(1374 de Mirzowicz - ZDM 4, 1023; 1413 von Mirsowecz - KK 2, 560¹Jan von Mirsovecz świadkuje na dok. burgr. siew. Mikusza z Ostrożnicy z datą 1413, znanym jedynie z transumptu ks. cieszyńskiego Bolka z 1415 r. Wyd. przypuszcza, że i dok. Mikusza wystawiono w 1415, a nie w 1413 r; 1432 de Mirzovicze - Metryka UK 32e/012; 1435 Myrzowycze - Księga promocji 35/8B; 1443 Mirowicze - GrünMark. 2 s. 630; 1470-80 Myrzonycze - DLb. 2 s. 195; 1523 w Myrzowyczech - Siew. k. 26; 1529 Mirzewicze - LR s. 122) wieś, od pocz. XVI w. folwark, ok. 5,5 km na SE od Siewierza, pod koniec XVIII w. włączony do Chruszczobrodu.

1. 1443 ks. siew. (GrünMark. 2 s. 630); do 1459 par. Siewierz; 1459, 1598 par. Chruszczobród (Mp. 5 F 15; WRWojtas s. 45).

2. 1472 w Chruszczobrodze rola kmiecia k. dworu plebana ku M. (Mp. 5 N 289); 1523 stary staw młyński i staw pilny [przy tartaku] w M.; 1543 kuźnica →p. 3a.

3. Własn. szlach. 3a. Sprawy własnościowe. 1374-1400 Maciej z M. [h. Gryf], br. Adama i Staszka (ZDM 4, 1023; SP 8, 10463).

1374 Adam i Staszek z M. br. Macieja (ZDM 4, 1023).

1399-1442 Jan Mirzowsky, Chruszczobrodzki z M. i →Chruszczobrodu 1441 -9, [h. Gryf] ojciec magistra Jana (SP 8, 8448; KK 2, 560; ZDM 2, 522; 5, 1435; OK 5 k. 297v)²Może tożsamy z Janem Dziewieckim (Dzeweczsky) w l. 1442-52, dz. Dziewek w ks. siew. →Dziewki p. 3.

1432-72 magister Jan Mirzowski dz. M. i Chruszczobrodu, s. Jana, student Uniw. Krak. 1432, bakałarz 1435, magister sztuk wyzwolonych 1444, pleb. w Siewierzu 1437-59 (Metryka UK 32e/012, Księga promocji 35/8B, 44/1M; MV 10, vol. 4: Annaty z Królestwa Polskiego w XV w. (1421-1503), wyd. M. D. Kowalski, Kr. 2002, nr 437; Mp. 5 F 15 i N 289); 1441, 1442 →Chruszczobród p. 3.

1443 Wacław ks. cieszyński sprzedaje za 6000 grz. Zbig. Oleśnickiemu bpowi krak. ks. siew. z wymienionymi imiennie osadami, m.in. z dobrami posiadanymi przez szlachtę, które podlegają pr. książęcemu, w tym wieś M. (GrünMark. 2 s. 630).

1451-81 Mikołaj Mirzowski z M. h. Gryf, dz. →Chruszczobrodu 1459-72, cz. Trzebiesławic 1470-80, →Dziewek 1470-80, Pieńczyc i →Koclina od 1462, star. siew. 1459, ż. Helena, s. Franciszek (SP 2, 3629; Mp. 5 F 15; P 62; DLb. 2 s. 192, 195, 201); 1451 Mikołaj z M. ma termin na wiec z Piotrem z Sadowia i Bartoszem z Ogrodzieńca o granice [między Wysoką i Wiesiołką a Chruszczobrodem]; 1459 tenże Mikołaj z Bartoszem z Ogrodzieńca, Wysokiej, Wiesiółki i Niegowic o granice; tenże z Piotrem z Sadowia, Wysokiej, Wiesiołki i Niegowic o granice i zniszczenie kopców; panowie przewodniczący sądowi wiecowemu w sporze między ww. Mik. Mirzowskim a Piotrem Sadowskim i Bartoszem z Ogrodzieńca o papierowy dok. król. przedłożony przez Mirzowskiego postanawiają, że ze względu na śmierć jednego z panów, którzy mieli przeprowadzić rozgraniczenie dóbr ww., Mirzowski winien prosić króla o wyznaczenie innego, trzeciego pana, który zastąpi zmarłego (ZK 147 s. 261, 304-5; SP 2, 3629); 1459 bp krak. Tomasz [Strzempiński] eryguje ufundowany, zbudowany i uposażony przez Mikołaja z M. star. siew., kościół par. w Chruszczobrodzie w ks. siew. Pr. patr. tego kościoła ma należeć do Mik. Mirzowskiego →Chruszczobród p. 3 i 5 (Mp. 5 F 15)³W haśle →Chruszczobród p. 5 błędnie podano, że pr. patr. należy do Jana Mirzowskiego. Opuszczono też tytuł star. siew., z którym wystąpił Mik. Mirzowski; 1462 →Koclin p. 3; 1472 →Chruszczobród p. 3.

1474-1516, zm. przed 1518 Franciszek Mirzowski, s. Mikołaja, 1-sza ż. Helena, 2-ga ż. Kat. Rożniatowska, ojciec Mikołaja, Jurka, Gabriela, Stanisława, Heleny (Eleny) ż. Jakuba Cichonia, Katarzyny ż. Irzika i Anny ż. opatrznego Wojciecha (Siew. k. 1, 2, 6, 55, 66v; Ep. 1 k. 94v); 1474 w sprawie małżeńskiej między Mik. Mirzowskim ziemianinem (terrigena) siew. i jego ż. Heleną bp krak. Jan wyrokuje, że Mikołaj ma przyjąć żonę i darzyć ją miłością małżeńską, wszelkie zaś spory między nimi winny być wyciszone; taż Jelena przed sądem bpa krak. zapisuje mężowi w dożywocie oprawę posagu i wiana, jeśli zaś umrze on wcześniej, będzie miała pr. siedzieć w tych dobrach dożywotnio pr. wdowim wg zwyczajów ziemi siew. Wszystkie jej dobra przejdą na ich s. Franciszka (Ep. 3 k. 94v); 1481 →Chruszczobród p. 3; 1516 Franciszek Mirzowski [nie mając pieniędzy na posag córki] zastawia Mik. Manowskiemu wieś M. i daje mu do niej wwiązanie. Jeśli Manowski będzie potrzebował pieniędzy, może tę wieś podzastawić w takiej sumie, w jakiej ją trzyma. Jeśli Mirzowski wyłoży pieniądze, Manowski musi je bez zwłoki przyjąć i stawić w sądzie żonę, która zezna, że została spłacona z ojcowizny i macierzyzny (Siew. k. 1 zap. uszkodzona)⁴Tekst zapiski zachował się tylko w końcowym, uszkodzonym fragmencie.

1518-28 Mikołaj, Mikolasz Mirzowski z M. i Chruszczobrodu, dz. →Koclina i Pieńczyc od 1534, pstar. siew. 1531-3, 1539-40, s. Franciszka, br. Jurka, Gabriela, Stanisława, Heleny (Eleny) i Katarzyny (Siew. k. 6, 14, 31-31v, 44-44v, 55, 60, 66v, 67, 68-68v, 70v, 115, 117, 120); 1518 Mik. Mirzowski przejmuje na siebie dług zm. ojca Franciszka w wysokości 5 fl., które ten pożyczył od Macieja Piotrowskiego (Siew. k. 6); 1523 Kat. Mirzowska c. pana Rożniatowskiego zeznaje przed star. siew., że została spłacona z 40 grz. posagu, który zm. mąż Franciszek Mirzowski oprawił jej na Chruszczobrodzie, spłatę zaś 40 fl. wiana zaręczył jej Franciszek Ujejski. Gdyby Mirzowska zmarła, Ujejski w ciągu ½ roku winien zwrócić sumę wienną Mik. Mirzowskiemu i jego braciom; ugoda między Janem Ujejskim sędzią siew. a Mik. Mirzowskim. Mirzowski zezwala Ujejskiemu wykupić od pana [Jakuba] Cichonia zastaw w Chruszczobrodzie, ponadto zezwala mu wykupić z wiana swą macochę. Sędzia winien wyłożyć przed sądem pieniądze, które Mirzowski przekaże macosze, a w zamian ma ustąpić sędziemu wszystkie dobra, które ona trzyma [z tytułu oprawy]. Ponadto Mirzowski winien sędziemu wydzierżawić (nayat) działy swój i braterski, które nie są zastawione, tj. następujące stawy: jeden „przed Zajęcy”, drugi przed karczmą, na którym stoi młyn, trzeci staw młyński w M. oraz czwarty staw „pilny” [staw utworzony przy tarataku, którego piłę poruszała siła rz. Mitręgi], który sędzia ma zastawić [= wypełnić wodą]. To wszystko wydzierżawia na 6 lat. Jeśli Mirzowski wykupi sędziego przed upływem 6 lat, ten będzie mógł mimo to korzystać z ww. stawu „pilnego” aż do upływu owych 6 lat. Ponadto Mirzowski wydzierżawia sędziemu lasy, folwarki, bory i stawy w Chruszczobrodzie, wyłączając z tego młyn na końcu wsi od strony Wiesiółki. Gdyby sędzia chciał spuścić ten staw młyński, to do 4 lat winien go z powrotem zastawić. Od tego wszystkiego będzie płacił Mirzowskiemu 9 fl. Ma też naprawiać stawy własnym kosztem. Sędzia nie będzie mógł być ruszony z tego „wolnego najmu” dopóki nie odzyska pieniędzy, które dał panu Cichoniowi i macosze. Jeśli Mirzowski będzie chciał wykupić Ujejskiego, to winien przez 2 dobrych ludzi, listem pod swoją pieczęcią powiadomić go o tym na 3 kwartały wcześniej. Mirzowski zobowiązuje się bronić sędziego przed pretensjami braci i sióstr pod zakładem 100 fl. (Siew. k. 24-7)⁵W haśle →Chruszczobród p. 3 jedynie zapiska z k. 24.

1524-5 Helena Cichoniowa c. zm. Franciszka Mirzowskiego zgłasza pretensje do ojcowizny i macierzyzny, które ma w Chruszczobrodzie; Jan Sadowski w imieniu swej siostry [ciotecznej bądź stryjecznej] szl. Eleny Cichoniowej i jej męża opatrznego Jakuba zgłasza pretensje do Chruszczobrodu, ponieważ nie wypłacono jej posagu, tak jak innym jej siostrom (Siew. k. 39v, 41v); 1526 Mik. Mirzowski skwitował z sumy 100 zł imiennie wymienionych poręczycieli zm. Mikołaja sędziego siew. (Siew. k. 44); 1527 Mik. Mirzowski występuje o 100 zł oprawy zm. matki Heleny (Eleny), zapisanych na Pińczycach. lecz na prośbę młodego Andrzeja Czeszowskiego [dz. Pieńczyc] sąd uznaje, że Mirzowski winien poczekać 5 lat, aż pozostałe dzieci Heleny dojdą do lat sprawnych (Siew. k. 47v); Jan Ujejski oświadcza, że Mik. Mirzowski zwrócił mu pieniądze, które pożyczył od niego na wykup oprawy swej macochy Katarzyny i szwagra Jakuba Cichonia. W tej sumie Mirzowski zastawił Ujejskiemu Chruszczobród →523 (Siew. k. 48-48v); 1528 Elena Cichoniowa, siostra Mik. Mirzowskiego kwituje braci z należnej jej części ojcowizny i macierzyzny (Siew. k. 54v).

1528-45 Stanisław Podczaszy, Ciszowski kuźnik z →Ciszówki, dz. Chruszczobrodu i M. (Siew. k. 48, 151; Noga Słownik, wg ind.); 1528, 28 VI Mik. Mirzowski sprzedaje za 935 fl. opatrznemu Stan. Podczaszemu kuźnikowi z →Ciszówki wsie Chruszczobród i M. wraz ze stawami na gruncie Gołuchowic [par. Siewierz] oraz pr. patr. kościoła w Chruszczobrodzie. Stanisław ma zapłacić od razu 250 fl. w złocie dobrej wagi, ostatnią zaś ratę tj. 235 fl. na przyszłą Wielkanoc. Gdyby Ciszowski [= Podczaszy] nie zapłacił ostatniej raty, Mirzowski będzie miał pr. do korzystania z dóbr aż do pełnej spłaty. Mirzowski winien wydać mu wszystkie dok. dotyczące kościoła w Chruszczobrodzie. Mirzowski ma pr. zebrać dla siebie zasiewy tegoroczne, siano będzie podzielone po połowie, jednak czynsze tegoroczne będzie pobierał Stan. Podczaszy. Wieś M., będąca w zastawie u siostry Mik. Mirzowskiego [Eleny], ma przez niego zostać wykupiona w ciągu 6 tygodni od momentu wwiązania Podczaszego w dobra w ś. Małgorzatę [13 VI]. Mirzowski może mieszkać i użytkować M. do przyszłego roku, ale bez pr. wyławiania stawów (Siew. k. 56-57v); 1529 Stan. Mirzowski młodszy br. Mikołaja wyraża zgodę na powyższą transakcję; tenże Stanisław kwituje br. Mikolasza, Gabriela i Jurka ze spłaty ojcowizny i macierzyzny; Katarzyna ż. Irzika i c. zm. Franciszka Mirzowskiego kwituje braci z ojcowizny i macierzyzny (Siew. k. 58v-59v); 25 V br. Mikolasz i Stan. Mirzowscy oświadczają, że Stan. Podczaszy zapłacił wszystkie należności za M., Chruszczobród oraz za 2 stawy w Gołuchowicach (Siew. k. 60-60v); 1532 Mik. Mirzowski i jego bracia kwitują Franciszka Ujejskiego ze spłaty 40 fl. [wiana] Kat. Rożniatowskiej →1523, wd. po Franciszku Mirzowskim (Siew. k. 68v); 1539 Anna c. zm. Franciszka Mirzowskiego ż. opatrznego Wojciecha kwituje br. Mik. Mirzowskiego ze spłaty ojcowizny i macierzyzny w Chruszczobrodzie i M. (Siew. k. 116); 1540 szl. [!] Stan. Podczaszy z Chruszczobrodu zapisuje ż. Agnieszce na wypadek swej śmierci połowę dóbr w Chruszczobrodzie i M.; tenże Podczaszy na wypadek śmierci zapisuje s. Sebastianowi kmieci Stan. Tkacza i Pawła Marca, wyróżniając go tym spośród innych swych synów „dla posług a powolności jego” (Siew. k. 124-124v); 1543 ww. prac. Podczaszy zapisuje ż. Agnieszce Chruszczobród, M. i kuźnicę w tej wsi (Siew. k. 151)⁶Noga Słownik s. 33 interpretuje zapis „wieś Chruszczobród, wieś M. i kuźnicę na tejże wsi” tak, że kuźnicę umieszcza w Chruszczobrodzie. Wydaje się jednak, że kuźnica była w M.

3c. Areał i folwark, dwór. 1459 folwark i łany folw. →p. 5; 1470-80 6 ł. kmiec. (DLb. 2 s. 195); 1529 wieś M. opustoszała →p. 5.

4. 1374 Przemysław ks. cieszyński na prośbę swych wiernych sług br. Macieja, Staszka i Adama przenosi ich wieś M. z pr. pol. na niem. (ZDM 4, 1023).

5. 1459 bp krak. za zgodą pleb. w Siewierzu Jana Mirzowskiego wciela do nowo erygowanej par. w Chruszczobrodzie wieś M., która przedtem należała do par. w Siewierzu; dzies. z ról folw. w M. ma należeć do kościoła w Chruszczobrodzie (Mp. 5 F 15); 1470-80 dzies. pien. z łanów kmiec. w wysokości 3 szer. gr pras. z łanu pleb. w Pszczynie, kolędne dla kościoła w Chruszczobrodzie, dawniej oddawane pleb. w Siewierzu (DLb. 2 s. 195); 1472 kolędne z M. dla nauczyciela (? magistri seu ministri) w →Chruszczobrodzie p. 3; 1481 →Chruszczobród p. 5; 1529 dzies. snop. z całej wsi M. w wysokości 24 gr i kolędne dla pleb. w Chruszczobrodzie; wsie M. i Solików nie płacą dzies. pien. pleb. w Pszczynie, ponieważ są opustoszałe (LR s. 122, 143); 1598 pleb. w Chruszczobrodzie posiadał ongiś dzies. snop. z ról w M., obecnie jednak zostały one obrócone na role folw. i z nich płacona jest dzies. (WRWojtas s. 45).

7. Noga Słownik s. 94-5; Z. Noga, Osadnictwo i stosunki własnościowe w księstwie siewierskim do 1790 roku, w: Siewierz, Czeladź, Koziegłowy. Studium z dziejów księstwa siewierskiego, Kr. 1994.

Uw. Wieś M. już w początku XVI w. była opustoszała, zaś łany kmiece włączono do folwarku, który pod nazwą M. i Mierzejowice funkcjonował do końca XVIII w. Były tam wówczas, oprócz dworu, młyn, piła i staw, nad którym była niegdyś kuźnia, czyli piec piekielny. Na MWK Mierzejowice zlokalizowano na lewym brzegu rz. Mitręgi, ok. 2,5 km na NW od Chruszczobrodu. Dla tego terenu zachowały się w AMetr. dwie mapy graniczne, sporządzone w XVII w. w związku z toczącymi się w l. 1590-1676 sporami o granice między Chruszczobrodem a Ogrodzieńcem i między Wysoką a Wiesiółką, wykonane w technice pejzażowej. Pierwsza z nich, z 1 połowy XVII w., zachowała się jednak tylko we fragmencie, ukazującym granice Chruszczobrodu z Wiesiółką. Natomiast druga wielobarwna mapa, wykonana w związku z procesem w l. 1673-6, obejmuje cały interesujący nas obszar wzdłuż rz. Mitręgi, zaznaczając położenie Chruszczobrodu, Tucznej Baby, Wiesiółki, Wysokiej, Ogrodzieńca, Cięgowic, Sulikowa i Gołuchowic, zasięg lasów oraz położenie wszystkich stawów na rz. Mitrędze, m.in. 4 stawy należące do Chruszczobrodu i M. Chociaż tej ostatniej nazwy na mapę nie naniesiono, można wyodrębnić zabudowania należące z pewnością do M. W 1783 r. folwark M., jako samodzielna jednostka gospodarcza, był w posiadaniu dziedzica pobliskiego Chruszczobrodu. W UN i na Mapie Obrębów brak śladu po M. w postaci nazwy terenowej (MWK; Mat. do MWK; J. Stoksik, Siewierz i księstwo siewierskie w XVII-XVIII-wiecznych przekazach kartograficznych, w: Siewierz →p. 7, s. 600-4 i reprodukcja mapy tamże).