(1238 Bircow - fals. z XIV w., 1242 Byrkow, 1401 molendinum... Birkowskij, molendinum Inferior) wieś, później młyn, dziś nie istnieje, włączony do Bochni¹Nastąpiło to najprawdopodobniej w trakcie lokacji Bochni na pr. niem. w r. 1253, w którym wójtowie otrzymali pr. połowu ryb w Rabie i budowy młynów na obu jej brzegach.

[Pow. szczyrz., par. Bochnia]

Własn. kl. Bened. w → Staniątkach, później wójtostwa w m. Bochni. 1238 bp krak. Wisław z Kościelca zatwierdza kl. staniąt. nadanie przez bpa mazowieckiego Andrzeja m. in. Brzeźnicy, Łopianki z solą, cz. w Bochni, B., Dołuszyc (Pol. 3, 18 → fals. z XIV w., por. Stan. s. 21-5); 1242 Konrad mazowiecki zatwierdza kl. staniąt. przywileje i posiadłości, m. in. z nadania bpa płockiego Andrzeja, od którego kl. w Staniątkach uzyskał m. in. B. (Mp. 2, 419); 1243 B. należał do bpa krak. i drogą zamiany za Jaworzno dostał się Klemensowi, który nadał go kl. staniąt. (Pol. 3, 22 - fals. z XIV w., por. Stan. s. 32-7); 1401 Stanisław wójt bocheński zastawia za 100 grz. szl. Zbyszkowi z Dymlina [Dęblina, pow. wiśl.] 2 młyny: jeden na rz. Rabie poniżej [miasta Bochni] zw. B. i inny przed m. Bochnią na stawie (KSN 1009); 1403 Wroch z Wojsławic dostaje sądownie wwiązanie do cz. w dwóch młynach k. Bochni, które były zastawione Zbyszkowi z Dymlina przez wójta bocheńskiego Stanisława (SP 2, 944); 1417 ul. w Bochni, którą idzie się do młynów nad rz. Rabą (Mog. s. 99); 1419 Wilhelm wójt dziedz. Bochni pożycza od Macieja wrotnego żupy bocheńskiej 30 grz. pod zastaw dwu młynów na rz. Rabie k. Bochni (Teut. 1a s. 125); 1464, 1510, 1511, 1512, 1518 młyny wójtostwa bocheńskiego bez nazw → m. Bochnia p. 4 Wójtostwo; 1487 Kazimierz Jag. przyznaje wójtowi bocheńskiemu m. in. 2 młyny na rz. Rabie (Mp. 5 t. Q 140; MS 4 S 1125); 1487 Rudolf młynarz z młyna Dolnego (Inferiori) na rz. Rabie (Z wypisów S. Mateszewa z archiwum m. Bochni); 1488 Piotr młynarz z młyna Dolnego na Rabie (tamże); 1490 ur. Wilhelm wójt dziedz. bocheński zeznaje, że otrzymał 40 grz. od Marcina i Piotra „molendinatoribus in fluvio Raba” za młyn pod [górą] Uzbornią (tamże); 1526 Zygmunt Stary zatwierdza sprzedaż za 100 grz. przez wójta bocheńskiego Mik. Cikowskiego jego młynarzowi Maciejowi 2 młynów wójtowskich w Bochni na rz. Rabie i za 50 grz. trzeciego młyna na sadzawce także za murami Bochni, z łąką i rolą. Młynarz jest obow. płacić po 12 gr wojennego od każdego koła we wszystkich trzech młynach (MK 40 s. 282-4; MS 4, 14915); 2 młyny wójtostwa bocheńskiego na rz. Rabie (MS 4 S 1125; Mp. 5 t. Q 140); 1527 granicę między m. Bochnią a Krzyżanowicami stanowi rz. Raba od ujścia potoku → Babica do rz. Raby, poniżej młyna [Mik. Cikowskiego] wójta bocheńskiego, → Bochnia p. 2 (MK 44 s. 89-93).

Uw. Wg ustaleń S. Mateszewa, Osadnictwo i stosunki własnościowe w powiecie bocheńskim do końca XV w., maszynopis, który również odrzucił identyfikowanie B. z Birkowem w pow. prosz., B. kl. staniąt. leżał najpewniej niedaleko ujścia Babicy do Raby.