BŁONIE – starostwo

Obejmowało klucz dóbr książ. w pow. błońskim, w tym liczące się i dochodowe miasto Błonie wraz z folwarkiem i dworem książ. Klucz ten zarządzany był przez oddzielnego rządcę książ. (procurator), nazywanego od II poł. XV w. starostą (capitaneus).

1432 klucznik bł. (Warsz. 2, 85); 1436 ks. Bolesław IV zapisuje dożywotnio swej matce ks. Annie [Bolkowej] z. warsz. z dobrami i miastami książ., w tym B. (Lub. nr 177); 1437 szl. Urban [ze Zbarza] rządca z B. (Zakr. II nr 2737); 1471 podział księstwa między ss. Bolesława IV; ks. Konrad III dostaje m. in. miasta B. i Piaseczno z wsiami [książ.] Książenice, Faszczyce, Żuków, Osiek, Leśna Wola, Chyliczki, ale ziemianie pow. bł. z ich dobrami i kmieciami należą do z. warsz. [ks. Bolesława V] (Iura 1 nr 126); 1474 ks. Konrad III daje swej matce ks. Barbarze miasto B. z wsiami Książenice, Opypy, Żuków, Osiek, Faszczyce, a także m. Piaseczno z przyległościami prawem dożywocia oraz 100 kóp gr w półgr i 14 pokowów miodu rocznie ze skarbca książ., płatne na Boże Narodzenie we dworze książ. w B., w zamian za dobra książ. w z. wysz. zapisane jej w oprawie posagu i wiana przez zm. ks. Bolesława IV (Lub. nr 230; Iura 2 nr 136); 1495 Bogusław z Moszn sędzia ziem. warsz. wwiązany w dobra książ. B. (Warsz. 7, 578); 1504 Andrzej z Radziejewic kaszt. soch. i tenut. w B. (Warsz. 8, 993); 1508 tenże Andrzej zostaje spłacony kwotą 1000 fl. z tenuty bł. przez Zygmunta Roszkowskiego kan. warsz., pełnomocnika ks. Anny [Konradowej] (Tarcz. 5, 416); [ok. 1508-10] Adam z Moszn star. bł. (WarszDis. 1, 33; Warsz. 6, 72v); 1513-15 Andrzej Zaliwski podskarbi książ., star. bł., potem star. warsz. (Bł. 4, 527-637); 1526 Piotr z Jordanowic star. bł., ekskomunikowany i ścięty z oskarżenia o spowodowanie śmierci ks. Stanisława oraz trucie ks. Janusza III, pochowany w kościele par. w Ciechanowie (ACP 2 nr 34); 1565 do star. bł. należy m. B. z dochodowym folw. i młynem końskim oraz wsie Żuków, Faszczyce z folw., Osiek z młynem, Opypy z młynikiem, Książenice z folw. (LM 1565 I, 48 n.).

Wykaz rządców i starostów błońskich: 1424 Wisław (Warsz. 1, 113v: procurator); 1424 Stanisław Marchewka (Warsz. 1, 127v); 1425 Indrzych [Henryk z Załusek h. Rawa, wójt w Faszczycach] (Warsz. 1, 192); 1428 Piotr (WarszDis 1, 55); 1429 Mikołaj (Bł. 1, 12); 1432-36 ponownie Henryk (Indrzych, Jędrzych) [z Załusek] (Bł. 1, 36-91v); 1437-38 Urban ze Zbarza, [Babic] h. Dołęga (Zakr. II nr 2737; Warsz. 2 k. 515, 580); 1440 ponownie Henryk [z Załusek] (Bł. 1, 129v); 1449-50 Aleksy [z Borowej Woli h. Rawa, przedtem rządca w Garwolinie 1446] (Bł. 1 k. 255, 273v); 1450-52 Jan Brwinowski h. Okuń starosta warsz. (Bł. 1 k. 279v, 305); 1453-58 Jakub z Muraw h. Ślepowron (Bł. 1, 335v-493v); 1458-61 Wojciech Kwaszenina h. Dąbrowa (Bł. 1, 504v-589v); 1461-63 Piotr Jardanowski z Jordanowic h. Radwan (Bł. 1, 603-666v); 1463-66 ponownie Jakub z Muraw (Bł. 1, 670-715; Bł. 2, 1); 1468-71 ponownie Aleksy z Borowej Woli i Ołdaków (Bł. 2, 14v-140v); 1472 Jan z Ruśca, [Rzwienia] h. Nowina (Tarcz. 1, 844); 1472-75 ponownie Aleksy z Borowej Woli (Bł. 2 k. 188, 338; MK 5, 174); 1480-82 Paweł Radzikowski, z Radzikowa [h. Pomian?] (Wysz. ziem. omnium transactionum 4, II k. 5; Wysz. ziem. omnium transactionum 4, IX k. 10); 1484 Mikołaj Komorowski h. Pierzchała (WarszDis. 1, 288v); 1490-93 Andrzej z Radziejewic h. Junosza, stolnik soch. (MK 6, 238v299v); 1495 Bogusław Niewczas z Moszn h. Rawa sędzia ziem. czer. i warsz. (Warsz. 7, 578: wwiązany w dobra książęce Błonie); 1504 Mikołaj Rola mieszczanin Warszawy Starej, tenutariusz bł. (Bł. 4, 134v); 1504-08 Andrzej z Radziejewic h. Junosza kasztelan soch. (Bł. 4, 142: wwiązany w tenutę bł.; Tarcz. 5, 416-416v: wykup tenuty przez Annę regentkę Mazowsza); [ok. 1508-10] Adam z Moszn h. Rawa (WarszDis. 1, 33; WarszDis. 6, 72v); 1513-15 Andrzej Zaliwski h. Junosza podskarbi książ., podkom. ciech., po-tem star. warsz. (Bł. 4, 527-674); 1525 – zm. krótko a. 16 II 1526 Piotr Jordanowski h. Radwan (ACP 2 nr 34; oskarżony o otrucie książąt, skazany i ścięty); 1526 Jan Branecki h. Jasieńczyk (MK 41, 112); 1528-32 Marcin Wolski (AGAD perg. 1135; MS 4 nr 15535).