CHOJECZNO

1425 or. Choheczno (PP 5 nr 149), 1436 Choyeczna (MK 3, 187), 1437 kop. 1455-59 Choyeczno (MK 3, 199), 1492 Chogeczna (MZH nr 713), dawna wspólna nazwa kilku osad z okolicy drobnoszlacheckej położonej na prawym brzegu rz. Kostrzyń; hasło zawiera zapiski dot. dóbr Ch. w okresie przed ich podziałem na mniejsze wsie (→ niżej) oraz zapiski późniejsze, których nie udało się przyporządkować do konkretnej miejscowości.

1. 1436, 1437, 1438, 1439 dystr. czer., koło Liwa. (MK 3 k. 155, 187, 207, 218v, 232); 1438 dystr. czer. (MK 3, 219); 1476 n. pow. liw. (Lub. nr 236; MK 5, 191).

2. 1450 granica działów w Zaliwiu, obejmujących przykupninę leżącą w kierunku Żukowa, a nabytą od Chojeckich, biegnie w części tak, jak wytyczyli ją [przed wspomn. sprzedażą] Mikołaj z Żukowa i Maciej z Ch., aż do granic Ch. (MK 9, 185v-186; MK 18, 40v-41; → Zaliwie); 1462 dział w Żukowie oznaczony od granic Chojeckich do wielkiego lasu zw. Kąty (Candy; MK 18, 226v; → Żuków).

3. Włas. szlach. 1425 Piotr z Ch. otrzymuje od ks. [Janusza I] zwolnienie dla kmieci osiadłych w jego dobrach Ch. i Widliska od prac budowlanych przy zamkach, z wyjątkiem nowo budowanych; książę obniża mu też wysokość kar sądowych, do 6 gr dla sędziego i 4 gr dla podsędka, oraz nadaje pr. polowania na sarny, dziki, niedźwiedzie i bobry (PP 5 nr 149).

1436-37 Mikołaj [→ Chojeczno-Gałki1Zapewne tożsamy z Mikołajem Gałeckim z Gałek występującym w źródłach w l. 1461-71], 1436-71 Paweł, 1436-38 Maciej, 1436-38 Ścibor, 1436-38 Piotr2Być może tożsamy z Piotrem Kopciem znanym w 1476. Piotr Kopeć i jego brat Jan mogli być także synami tegoż Piotra, 1436-38 Jan3Być może tożsamy z Janem, bratem Piotra Kopcia lub Janem Piętką znanymi w 1476, bracia z Ch. i → [Chojeczna-]Widlisk, 1436-38 ich szwagier Maciej z → Wąsosza, później z Ch. i → [Chojeczna-]Widlisk: 1436 ciż sprzedają połowę młyna i brzeg rz. Kostrzyń w [Chojecznie-]Widliskach, 1437 ciż Maciej, Ścibor, Pior i Jan, oraz ich szwagier Maciej z Wąsosza, [wszyscy] z Ch. i [Chojeczna-]Widlisk sprzedają połowę młyna i brzeg rz. Kostrzyń, zrzeczenia się dokonuje również Mikołaj [→ Chojeczno-Gałki] (MK 3 k. 187, 199; → Chojeczno-Widliska); 1437 tenże Maciej z Wąsosza kupuje od swoich szwagrów Wojciecha z Kośnina [pow. grój.] i Leonarda ze Słonawy [pow. grój.] ich działy w Ch. i Widliskach za 80 kóp gr posp.4Obaj h. Bolesta (MZH nr 10). Mogli to być, tak jak Maciej z Wąsosza, mężowie sióstr Mikołaja, Pawła, Macieja, Ścibora, Piotra i Jana, a posiadane przez nich działy w Ch. i [Chojecznie-]Widliskach stanowiły posagi ich żon (MK 3, 207); 1438 ciż Maciej, Ścibor, Piotr, Paweł i Jan oraz ich szwagier Maciej z Ch. sprzedają Tomaszowi ze Słuchocina brzeg rz. Kostrzyń naprzeciw wsi Słuchocin (MK 3, 218v; → Chojeczno-Gałki); 1438 tenże Ścibor z Ch. sprzedaje Stanisławowi z Karwowa [niezident.] połowę swojego działu w [Chojecznie-]Widliskach i Ch. (MK 3, 219; → Chojeczno-Widliska); 1439 transakcja odwołana przez Jana Obla z Falęcina [pow. grój.] (MK 3, 231v-232; → Chojeczno-Widliska).

1438 Krystyn z Ch. sprzedaje Falisławowi z Milewa [pow. ciech.?] synowi Jana 1 wł. w Obidzinie [pow. ciech.] k. granic Milewskich i Przedbora za 4 kopy gr posp. (MK 3, 214v).

1439 Paweł z Ch. sprzedaje Piotrowi z Proszewa połowę swych działów w Ch. i [Chojecznie-]Widliskach oraz połowę działu, który kupił w [tych] dziedzictwach od Marcina (MK 3, 155; → Chojeczno-Widliska, p. 3); ok. 1439 tenże zastawia braciom Wielisławowi i Stanisławowi z Proszewa 2 wł. bez 1/3 wł. w Proszewie (MK 340, 7v); 1471 [tenże?] oskarżony o kradzież pszczół i miodu (ZapLiw. nr 8; → Chojeczno-Widliska, p. 3); 1476 [tenże?] wspomn. jako zm. → niżej.

1447 Jan z Ch. sprzedaje Piotrowi z Polikowa połowę swojego dziedzictwa w Ch. czyli Widliskach (MK 4, 44v-45; → Chojeczno-Widliska, p. 3).

[A. 1450] Maciej z Ch. oraz Mikołaj z Żukowa wytyczają granicę między swymi dobrami (MK 9, 185v-186; MK 18, 41; → Zaliwie, p. 3); 1459! [recte: a. 1456] tenże Maciej wraz z Mikołajem z Niwisk ręczą za Piotra z Niwisk (TymSąd. 77).

1464 Jan czyli Szczuka z Ch. oczyszcza się przed sądem z zarzutu kradzieży (ZapLiw. nr 3; → Chojeczno-Widliska, p. 3).

1468 Jan syn Pawła z Ch. (TymSąd. 31; → Chojeczno-Widliska, p. 3).

1476 Maciej Chojecki ustanawia Pawła Sawickiego swym pełnomocnikiem (DrohG II 1, 114v).

1476 bracia Mikołaj, Jan i Jakub ss. zm. Pawła, Jan Drozd [syn Macieja], Piotr Kopeć i jego brat Jan, Jan Piętka, Paszkowięta, Robak z Ch. otrzymują od ks. Konrada [III] dla swych dóbr Ch. oraz dla osiadłych tam kmieci i pozostałych mieszkańców zwolnienie z powinności budowy oraz naprawy zamków i warowni5Lista dziedziców dóbr Ch. w 1476 koreluje z listą dziedziców tych dóbr w 1436, uzupełnioną o przedstawicieli kolejnego pokolenia. Zachowane zostało starszeństwo w rodzinie. Niewymienieni: Mikołaj – mógł być tożsamy z Mikołajem Gałeckim z Gałek, Ścibor – zapewne zm. [bezpotomnie?] w młodym wieku → wyżej. Przy założeniu, że Piotr Kopeć i jego brat Jan nie są braćmi znanymi z 1436, lecz reprezentują następne pokolenie, można by w Janie Piętce widzieć Jana z 1436, a ich samych uznać za synów Piotra. Z kolei bliżej nieznani Paszkowięta i Robak mogli być potomkami Macieja z Wąsosza, szwagra dziedziców z Ch (Lub. nr 236; MK 5, 191).

1491 Katarzyna c. zm. Michała z Kopany [pow. tarcz.], ż. Piotra Żelazo Chojeckiego z Czerska, oświadcza, że jej bracia Zygmunt i Gumbert z Kopany i Walisk [pow. czer.] zadośćuczynili jej za ojcowiznę i macierzyznę (MK 338, 32; MK 18, 47).

1492 Jan Piętka z Ch., Jurek h. Bolesta z Ch. świadkami Macieja Oszczerza z Polikowa (MZH nr 713; → Polikowo-Oszczerze, p. 3).2

1501 Mikołaj z Ch. [występuje w sądzie ziem. droh.] (NGABM 1759-2-2, 21); 1509 żona [tegoż?] Mikołaja z Ch. Katarzyna, c. zm. Jerzego Niecieckiego podsędka [droh.], toczy proces ze Stanisławem synem tegoż [Jerzego] Niecieckiego o niewypłacenie posagu, tj. 30 kóp gr, wozu, 2 koni i złotego płaszcza (NGABM 1759-2-2, 453v); 1509 taż Katarzyna ustanawia Szymona z Niemi [Niemyje, pow. droh.] pełnomocnikiem w sprawie ze swymi braćmi z Niecieczy (NGABM 1759-2-2, 477v).

1501 Jadwiga Chojeczanka ż. Wyrowskiego toczy proces z Andrzejem Lisieckim i jego matką (NGABM 1759-2-2, 36).

1505 Andrzej Chojecki [występuje w sądzie ziem. droh.] (NGABM 1759-2-2, 222).

1509 Maciej Chojecki i Jadwiga Chojecka [recte: Chojeczanka?] toczą proces z Janem i Stanisławem z Ratyńca [pow. droh.] (NGABM 1759-2-2, 157v); 1509 tenże z siostrami: Jadwigą Wojciechową (Albertissa) Kożuchowską wdową, Dorotą Trzecieńską i Katarzyną Zawadzką ustanawiają szl. Stanisława Syłkę pełnomocnikiem we wszelkich procesach (NGABM 1759-2-2, 378v); 1526 Zofia Chojecka córka [tegoż?] Macieja, ż. Szymona syna Gotarda z Głoskowa [pow. czer.], który oprawia jej posag na swoich dobrach (Bon 6, 110).

1509 Mikołaj z Jeruzal [pow. droh.] daje Małgorzacie ż. Grzegorza z Sosny [z. droh.] dobra Ch., które trzymał tytułem posagu (in dotalicio) w kwocie 15 kóp gr w półgr, a otrzymuje w zamian dział ojczysty wspomn. Małgorzaty w dobrach Sosna w kwocie 15 kóp gr w półgr; przepadek zamienionych dóbr, o ile nie zostaną wykupione, nastąpi po trzech latach (NGABM 1759-2-2, 370v).

1525 Piotr Chojecki ręczy za Piotra Zaliwskiego w jego procesie z ż. Małgorzatą Wąsowską z Wąsowa (Warsz. 14, 626; → Zaliwie).

1554 Andrzej Zaliwski syn Michała Zaliwskiego kasztelana liw., dziedzic w → Zaliwiu [tam w l. 1539-55] i w Ch. (CDIAUK 966-1-100, 610).

6. 1525 sław. Maciej Chojecki, sław. Leonard Chojecki [z Ch.?] mieszczanie z Liwa Starego (MK 339, 97v; MK 340, 113).

Uwaga: Rozległe dobra Ch. leżały w sąsiedztwie Widlisk, w związku z czym z czasem i to dziedzictwo przyjęło nazwę Chojeczno-Widliska. Z obu tych włości wyodrębnił się w końcu XV oraz w pierwszej połowie XVI w. szereg dalszych osad (Chojeczno-Cesarze, Chojeczno-Drozdowa Wola, Chojeczno-Gałki, Jata Gałecka, Jagodne (→ Chojeczno-Widliska), Chojeczno-Kotuń, Chojeczno-Mingosy, Chojeczno-Piętki, Chojeczno-Polaki, Chojeczno-Sybilaki, Chojeczno-Wilczonek), zachowujących przez pewien czas miano Ch. w charakterze pierwszego członu nazwy. Ustalenie, od którego z ośrodków (Ch. bądź Widliska) pochodzą poszczególne wsie, nastręcza niekiedy trudności.

1 Zapewne tożsamy z Mikołajem Gałeckim z Gałek występującym w źródłach w l. 1461-71.

2 Być może tożsamy z Piotrem Kopciem znanym w 1476. Piotr Kopeć i jego brat Jan mogli być także synami tegoż Piotra.

3 Być może tożsamy z Janem, bratem Piotra Kopcia lub Janem Piętką znanymi w 1476.

4 Obaj h. Bolesta (MZH nr 10). Mogli to być, tak jak Maciej z Wąsosza, mężowie sióstr Mikołaja, Pawła, Macieja, Ścibora, Piotra i Jana, a posiadane przez nich działy w Ch. i [Chojecznie-]Widliskach stanowiły posagi ich żon.

5 Lista dziedziców dóbr Ch. w 1476 koreluje z listą dziedziców tych dóbr w 1436, uzupełnioną o przedstawicieli kolejnego pokolenia. Zachowane zostało starszeństwo w rodzinie. Niewymienieni: Mikołaj – mógł być tożsamy z Mikołajem Gałeckim z Gałek, Ścibor – zapewne zm. [bezpotomnie?] w młodym wieku → wyżej. Przy założeniu, że Piotr Kopeć i jego brat Jan nie są braćmi znanymi z 1436, lecz reprezentują następne pokolenie, można by w Janie Piętce widzieć Jana z 1436, a ich samych uznać za synów Piotra. Z kolei bliżej nieznani Paszkowięta i Robak mogli być potomkami Macieja z Wąsosza, szwagra dziedziców z Ch.