RZĄDZA

(1445 Randza fluvius, 1514 Radza fluvius, 1524 Rądza torrens) rz., początkowo lewy dopływ rz. → Ryni (lewego dopływu Narwi), potem także główna nazwa tej rz.

1445 brzeg rz. Ryni i R. w Kątach naprzeciw Dybowa (MK 3, 326v); 1470 młyn książ. wystawiony na rz. R. między Wiśniewem i Mlęcinem (MK 5, 133v); 1471 młyn na rz. R. w dziedzictwie Cisek (MK 5, 153v); 1474 ks. Bolesław V nadaje Jakubowi z Mińska kaszt. czer. brzeg rz. R. należący do Ciska powyżej młyna Nowy Ruszow [?] dla budowy kuźnicy albo młyna, w zamian za brzeg rz. R. należący do jego dóbr Szczytno [dziś Jakubów] w z. czer. poniżej kuźnicy kasztelana (MK 9, 48v); 1481 nowo zbudowany młyn na rz. R. (MK 9, 134v); 1482 ks. Bolesław V sprzedaje Mlęcino z kuźnicą i obu brzegami rz. R., z młynem wzniesionym na rz. R. zw. Ruszwow [?], z borami i lasami k. rz. R., a także młyn zw. Tomków Młyn na rz. R. poniżej młyna Ruszow [?] ze stawem i daje brzeg rz. oraz rz. R. od kuźnicy Sokoła z Czarnowa do młyna pana [kaszt.] czer. (MK 9, 146v); 1482 tenże ks. sprzedaje Wiśniewo z młynem na rz. R. i odcinkiem rz. (MK 9, 151v); 1494 rz. R. dzieli dobra Cisek i Szczytno oraz ziemie czer. i warsz. k. wsi Wiśniewo i Rządza; ks. Konrad III zawiera ugodę z synami zm. Jakuba z Mińska kaszt. czer., zamieniając z nimi brzeg rz. R. (MK 18, 68v); 1514 las Przyspa opactwa czerw. w dobrach Załubice za rz. R. [dolny bieg] (PułtTest. 1, 215); 1515 rz. R., która płynie do płotów wsi Załubice, dzieli dobra opactwa czerw. i dobra Marcina z Radzymina (PułtTest. 1, 240v); 1524 książęta Stanisław i Janusz III sprzedają 3 wł. wójtostwa w nowej wsi książ. Złota Rządza i zezwalają za zbudowanie nowego stawu na rz. R. (MK 32, 238); 1665 rz. R. [górny bieg] (LM 1565 II s. 191 n., 195); XIX w. rz. R. wpada do połączonych rzek Narwi i Bugu (SG 10, 126).