KSIĄŻENICE

(1416 Kxanginicze, Xangyenycze, Kszangynicze, 1434 Xsanszenicze, 1471 Xianzenicze, Zanginicze, 1513 Xyągenycze, 1520 Xyagenycze, 1526 Kxyągenicz) 6,5 km na SEE od Grodziska.

1. 1414 n. distr. warsz. (AGAD, Varia 4. 6. 4. 1, 8v); 1523 n. pow. bł. (AGAD perg. 640); 1580 par. Brwinów (ŹD 279).

2. 1416-24 młyn w K. (MK 3 k. 37, 49); 1430 brzeg rz. Rokitnicy w Musułach od gran. K. do gran. Osowca (PP 6 nr 215); 1451 dąbrowa Czarnowin w X., w której zostaje założona nowa wieś książ. (MK 4, 128v; → Opypy); 1454 dział w Musułach od gran. Rokitnicy k. gran. Radoni do X. z brzegiem rz. Rokitnicy (MK 4, 21v); 1487 cz. w Słubicy do drogi do K. (Tarcz. 3, 241); 1520 X. i Opypy graniczą z Dąbrówką (MK 32, 74); 1522 młynarz → p. 3; 1525 młyn w K. na rz. Rokitnicy inaczej Zaleśnicy (MK 41, 76); 1527 gran. Borówki z Brwinowem idzie do węgła rusieckiego i X. (ZR nr 2376); 1530 młyn na rz. Rokitnicy albo Zaleśnicy → p. 4, 1534, 1539 młyn Zaleski, 1580 młyn → p. 3; 1661 K. graniczą z Siestrzenią, Zalesiem, Opypami, Żółwieniem, Ruścem i Dąbrówką (LM 1660-1661, 254).

3. Włas. książ., przejściowo szlach. [1416] Mikołaj młynarz z X. sprzedaje młyn Maciejowi Lisowi za 6 kóp gr (MK 3, 49); [1424] Maciej młynarz sprzedaje młyn w X. Mikołajowi Jantoniewicowi (MK 3, 37); 1471 podział księstwa między ss. ks. Bolesława IV; ks. Konrad III dostaje m. in. X. (Iura 1 nr 126); 1474 ks. Konrad III daje matce ks. Barbarze m. in. X. (Lub. nr 230, Iura 2 nr 136); 1504 Michał i Stanisław bracia z Żyrowa, tenutariusze w K. mają proces z Andrzejem z Radziejewic kaszt. soch., tenut. w Błoniu (Warsz. 8, 970); 1522 prac. Jan młynarz książ. z X. (ZR nr 2267); 1523 książęta Stanisław i Janusz III dodają 100 kóp gr Piotrowi Kopytowskiemu podkom. czer. do 200 kóp gr zapisanych mu na K. (AGAD perg. 640); 1525 ks. Janusz III dodaje 200 kóp gr temuż Piotrowi kaszt. warsz. do 400 kóp gr zapisanych uprzednio, wraz z dożywociem, na K. (AGAD perg. 1003); 1525 ks. Janusz III sprzedaje młyn w K. prac. Mikołajowi Madejowi z Grodziska za 20 kóp gr (MK 41, 76); 1526 ks. Janusz III nadaje wieś X. Piotrowi Kopytowskiemu kaszt. warsz., star. wysz. (MK 41, 117); 1528 wieś król., pobór od 27 wł. os. (ASK I 27, 728); 1534 młyn Zaleski w X. należy do Piotra Kopytowskiego (ZR nr 2359); 1539 król Zygmunt I potw. Piotrowi Kopytowskiemu kaszt. warsz. i star. wysz. dok. z 1525 na młyn w X. (AGAD perg. 835; MS 4 nr 6624); 1539 tenże król potw. temuż Kopytowskiemu nadanie wsi X. z 1526, lecz potwierdzenie i nadanie zostało skasowane na rozkaz król. (MS 4 nr 6633); 1565 włas. król., dochód z folw. K. przewyższa dochody ze wsi K. (LM 1565 I, 49); 1580 pobór od 27 wł. os., młyn o 1 kole (ŹD 279); XIX w. dobra K. mają 2786 mr. [93 wł.], w tym wieś ma 1045 mr. [35 wł.] (SG 15/2, 186).

4. 1414 ks. Janusz I daje sołectwo we wsi książ. K. Mikołajowi z Sufczyna z obowiązkiem służby wojskowej (AGAD, Varia 4.6.4.1, 8v); [1419] Piotr z Płochocina sprzedaje wójtostwo w X. Męcimirowi z Gołaszewa za 34 kopy gr posp. (MK 3, 15); [1422] Piotr z Płochocina zamienia swą cz. w Płochocinie na wójtostwo we wsi książ. Z. z Męcimirem z Gołaszewa (MK 3, 89v); 1424 Piotr wójt z K. sprzedaje wójtostwo czyli sołectwo we wsi książ. K. Janowi dz. z Dąbrowy [Dąbrówki?] za 31 kóp gr posp. (MK 3 k. 37, 42; AGAD perg. 807); 1434 Stachna wd. po wójcie z X. (Warsz. 2 k. 242, 244); 1451 ks. Bolesław IV daje wójtostwo z 2 wł. wolnymi na dąbrowie Czarnowin w X. szl. Aleksemu z Ołdaków rządcy w Bądkowie i jego dzieciom; wieś tę Aleksy ma osadzić za własne pieniądze (MK 4, 128v); 1454 szl. Michał z Musuł zamienia 1/2 wł. wójtostwa w X. na dział w Musułach ze swym br. Maciejem wójtem z X., dopłacając mu 6 kóp gr (MK 4, 21v); 1530 Piotr Kopytowski dostaje konsens króla na wykup wójtostwa w X. z młynem na rz. Rokitnicy albo Zaleśnicy z rąk Mikołaja Madeja (MS 4 nr 5566).

5. 1603 dzies. z K. należą do kośc. par. w Brwinowie (NowDzieje 2, 518); 1616 dzies. snop. z K. dla pleb. w Brwinowie (Knap.mps 45).

6. 1513 Maciej Kołodziejczyk z X. rzeźnik, 1520 Stanisław Warda z X., 1526 Mikołaj stelmach z K., przyjęci do pr. miej. Starej Warszawy (PrzyjęciaSW nr 78, 217, 361).