (CP 4 nr 316).

1510 w S. wsi bpa pozn. jest 11 1/2 ł. os. i 5 1/2 ł. opust., 4 ł. soł. (LBP 112); 1530 pobór od 9 ł., sołtys [płaci] 6 gr od 1 ł. (ASK I 3, 121); 1563 pobór od 14 1/2 ł., 3 ł. soł., 3 komor. i 1 karczmy dor. (ASK I 4, 145); 1564 w S. wsi bpa pozn. w kluczu [dóbr] Krobia 19 1/4 ł., z łanu [os.] dają po 1 grz. 8 gr czynszu oraz po 4 ćw. owsa, 2 kapłony, 2 koguty, 10 jaj; są też 2 ł. opust., z których płacą po 1 grz. 8 gr [czynszu], z pozostałych 5 ł. opust. dają tylko po 1 grz.; z łanów opust. płacą robociznę (robotne) z 6 ł. po 2 talary, z siódmego ł. tylko 2 fl.; z 2 ogrodów (horti) opust. dają 26 gr; w S. jest 12 kmieci, którzy płacą po 2 gr [daniny zw.] krowne; w sumie z S. dają: 32 grz. 8 gr, 4 małdr. i 1 ćw. owsa, 24 kapłony, 24 koguty, 2 kopy i 5 jaj; w S. są 3 ł. sołeckie os., z których nie dają wozu i konia, a tytułem wiecnego3Wiecne – obowiązek utrzymywania pana feudalnego przyjeżdżającego na wieś dla odprawienia sądów wielkich, zamieniony z czasem na opłatę pien. (Słownik staropolski, t. 10, s. 126) dają 12 gr; w S. jest też 1 wolny, mający 1 ł., z którego nie dają czynszu i robocizny (IBP 287); 1566 pobór od 12 1/4 ł. [os.], 2 ł. wolnych, 3 ł. soł., 1 karczmy dor. i 3 komor. (ASK I 4, 242); 1571 pobór z S. wsi bpa pozn. od 12 1/4 ł., 3 ł. soł., 2 ł. wolnych, 4 ubogich komor. i 1 karczmy dor. (ASK I 5, 432); 1580 pobór od 12 1/4 ł., 3 ł. soł., 2 ł. wolnych, 3 komor. i 6 [komor., czyli opust. siedlisk?] opust. (ŹD 71; ASK I 6, 500); 1606, 1689 →p. 4.

4. 1367 (kop. XVII w.) Jan bp pozn. nadaje swemu podkoniemu Maćkowi sołectwo we wsi S. należącej do kościoła [pozn.]; sołtys otrzymuje 4 ł. wolne, zagrodę (hortus), 1/3 dochodów sąd., pr. posiadania karczmy oraz jatki rzeźniczej, kowala piekarza i szewca; sołtys może wypasać owce poza stadami kmieci; kmiecie mają płacić [bpowi] na ś. Marcina [11 IX] po 4 ćw. pszenicy, żyta i owsa, 1 wiard., 2 kury i 20 jaj czynszu z każdego łanu, krowę i wieprza (Wp. 3 nr 1586).

1476-79 uczc. Katarzyna c. zm. Pawła sołtysa w S.: 1476 taż zawiera ugodę z Barbarą ż. Jana z →Szurkowa, która obiecuje, że wraz z mężem odda Katarzynie 12 grz. do dnia ś. Jadwigi [15 X] (AE II 453); 1479 taż daje Wawrzyńcowi altaryście w →Poniecu wspomn. sumę 12 grz., którą ma zapisaną u Barbary z Szurkowa; za sumę tę altarysta wykupuje u wspomn. Barbary i jej męża Jana 1 grz. czynszu, za co ma odprawiać rocznie 10 mszy za zm. rodziców Katarzyny (AE III 3).

1510- 80 łany soł., sołtys →p. 3; 1606 [Wawrz.] Goślicki bp pozn. potwierdza dok. sołecki z 1367, który okazali uczc. Jakub Puszcz, Wojc. Bujak i Adam Kaczy posiadacze tego sołectwa; bp nadaje im dożywocie na sołectwie i określa ich obowiązki (CP 4 nr 367); 1689 Stan. Witwicki bp pozn. nadaje sołectwo we wsi S., należącej do klucza dóbr w Krobi, uczc. Stan. Kociębie oraz jego ż. Katarzynie (CP 7 nr 179).

5. 1510 do uposażenia pleb. z Krobi nal. meszne z S. (LBP 112).

Uwaga: O jednostce osadniczej o wspólnej nazwie „Krobia” →Krobia miasto, Uwaga.

1 Wg Now. 2, 158 przyp. 12, dział wsi S., może skonfiskowany, był w ręku księcia i w 1232 przeszedł na własn. bpstwa, ale główny zrąb tej wsi bp pozn. nabył dopiero w 1335 od Mik. Sułkowica. Wydawcy MPHn. 6 (s. 13 przyp. 18), piszą, że w Roczniku kap. gnieźn. villa Fulkonis czyli „wieś Pełki, Pełczyno, stanowiła cz. tej osady [tj. Krobi – GR]” i dalej, iż Sułkowa Krobia wspomn. w Kronice wielkopolskiej i w Rocznikach Jana Długosza „jest to albo pomyłka, powstała wskutek czytania długiego s jak f, albo korekta dokonana w XIV w., gdyż bp pozn. dopiero w 1335 otrzymał wieś S. pod Krobią”. Sądzimy, że należy odrzucić utworzoną przez wydawców nazwę wsi (wieś Pełki, Pełczyno), a mówić tylko o wsi Sułka.

2 J. Pakulski, Siły polityczno-społeczne w Wielkopolsce w pierwszej połowie XIV wieku, Toruń 1979, s. 34, identyfikuje śwd. Sułka z Krobi 1307 z Sułkiem ze Śląska, dziedzicem Michałowic, h. Świnka 1311 (Wp. 2 nr 934). Z kolei J. Bieniak, Poznański dokument Władysława Łokietka z 29 listopada 1314 r., w: Discernere vera ac falsa, Lublin 1990, s. 165-166, utożsamia Sułka z Krobi z Głogowczykiem Sułkiem z Lasocina kasztelanem zbąsz. 1305 i wojewodą pozn. 1306 oraz z Sułkiem szwagrem Dobrogosta z Dzwonowa. JurDz 100, wykazuje jednak, że Sułek z Krobi (ojciec Mikołaja), nie może być tożsamy z Sułkiem z Lasocina (jego znani ss. to Miro, Awdank i Jasiek z Kozłowa) i wątpi, by ten ostatni mógł być szwagrem Dzwonowskiego.

3 Wiecne – obowiązek utrzymywania pana feudalnego przyjeżdżającego na wieś dla odprawienia sądów wielkich, zamieniony z czasem na opłatę pien. (Słownik staropolski, t. 10, s. 126).