CHOJECZNO-GAŁKI

1461 or. Choyeczno (MK 5, 202), 1492 Choyeczna (MK 9, 187v), 1492 Choieczno Galki (MK 340, 52), 1524 Galky, Choieczno alias Galky (MK 32, 207), 1516 Choyeczno Galki Widliska, Galki Widliska Choyeczno, Choieczno Widliska Galki (MK 340, 3), 1516 Galki Vidliska (MK 340, 46), 1523 Galki Choyeczno Vidliska (Warsz. 13, 836), 1547 Galki, Gałki (AE IX k. 71, 137), obecnie Gałki, 15 km na SSE od Liwa.

1. 1492 dystr. czer., koło Liwa (MK 9, 187v-188; MK 18, 54); 1492 pow. liw. (MK 32, 207); 1547 n. par. Oleksin, diec. pozn. (AE IX k. 71, 137); 1563, 1578 par. Niwiski! [→ Oleksin] (ŹD 415; ASK I 38, 363v; ASK I 27, 943v).

2. 1438 brzeg rz. Kostrzyń, las Łęg, bór, barcie, bartnik, 1461 łąki, lasy, bartnik Piotr, 1524 grobla → p. 3.

3. Włas. szlach. 1438 Maciej, Ścibor, Piotr, Paweł i Jan oraz ich szwagier Maciej [wszyscy] z Chojeczna sprzedają Tomaszowi ze Słuchocina brzeg rz. Kostrzyń wraz z lasem zw. Łęg leżącym między borem a wspomn. brzegiem rzeki, naprzeciw wsi Słuchocin za 6 kóp gr posp., zastrzegając, że Tomasz nie może zniszczyć barci w dębie, lecz ma pozwolić korzystać z nich staremu bartnikowi (MK 3, 218v).

1461-71 Mikołaj Gałecki z Ch.1Być może tożsamy z Mikołajem, bratem Pawła, Macieja, Ścibora, Piotr i Jana z Chojeczna, występującym w źrodłach w 1436-37 [→ Chojeczno]: 1461 tenże sprzedaje szl. Wielisławowi i Stanisławowi, braciom z Proszewa 2 rączki miodu w Ch. wraz z łąkami i lasami, których używa bartnik Piotr, za 3 1/2 kóp gr w półgr i z możliwością wykupu w ciągu 5 lat (MK 5, 202); 1468 Maciej kmieć tegoż Mikołaja pozywa Jana syna Pawła z Chojeczna (TymSąd. 31); 1471 Paweł z Ch. oczyszcza się z zarzutu kradzieży pszczół i miodu z barci w Ch. tegoż Mikołaja (ZapLiw. nr 8; → Chojeczno, p. 3).

1469-87 Andrzej Gałecki, kariera kościelna i kancelaryjna → p. 6.

1492 Jan (Janusz) Szostakowic [Szostek] z Ch. i → Wierzbna, przekazuje Jakubowi Łacnemu z Obrytego [pow. nur.] staroście nur. dobra Ch. inaczej G., które kupił od ks. Konrada III, a otrzymuje w zamian wieś Słomy [pow. nur.] oraz 200 fl. węg. (MK 9, 187v-188; MK 18, 54); 1492 tenże Jan Szostakowic z Ch. pożycza od Szczepana z Ryteli [z. droh.] 40 fl. węg. na 18 tyg. pod zastaw wspomn. działu w Słomach (MK 32, 207v); 1524 potwierdzenie transakcji z 1492 (MK 32, 206).

1514-25 Wawrzyniec Szostek [także Szostak] z Wierzbna, Ch.-G., Gołkowa [pow. bial.] i Chojeczna-Widlisk, syn Jana Szostakowica?2Wskazuje na to posiadanie przez Wawrzyńca dziedzictwa w [Chojecznie-]Gałkach i Wierzbnie, a bezpośrednio – dotyczący go, przekreślony zapis w brudnopisowej metryce książecej: „filius olim nobilis Joannis Szosthek de Wyerzbno de Volya Jegodne alias”. Wydaje się, że przekreślenie dotyczyło jednak raczej miejscowości, z której pisał się Wawrzyniec niż jego pochodzenia od Jana (MK 339, 143) [→ Wierzbno]: 1514 w sporze tegoż z Ch.G. z Gotardem Niwiskim sędzią liw. strony reprezentowane są odpowiednio przez Mikołaja Trzelatkowskiego i Jana Oborskiego, którzy mają doprowadzić zwaśnionych do ugody (MK 340, 52); 1516 tenże → niżej; 1523 w procesie tegoż z G.Ch.W. ze Stanisławem z Jabłony i Tomaszem ze Słuchocina Jabłońskimi do sądu książ. zostają dostarczone dok. dotyczące brzegu rz. Kostrzyń oraz lasu Łęg [→ wyżej] (Warsz. 13, 836-837); 1524 w procesie tegoż, tenutariusza w Chojecznie-Widliskach i dziedzica z Wierzbna, ze Stanisławem z Jabłony i Tomaszem ze Słuchocina rozjemcy: Szczepan z Wodyni [pow. czer.] chor. wysz., Andrzej z Czyszkowa [pow. czer.] chor. zakr., Stanisław z Kałuszyna syn zm. podsędka [Jakuba Kałuskiego] i Jan [Wojsławski?] z Rybna [pow. łomż.?] wskazują na sędziów polubownych Bartłomieja Radzimińskiego cześnika czer. [tenże → niżej] oraz Marcina Oborskiego [z Obór, pow. czer.], ci zaś dobierają sobie Jana z Obór chor. warsz. na przewodniczącego; cokolwiek zaś zostanie przez wspomn. sędziów postanowione odnośnie do sporów między zwaśnionymi stronami, zobowiązane są one dotrzymać [tego] w dobrach G. [każda?] na swojej grobli; na strony nakłada się zakład 200 kóp gr w półgr (MK 339, 80-81); 1525 w procesie tegoż ze wspomn. Stanisławem i Tomaszem Jabłońskimi, [jego poręczyciele] oświadczają wobec sędziów polubownych Bartłomieja Radzimińskiego oraz Andrzeja Czyszkowskiego z Czyszkowa chor. zakr., że ręczą i zobowiązują się pod karą 500 kóp gr w półgr, iż tenże Wawrzyniec, którego swym poręczeniem uwolnili od więzienia i zamku liwskiego, stawi się osobiście na rokach książ. w Warszawie na najbliższy dzień ś. Jana Chrzciciela; pod zakładem tej samej wysokości poręczają Stanisławowi i Tomaszowi Jabłońskim pokój i bezpieczeństwo ze strony tegoż Wawrzyńca i jego rodziny, ponieważ nękał ich licznymi, a gwałtownymi najściami i występkami; do tego czasu Szostek ma okazać swą osiadłość i posiadane dobra w pow. liw., a także zadośćuczynić wspomn. Jabłońskim zgodnie z nałożonymi nań zakładami oraz wydanymi przeciwko niemu wyrokami, tak przez księcia jak i komisarzy; przeto komisarze postanawiają o nałożeniu między Szostka a wspom. Jabłońskich zakładu 200 kóp gr, wpisanego do ksiąg ziem. liw., a tenże Szostek zgodnie ze zwyczajem ziemskim ma przedstawić poręczycieli ze szlachty osiadłej; jeśli zaś nie zdoła wykazać się posiadaniem dóbr w z. liw. i wypełnić warunków, winien przyjąć i wypełnić bez zastrzeżeń wszystko, co orzekną doradcy książęcy; gdyby zaś poręczyciele zgodzili się, by ich pozwać, będą odpowiadać przed księciem [Januszem III] i jego doradcami na pierwszym terminie jako zawitym pod tym samym zakładem 500 kóp gr (MK 339, 98v – początek zapiski; MK 340, 101 – część końcowa zapiski); 1525 wyznaczeni na poręczycieli tegoż Wawrzyńca w jego sporze ze wspomn. Jabłońskimi, Bartłomiej Radzimiński i Andrzej Czyszkowski mają, zgodnie z zapisanym w metryce książ. (liber inscripcionum) zobowiązaniem, sprowadzić go na wyznaczony przez komisarzy książ. poniedziałek po dniu ś. Bartłomieja [24 VIII] (Warsz. 14 s. 455, 464); 1525 w sporze tegoż Wawrzyńca ze Stanisławem i Tomaszem z Jabłony rozjemcą z woli książ. ma być Bartłomiej Radzimiński cześnik czer., który wyznacza termin i miejsce rozstrzygnięcia na wtorek po dniu ś. Marcina [11 XI] w dobrach Słuchocin; na strony nakłada się zakład 100 kóp gr w półgr (MK 340, 109v); 1525 tenże piszący się z innego Chojeczna [tj. z G.?] otrzymuje od Mikołaja Kopcia z Chojeczna zwanego Widliska Jagodne [→ Chojeczno-Widliska] jego dobra w Chojecznie Widliskach i Jagodnem, a daje mu w zamian swój dział w Gołkowie [Gołkowy w pow. bial.] i dopłatę pieniężną (MK 339, 143-144; MK 41, 81; → Chojeczno-Widliska, p. 3).

1516-25 Bartłomiej Radzimiński z Ch.G.W., z Miastkowa, cześnik czer.: 1516 tenże pozwany o to, że Wawrzyniec Szostak zżął zboże z działu Mikołaja Polaka w Chojecznie Widliskach i zwiózł je do jego spichlerza w Ch.W.G. (MK 340 k. 3, 6; → Chojeczno-Widliska); 1516 z tymże Bartłomiejem z G. wspomn. Mikołaj Polak toczy proces o [zbiegłego?] kmiecia Floriana (MK 340, 46; → Chojeczno-Widliska); 1517 przeciwko temuż Mikołaj Polak składa do sądu ziem. warsz. kolejny pozew dotyczący zagarniętego żyta (Warsz. 11, 578; → Chojeczno-Widliska); 1525 tenże z Miastkowa [z. czer.] rozjemcą w sporze Wawrzyńca Szostka z Jabłońskimi → wyżej.

1540-41 pobór od 1 1/2 wł. os. (ASK I 46 k. 81v, 114v); 1563 pobór od 7 wł. 7 1/2 mr. os. (ŹD 415; ASK I 38, 363v); 1567 pobór od 7 wł. 1/2 kw. os. i 2 zagr. (ASK I 38, 590v); 1578 pobór od 7 wł. 1 kw. os., 2 zagr. i 2 komor. (ASK I 27, 943v).

5. 1547 bp pozn. Benedykt Izdbieński dokonuje erekcji par. w → Oleksinie, pośród innych wsi włączając do niej G. (AE IX 71); 1547 28 XI, 1548 3 VII tenże bp wystawia kolejno dwa przywileje erekcyjne dla par. w Oleksinie, włączając do niej G.; określając przy tym G. oraz inne wsie jako nowo powstałe, zastrzega jednocześnie prawa dawnych kośc. par. [do dziesięcin] (AE IX 137; CP 4 nr 27, 37a; Knap.mps 444-445, odczyt z błędami).

6. 1469-87 Andrzej Gałecki z Ch.-G.: [1469?] tenże świadkiem ks. Konrada [III] w sądzie z. droh. (Kozicki 8823 z. 10, 31), 1476 tenże rządca liw. (ZapLiw. nr 9; → Liw – starostwo); 1476 zastępca (vicesgerens) liw. (DrohG II 1, 151); 1477-87 tenże pleb. w → Korytnicy (Ep. 2, 168; AOfPult. 112, 280; PułtTest. 1, 336).

Uwaga: 1. Lokalizacja na prawym brzegu rz. Kostrzyń i wzmianki o barciach wskazują, że Ch.-G. mogło powstać jeszcze przed sprzedażą działów w Chojecznie i [Chojecznie-]Widliskach położonych nad wspomn. rzeką, które to transakcje miały miejsce w u schyłku lat trzydziestych XV w. (→ Chojeczno, → Chojeczno-Widliska). Znaczący jest tu fakt, że kupujący pochodzili ze Słuchocina i Suchej, wsi położonych na drugim brzegu Kostrzynia, a wśród dokonujących w 1438 sprzedaży dziedziców Chojeczna i [Chojeczna-]Widlisk brakuje najstarszego z braci Mikołaja. Być może był to znany później Mikołaj Gałecki.

2. Z Ch.-G. przed połową XVI w. wyodrębniła się wieś → Jata Gałecka.

1 Być może tożsamy z Mikołajem, bratem Pawła, Macieja, Ścibora, Piotr i Jana z Chojeczna, występującym w źrodłach w 1436-37.

2 Wskazuje na to posiadanie przez Wawrzyńca dziedzictwa w [Chojecznie-]Gałkach i Wierzbnie, a bezpośrednio – dotyczący go, przekreślony zapis w brudnopisowej metryce książecej: „filius olim nobilis Joannis Szosthek de Wyerzbno de Volya Jegodne alias”. Wydaje się, że przekreślenie dotyczyło jednak raczej miejscowości, z której pisał się Wawrzyniec niż jego pochodzenia od Jana (MK 339, 143).