BIEŻANÓW

(1212 Besanouo, Beschnaw, Bezanow, Byezanow, Byeszanow, Byczanow, Byezanowycze) 4 km na NW od Wieliczki, włączony do Krakowa w l. 1932 i 1973.

1. 1490 n. pow. szczyrz. (ŹD s. 557, 67); 1402 n. par. własna (KK 2, 463); 1529 dek. Lipnica Murowana (LR s. 231).

2. 1399 oficjał Tomek Mały pozwany o granice między Prokocimiem i B. (SP 8, 8470); archidiakon Zbigniew i kapituła krak. z Andrzejem z Trzewlina o granice między B. i Prokocimiem (SP 8 uw. 290/58); tenże Zbigniew i Janusz ze Śledziejowic mają przeprowadzić rozgraniczenie B. i Kokotowa (SP 8, 9144); Mik. Kisiel kmieć z Rząski oskarżony przez archidiakona Zbigniewa o przeoranie ujazdu między wsiami B. i Bogucice (SP 8, 9155, 9465); 1422 młyn Rogoźny → p. 5; 1459 jezioro k. wsi Zabłocie pod Górą Lasoty, położone m. in. przy drodze publicznej do Wieliczki i B. (KMK, 169); 1470 młyn zw. Bogucki z łąkami w miejscu gdzie zbiegają się rz. → Rząka i → Wieliczka, staw, młynówka, Bogucka łąka, karczma zw. Grzybowa przy drodze publicznej wielickiej (SP 2 4015; DLb. 1 s. 152-3); 1470-80 B. położony o milę od Krakowa ku Wieliczce nad rz. Rząką; dobre lasy i gaje [łącznie ze wsią Kaim] w 4 miejscach: nad Wisłą, przy drodze bocheńskiej, ku Śledziejowicom i ku Prokocimowi. B. i Kaim graniczą z jednej strony kopcami z Bogucicami, Czarnochowicami, Śledziejowicami i Płaszowem, a z drugiej znakami na drzewach i kamieniami z klasztorem i wsią Mogiła oraz Prokocimiem, a także z Rybitwami (DLb. 1 s. 28, 151-3; 3 s. 428); 1518 droga wielicka biegnie między łąkami wsi Prokocim i Wola Duchacka, k. łąki król. zw. Criszkowska, ku wsi B. (MS 4, 11932); 1529 karczma Zając (LR s. 231); 1540 rozgraniczenie B. od Śledziejowic oraz posiadłości kl. mogilskiego należących do Mogiły nad rz. → Drwinią, która też odgranicza B. od Śledziejowic. Granica zaczyna się nad rz. Drwinią, gdzie kopce nad rowem, dochodzi m. in. do kąta Zapasy Miezsze k. łąki kmiecia z B. Mikołaja zw. Opiadz, biegnie dalej do → Strumienia granicznego w Uwrociu, a następnie w górę przez łąki i krzewy alias przez rokicie do grobli nowego stawu Marcina Zborowskiego ze Śledziejowic, stąd prosto na południe przez krzewy i bagna alias przez szaniec i przez łąki bieżanowskie do drogi → Lubartka, która biegnie ze Śledziejowic do Krakowa, a dalej do kopczyków oddzielających te 2 wsie od Bogucic i Czarnochowic (Mog. s. 178 nr 3); 1570 przez B. droga z Krakowa na Ruś [przez Bochnię, Brzesko] (LDK s. 56). 3. Własn. szlach., następnie kapituły krak. 1212 Radwan i Pęsław kanonik krak. zawierają porozumienie z siostrą Pęsława, a wd. po starszym br. Radwana Raciborze, w sprawie posiadłości po nim. Wd. dostaje od Radwana wieś B. pr. dziedzicznym (KK 1, 8); po 1212 Helena wd. po Raciborze z Raciborowic siostra kanonika krak. Putisława [= Pęsława] nadaje kapitule krak. B. Kapituła wypłaciła 50 grz. Radwanowi i jego synom za zrzeczenie się pr. bliższości (DLb. 1 s. 152); 1236 Pakosław wwda krak. na polecenie ks. Krakowa i Śląska Henryka Brodatego przysądza B. kapitule przeciwko roszczeniom Bogusława zw. Fasth (DLb. 1 s. 152); 1350-1 B. własn. kapituły krak., wieś oceniona na 30 grz. (MV 2 s. 375); 1389 proces między kapitułą krak. a bpem poznańskim Dobrogostem o cz. w B., który należy do kapituły (SP 8, 5208); 1400 karczmarz Mik. Trot, kmieć archidiakona krak. (SP 8, 9539, uw. 309); 1419 kmiecie i zagrodnicy [bez nazwisk] z B. (GK 1 s. 118, 131, 136, 148, 152); 1421 kmiecie z B. Wojciech i Mik. Troth (GK 1 s. 510); prokurator Tomasz z B. (GK 1 s. 452 14); 1427 karczmarz Mikołaj z B. (ZK 8 s. 299); 1429 prokurator Miłosław z B. (GK 3 s. 369); 1470 uczc. Barbara dz. Bogucic, ż. rajcy krak. Jakuba Świdniczara, ustępuje za 300 grz. kapitule krak. staw z młynem zw. Bogucki, położony nad rz. Rząką i Wieliczką z ich brzegami i młynówką, karczmę zw. Grzybowa z rolami i łąkami przy drodze publicznej wielickiej; łąkę zw. Bogucka łąka poniżej młyna, o którą były spory między Barbarą i kapitułą. To wszystko ma należeć teraz do wsi B. i Kaim. Kmiecie, karczmarze i zagrodnicy Bogucic obowiązani są mleć w młynach bieżanowskich albo wsi Kaim, mają pr. korzystania z pastwisk w dobrach kapitulnych (SP 2, 4015; DLb. 1 s. 152); 1470-80 B. własn. kapituły krak., dwór z pięknymi budynkami i sadami, role folwarczne podzielone na 3 pola, 22 ł. kmiece, 3 karczmy z rolami i łąkami, z których dwie płacą po 5 grz. a trzecia z ubogimi rolami i łąkami 1 kopę, karczmarze odrabiają powabę. Czwarta karczma zw. Grzymowa [zamiast Grzybowa] ze specjalnymi rolami i łąkami płaci 2 kopy i odrabia powabę. 2 zagrody z rolami i łąkami, 2 zagrody bez ról, młyn z łąkami w miejscu gdzie zbiegają się rz. Rząka i Wieliczka z dużym stawem i młynówką, kupiony w r. 1470 od Barbary dz. Bogucic, ż. Jakuba Świdniczara, za 230 grz., płaci 3 grz., drugi młyn z łanem i łąkami płaci 4 grz., łan plebański, 2 małe stawki. Kmiecie odrabiają po 2 dni w tygodniu bydłem, płacą po półtorej grz. z łanu, dają przewóz sprzążą wg potrzeby, po 2 ćwiertnie owsa miary wielickiej, po 2 koguty, po 2 sery i po 20 jaj. Zagrodnicy odrabiają po 1 dniu w tygodniu pieszo, płacą po 1 wiard. Dawniej B. otaksowany był na 50 grz., obecnie kapituła pobiera z B. i Kaima 30 grz. Regent Jan z Pniewa archidiakon krak. ma dochody z folwarku, 30 grz. czynszu z B. i Kaima oraz wiele kop siana (DLb. 1 s. 28, 151-3); a. 1490-7 pobór z 16 ł., 1496 16 i 1/2 ł., 1498 11 i 1/2 ł., 1499 z 13 ł. (ŹD s. 447; RP s. 142, 155, 168, 184, 198, 226, 90, 125, 52, 24); 1529 własn. kapituły krak., regent dziekan Piotr Wapowski. Dwór w dobrym stanie, młyn nowy z 2 kołami, zbożowym i stępnym. Młynarz daje 2 ćwiertnie, kmieci 42, zagrodników 3, czynsz od kmieci po 3 wiard., dają po 10 jaj, kogucie i serze oraz po ćwiertni owsa. Kmiecie mają 20 ł., pracują 1 dzień w tygodniu, odrabiają 2 powaby rocznie. Zagrodnicy odrabiają 1 dzień w tygodniu i płacą po wiard. czynszu. 2 karczmy dziedziczne płacą 10 grz. czynszu. Dwór ma 4 łąki, 2 gaje - w B. i w Kaimie, które sprzedano za 80 grz. dla żupy wielickiej (SP 12 s. 544-5); folwark, karczma zw. Zając, łąka (LR s. 231).

4. 1464 Kazimierz Jag. na prośby kapituły krak. przenosi jej wsie, m. in. B., z pr. pol. na magd. (Mp. 5 t. K 10).

5. 1350-1 dzies. 3 grz. (MV 2 s. 375); 1402 Stanisław z Sulimowa [które?] pleb. w B. (KK 2, 463); 1422 kapituła krak. eryguje i uposaża kościół par. w B. z powodu trudności w korzystaniu przez mieszkańców tej wsi z kościoła w Wieliczce. Uposażenie: łan roli za kościołem z siedliskiem, młyn zw. Rogoźny, meszne od kmieci w B. - po 2 korce żyta i jednym owsa, od młynarzy i karczmarzy po ćwiertni żyta, dzies. z ról folwarcznych (KK 2, 611); 1470-80 kościół Narodzenia NMP, dzies. snop. z folwarku i karczmy zw. Grzybowa pleb. w B., który pobiera też od kmieci po 2 korce żyta i 1 owsa z łanu miary wielickiej, a od 2 młynarzy po ćwiertni żyta. Pleb. ma też we wsi Kaim stawek na rz. Rogoźna oraz 1 ł. z łąką, z którego ma 2 kopy czynszu i ćwiertnię żyta; dzies. snop. z reszty wsi prebendzie Bieżanowskiej w katedrze krak. (DLb. 1 s. 151-3); 1495 Jan pleb. (Teut. 6 s. 152); 1529 kościół drewn. (SP 12 s. 544); uposażenie pleb.: dzies. snop. z ról folwarcznych i karczmy zw. Zając wart. 5 grz., dzies. snop. we wsi Wilkowisko Małe, meszne w B., klerykatura i czynsz 1 grz. z łąki w B. (LR s. 231); dzies. snop. i kon. z ról kmiecych, karczmarskich i młyńskich łącznie z Kaimem wart. 36 grz. i 1 kopy prebendzie Bieżanowskiej w katedrze krak. (LR s. 273); 1581 w par.: B. i Kaim (ŹD s. 67).

6. 1385 Bartko z B. otrzymał pr. miejskie m. Kazimierza (Chm. s. 147); 1473 kapituła krak. uchwala ulgi w czynszach dla kmieci w B. z powodu szkód dokonanych w tej wsi „per stipendiarios” (AC 193); 1477 na prośbę Jana Długosza kapituła krak. poleca kmieciom wsi kapitulnych, m. in. z B., przewieźć po Wielkanocy w wyznaczonym przez Długosza dniu własnymi wozami cegielnię z Raciborowic do Pychowic w ramach 1 dnia pańszczyźnianego (Bobrzyński i Smolka, Długosz, 382); 1479 Piotr s. Pawła z B. student Ak. Krak. (Ind. s. 254).

8. Osada wczesnośredniowieczna (Żaki s. 520).