BIECZ - kasztelania

1243 Mikołaj kaszt. de B. (Mp. 1, 26; KK 1, 24; Mog. 18); 1255-62 Bronisz kaszt. (Mp. 1, 44, 53, 57-60; 2, 452; KK 1, 43; Pol. 3, 34; ZDM 1, 1); 1268-78 Mik. Lucuthouic kaszt. (Mog. 31; KK 1, 78-9; Tyn. 72; ZDM 4, 877); 1280 Leszek Cz. przyrzeka zawrzeć porozumienie z ks. Kunegundą wd. po Bolesławie Wstydl. w sprawie „dominio terrarum de Sandec [Sącz] et de B.”, która twierdzi, że należą one do niej (Mp. 2, 490); 1281 bp krak. Paweł przyrzeka Kunegundzie, niegdyś księżnej krak. i sand., a obecnie siostrze zakonu Ś. Klary, nakłonić Leszka Cz., aby za zrzeczenie się praw do kasztelanii sądec., biec. i korczynskiej wypłacił jej 20000 grz. lanego srebra (Mp. 2, 491); 1288 Leszek Cz. zezwala kl. tyn. lokować na pr. niem. szereg miejscowości m. in. Umieszcz, Cieklin, Siepietnicę, Ołpiny, Stróżę, Bezdochowice, Turzę i Zborowice w kaszt. biec. (Tyn. 36, druga redakcja, fals. z XIV w. → Z. Mazur, Studia nad kancelarią Leszka Czarnego, Wr. 1975, s. 79-80); 1306 Władysław Łok., godząc się z bpem krak., zatwierdza kościołowi katedralnemu krak. wolności i przyw. oraz posiadłości, m. in. kasztelanii biec. z grodem i dystryktem (KK 1, 114); 1317-21 Nieustęp kaszt. (Mp. 1, 154; ZDM 4, 904); 1334 Przecław kaszt. (ZDM 1, 34); 1336-41 Tomasz zw. Stang kaszt. (Mog. 61; Mp. 1, 210, 213; KMK 1, 22; Pol. 3, 90); 1359-65 Paszko, Paweł z Bogorii kaszt. (Mp. 3, 728; KK 1, 226, 231; Mp. 1, 267-8, 270, 274; 3, 754, 759, 761; Pol. 3, 137, 141; ZDM 1, 101-2); 1377-1403 Paszko Złodziej z Pilchowic [Śląsk] i → Biskupic kaszt. (AGZ 6, 3; DSZ 58, 86, 90, 102; Mp. 3, 890, 910; 4, 986, 1001; KK 2, 297, 312, 370, 382; SP 8 uw. 344/10; ZDM 6, 1552, 1612; Fed. s. 35)1W r. 1386 występuje Krzesław z tytułem kaszt. biec., zamiast sądec. (ZDM 6, 1513). Z kolei w r. 1388 wśród świadków spotykamy kaszt. biec. Spytka Gładysza (ZDM 6, 1542); 1382 królowa Elżbieta, powołując się na nadanie Kazimierza W., wyjmuje Marcina sołtysa z Rzepiennika Suchego spod sądownictwa kaszt. [biec.] i oddaje go pod sądownictwo król. (AGZ 1, 6)2Pominięto tu wszystkie dok. lokacyjne dla miejscowości kasztelanii biec. z imm. sądowym, które rozpoczyna przyw. Władysława Łok. z r. 1326, zwalniający nowo lokowaną wieś Siemiechów od jurysdykcji kasztelanów, wojewodów i innych urzędników (Mp. 1, 171). Pominięto tu też wiadomości o powoływaniu się na przyw. lokacyjne w zakresie sądowym. Np. w r. 1421 Andrzej wójt Ciężkowic przedstawia przyw. Kazimierza W. zwalniający mieszkańców Ciężkowic i wsi Ostrusza i Boguniowice od władzy kasztelanów, wojewodów i innych urzędników. Władysław Jag. na prośbę ww. wójta aprobuje ten przyw. (GK 1 s. 653); 1408-10 Stanisław z Jeżowa kaszt. (Mp. 4, 1116; KK 2, 522; Fed. s. 35); 1410-34 Domarat Kobylański z Kobylan kaszt. (AGZ 3, 85, 100; 4, 34, 47, 60-1, 79; 5, 30, 42; 7, 33; CE 1, 78, 82; 2, 84; Mp. 4, 1124, 1206, 1212, 1223, 1255, 1258; KK 2, 558, 602; KMK 1, 127, 249; Pol. 3, 134, 175; Wp. 5, 323; Prochaska 56, 60, 65, 67; ZDM 6, 1752, 1755, 1786, 1798-9; 7, 1880, 1902; Fed. s. 35; PSB 13 s. 158-9); 1433-5 Jan z Tęczyna kaszt. (SP 2, 2508, 2519, 2587, 2602; Pol. 1, 176; Fed. s. 35; Dworzaczek); 1435-7 Klemens Wątróbka ze Strzelec kaszt. (DSZ 184; KMK 1, 132; SP 2, 2618, 2621, 2638, 2661; ZDM 8, 2182; Fed. s. 36; PSB 12 s. 590-1); 1437-9 Spytko z Melsztyna kaszt. (AGZ 5, 69, 75; SP 2, 2718 c; Fed. s. 36; PSB 20 s. 415-7); 1444 Jakub Kobylański z Kobylan kaszt. (AGZ 13, 2335; PSB 13 s. 161-2)3W r. 1440 Jakub był kaszt. brzezińskim i star. łukowskim (ZDM 8, 2260) i być może godność kaszt. biec. „jednodniowa”, jak ją się nazywa, polega na błędnym odczycie wyd. AGZ; 1444-58 Jan Ligęza z → Bobrka kaszt. (DSZ 201, 212-3, 216-9; KMK 1, 159; Mp. 4, 1473, 1476, 1485, 1504; MBiecza 46; SP 2, 3270, 3317, 3393; CE 1, 96, 124; ZDM 3, 687; 8, 2521; ZB 1 s. 103, 143-4; Fed. s. 36-7; PSB 17 s. 317); 1458-60 Dobiesław Kmita z Wiśnicza kaszt. (AGZ 11, 3479; SP 2 s. 651; Fed. s. 37; PS 5 13 s. 87-8); 1460-5 Jan Feliks z Tarnowa kaszt. (KMK 1, 171-2; SP 2 s. 662-3, 689, nr 3682, 3781; Fed. s. 37; Dworzaczek); 1466-75 Piotr Branicki z Branic kaszt. (SP 2 s. 714; ZCz. 4 s. 377; AGZ 6, 105; CE 1, 217; MS 1, 1063; KMK 1, 183; Pol. 1, 190; Fed. s. 37; PSB 2 s. 409); 1476-9 Jan z Pilicy kaszt. (AGZ 19 s. 172-3; Fed. s. 37; Dworzaczek); 1480-3 Andrzej z Oleśnicy i Pińczowa kaszt. (SP 2 s. 832; Fed. s. 38; Dworzaczek); 1484-93 Mikołaj z Ostrowa kaszt. (MS 1, 1935, 1933, 2012; 2, 9; AGZ 4, 117; 7, 100-1; 9, 104; KMK 1, 201-4 Mp. 5 t. 97; Fed. s. 38); 1494-1501 Jan Amor z Tarnowa kaszt. (MS 2, 700; Fed. s. 38; Dworzaczek); 1502-3 Jakub Sieklucki z Siekluki [Sieklówka] kaszt. (AA s. 119, 140, 159; MBiecza 106; MS 3, 42, 319, 345, 358, 426, 609, 656, 891, 1654; KMK 1, 212, 214-5; Fed. s. 38); 1503-7 Jan Jordan z Zakliczyna (MS 3 i 4 wg ind.; AGZ 9, 161-2, 165, 167; AA s. 476, 478, 481; MBiecza 108; Pol. 1, 128; Prochaska 224; KMK 1, 218, 223-4; 227-32; 2, 487, 489; Fed. s. 38; PSB 11 s. 276-8); 1504-18 kaszt. biec. ma 20 grz. uposażenia rocznego z żupy wielickiej (W. Pałucki, Studia nad uposażeniem urzędników ziemskich w Koronie do schyłku XVI wieku, W. 1962 s. 157; Opis żup s. 31); 1508-9 Andrzej Kościelecki z Kościelca kaszt. (AGZ 8, 112; Prochaska 228; MS 4, 413; Dworzaczek; PSB 14 s. 398-400); 1509-11 Mikołaj Jordan z Zakliczyna kaszt. (AGZ 7, 15; 8, 114; MS 4, 658, 1026; PSB 11 s. 280-1); 1512-5 Andrzej z Tęczyna kaszt. (AGZ 7, 40; 8, 117; MS 4, 1597-8, 1737, 2177, 2278, 2462; Dworzaczek); 1515-21 Janusz Świrczowski kaszt. (MS 4, 2462, 3640, 3677, 3777, 23181; SP 11, 4044); 1521-5 Jan Ciężki z Tarnowa kaszt. (MS 4, 3836, 4104, 4124, 4245, 4278, 4312, 4340, 4491, 13626; Dworzaczek); 1526-30 Stanisław Odrowąż ze Sprowy kaszt. (MS 4, 5072 i n. wg ind.; Dworzaczek); 1530-5 Wawrzyniec Myszkowski z Przeciszowa kaszt. (PSB 22 s. 399-401).

Z. Wojciechowski. Ze studiów nad organizacją państwa polskiego za Piastów, Lwów 1924, s. 37-42, 70-1; A. Żaki, Biecz i kasztelania biecka w zaraniu dziejów. Szkic archeologiczno-historyczny, [w:] Biecz. Studia historyczne, Wr. 1963, s. 34-63.

1 W r. 1386 występuje Krzesław z tytułem kaszt. biec., zamiast sądec. (ZDM 6, 1513). Z kolei w r. 1388 wśród świadków spotykamy kaszt. biec. Spytka Gładysza (ZDM 6, 1542).

2 Pominięto tu wszystkie dok. lokacyjne dla miejscowości kasztelanii biec. z imm. sądowym, które rozpoczyna przyw. Władysława Łok. z r. 1326, zwalniający nowo lokowaną wieś Siemiechów od jurysdykcji kasztelanów, wojewodów i innych urzędników (Mp. 1, 171). Pominięto tu też wiadomości o powoływaniu się na przyw. lokacyjne w zakresie sądowym. Np. w r. 1421 Andrzej wójt Ciężkowic przedstawia przyw. Kazimierza W. zwalniający mieszkańców Ciężkowic i wsi Ostrusza i Boguniowice od władzy kasztelanów, wojewodów i innych urzędników. Władysław Jag. na prośbę ww. wójta aprobuje ten przyw. (GK 1 s. 653).

3 W r. 1440 Jakub był kaszt. brzezińskim i star. łukowskim (ZDM 8, 2260) i być może godność kaszt. biec. „jednodniowa”, jak ją się nazywa, polega na błędnym odczycie wyd. AGZ.