BORZE

1435 kop. 1455-59 Borze (MK 3, 169v), 1541 or. Boze (ASK I 46, 116v), 1557 Borze Gorki (PułtTest. 3, 185), 1563 Gorki Antiqua Borze (ŹD 419; ASK I 38, 375v), 1578 Gorki Borze (ASK I 51, 7), osada powstała na terenie włości → Kruszewiec, dziś Górki Borze, 10,5 km na NW od Liwa.

1. 1476 n. pow. liw. (Lub. nr 236; MK 5, 192v); 1563 par. Korytnica, [diec. płoc.] (ŹD 419; ASK I 38, 375v).

2. 1546 Górscy [z Górek-Kruszewca i B.] graniczą na Liwcu z Paplińskimi [z Paplina, pow. droh.] (Varia I 55, 45-48v; Varia I 56 k. 13, 44v-46; JaszczołtGran. 47-54); 1563, 1567 młyn → p. 3; 1565 wieś Górskich [z Górek-Kruszewca i B.] graniczy z Korytnicą (LM 1565 II 187).

3. Włas. szlach. 1435 Mikołaj z B. sprzedaje braciom Janowi i Tomaszowi z Kęsów swą część w Kruszewcu liczącą 5 wł. miary chełmińskiej za 26 kóp gr monety bieżącej (MK 3, 169v); 1476 szl. Jan, Stanisław i Marek dziedzice z B. wymienieni wśród osób posiadających dobra w pow. liw., które ks. Konrad [III] zwalnia od powinności budowy i naprawy zamków i warowni (Lub. nr 236; MK 5, 192v); 1524 szl. Jan z B. → p. 5; 1546 Górscy są oskarżani przed komisarzami sprawdzającym stan granicy pol.-lit. → Górki-Kruszewiec, p. 3; 1557 Stanisław Kruszewski geometra pow. liw. zapisuje w testamencie kościołowi w Korytnicy 7 kóp gr w półgr zabezpieczone na dobrach B.G. (PułtTest. 3, 185).

1570-78 Franciszek Górski h. Szeliga wojski liw., (MK 5/1 nr 4163; PiberSpis; Bon. 6, 289); 1578 tenże → niżej; 1577 Jakub Górski1Informację o tym, że Jakub Górski pochodził z B. podaje tylko Bon. 6, 289. We wpisie do metryki Uniw. Krak. zanotowano jedynie, że pochodzi z pow. liw. Ponieważ Franciszek, brat Jakuba, był właśc. działów również w Górkach-Grubakach i Górkach-Kruszewcu, zasiedlonych przez Górskich h. Szeliga, nie jest wykluczone, że Jakub Górski pochodził nie z B., ale którejś ze wspomn. osad [brat Franciszka, jego kariera duchowna → p. 6] kandydując na archidiakonię gnieźn., przedstawia kapitule kat. wywód szlachectwa za pomocą świadków, którzy zeznają, że po ojcu Janie jest h. Szeliga, po matce Annie h. Prus, po babce ojczystej Katarzynie h. Chorągiew, a po babce macierzystej też Katarzynie h. Ślepowron (K. Morawski, Jakóba Górskiego życie i pisma, Kraków 1892, s. 2); 1578 Tomasz z Górek, brat Franciszka → niżej.

1535-78 pobór: 1535 od 6 1/2 wł. szl. bezkm. (ASK I 39, 34v); 1540-41 od 5 1/2 wł. i 10 mr. szl. bezkm. (ASK I 46 k. 83v, 116v); 1563 od 12 wł. szl. bezkm. i młyna dziedz. o 2 kołach (ŹD 419; ASK I 38, 375v); 1567 od 9 wł. i 1 kw. szl. bezkm., 1 zagr. i młyna dor. o 2 kołach (ASK I 38, 598); 1578 z działu Piotra i Andrzeja ss. zm. Jana z bratankami od 1/2 wł. szl. bezkm. i od 1 1/2 mr. z części zw. Latalczowska; z działu Doroty wd. po Jakubie Krzczonie z synami Szymonem, Janem, Józefem i Adamem od 5 mr. szl. bezkm.; z działu Feliksa syna zm. Stanisława i Piotra syna zm. Erazma od 1 kw.; od ur. Franciszka Górskiego wojskiego liwskiego i jego brata Tomasza z Górek-[Borzych czy Kruszewiec?] od 2 wł. i 1 kw. [szl. bezkm.] z działu w dobrach G.B., [Górki]-Grubaki i Rabiany (ASK I 51, 7).

1663 pogłówne od 53 osób (ASK I 66, 878v).

5. 1524 szl. Jan z B. pozwany przez Mikołaja wikariusza w Korytnicy o zabór dzies. z B. należnej wikariuszom kośc. par. w Korytnicy, o wartości 1 kopy gr; Jan zeznaje, że wspomn. dzies. odesłał Stanisławowi wikariuszowi w Korytnicy (AOfPult. 116, 335); 1609 wieś B. należy do par. Korytnica (Vis. 1609, 53v).

6. 1542-85 Jakub Górski h. Szeliga syn Jana z B.: 1542 tenże student Uniw. Krak. (MUK 2 nr 1542e/067); ok. 1551 tenże mgr szt. wyzw.; 1566 dr obojga praw; 1574-83 ośmiokrotnie rektor Uniw. Krak.; od 1571 kan. płoc., od 1578 archidiakon gnieźn., od 1582 kan. krak., od 1583 archiprezbiter kośc. NMP w Krakowie; autor licznych pism z zakresu teologii i pr.; pochowany w kat. na Wawelu2We wpisie do metryki studentów Uniw. Krak. (MUK 2, s. 231) przy nazwisku Górskiego zapisano późniejszą ręką, że był kan. płoc., a potem archidiakonem gnieźn. i sekretarzem król. Tej ostatniej informacji nie udało się potwierdzić. Górskiego nie odnotowują w swoich spisach ani M. Korolko, Seminarium Rzeczypospolitej Królestwa Polskiego. Humaniści w kancelarii królewskiej Zygmunta Augusta, Warszawa 1991, s. 191-242, ani L. Kieniewicz, Sekretariat Stefana Batorego, Społeczeństwo Staropolskie, t. 4, Warszawa 1986, s. 62-67 (PSB 6, 438-440; A. Kruszewski, Ksiądz Jakub Górski (ok. 1525-1585) – humanista, logik, filolog, teolog, „Zeszyty Korytnickie” 3, 2011, s. 37-59).

Uwaga: 1. W omawianym okresie w z. liw. istniały 2 osady o nazwie Borze, jedna w par. Czerwonka, druga w par. Korytnica (tak też: AHPMaz. 2 s. 150, 169 oraz mapa). Dowodzą tego zwłaszcza spis szlachty posiadającej dobra w pow. liw. (1476), którą ks. Konrad [III] zwalnia od powinności naprawy i budowy zamków i warowni (Lub. nr 236) oraz zapisy z rejestrów poborowych z 1. poł. XVI w. (ASK I 39 i 46). W obu tych źródłach nazwa Borze pojawia się dwukrotnie, w dwóch różnych miejscach. Za każdym razem wymieniana jest z inną grupą miejscowości, które poświadczają jej lokalizację. PacMat. 24-25, zna tylko osadę B. w parafii Czerwonka, a zapis z 1476 traktuje jako świadectwo istnienia w niej dwóch działów własnościowych.

1 Informację o tym, że Jakub Górski pochodził z B. podaje tylko Bon. 6, 289. We wpisie do metryki Uniw. Krak. zanotowano jedynie, że pochodzi z pow. liw. Ponieważ Franciszek, brat Jakuba, był właśc. działów również w Górkach-Grubakach i Górkach-Kruszewcu, zasiedlonych przez Górskich h. Szeliga, nie jest wykluczone, że Jakub Górski pochodził nie z B., ale którejś ze wspomn. osad.

2 We wpisie do metryki studentów Uniw. Krak. (MUK 2, s. 231) przy nazwisku Górskiego zapisano późniejszą ręką, że był kan. płoc., a potem archidiakonem gnieźn. i sekretarzem król. Tej ostatniej informacji nie udało się potwierdzić. Górskiego nie odnotowują w swoich spisach ani M. Korolko, Seminarium Rzeczypospolitej Królestwa Polskiego. Humaniści w kancelarii królewskiej Zygmunta Augusta, Warszawa 1991, s. 191-242, ani L. Kieniewicz, Sekretariat Stefana Batorego, Społeczeństwo Staropolskie, t. 4, Warszawa 1986, s. 62-67.