JABŁONA

1476 or. Jablona (Lub. nr 276; MK 5, 191), 1525 Yablonya (Warsz. 14, 455), 1567 Jablonna (ASK I 38, 594), obecnie Jabłonna, 14 km na S od Liwa.

1. 1476 pow. liw. (Lub. nr 236; MK 5, 191); 1563 n. par. Grębków, [diec. pozn.] (ŹD 418; ASK I 38, 370).

2. 1563, 1567 młyn → p. 3; 1603 folwark → p. 5.

3. Włas. szlach. 1473-97 szl. Jan ze Słuchocina i J., h. Jasieńczyk?1→ Słuchocin, Uwaga, syn zm. Tomasza z Słuchocina: 1473, 1474 tenże właśc. → Słuchocina (MK 5 k. 173v, 174v); 1476 tenże Jan ze Słuchocina i J. wymieniony w przywileju Konrada [III] (Lub. nr 236; MK 5, 191; → Słuchocin); 1496, 1497 tenże Jan z J. wraz ze stryjecznym bratem Janem z Suchej bierze udział w posiedzeniu sądu ziem. liw., za drugim razem w zastępstwie podsędka2Wydaje się, że w grę wchodziło raczej zastępstwo podsędka, którym w tym czasie był Dobrogost z Ossówna i Piotrkowa Wielkiego (→ Liw – powiat sądowy) (MK 9, 215).

1512-25 Stanisław Jabłoński z J.: 1512 tenże pozwany przez Stanisława Piotrowskiego [→ z Polikowa-Piotrowic] pisarza ziem. liw. jako pełnomocnika ks. Anny [Radziwiłłówny] o to, że w swoich dobrach J. pobiera nowe cło od koni i wozów po [1] gr od woźniców i kupców, którzy przez nie przejeżdżają oraz wydaje znaki czyli cechy wspomn. woźnicom i kupcom; wspomn. znaki zostają przedłożone [jako dowód] przez Stanisława Piotrowskiego sędziom, którzy ustalają tekst roty przysięgi jaką mają złożyć Stanisław Jabłoński i jego świadkowie, by oczyścić pozwanego z zarzutów pobierania cła, wydawania znaków i narażenia ks. Anny na straty w wysokości 100 kóp gr w półgr (MK 340 k. 28-28v, 29); 1523-25 Stanisław z J. i Tomasz ze Słuchocina Jabłońscy toczą proces z Wawrzyńcem Szostkiem z Chojeczna-Gałek (Warsz. 13, 836-837; MK 339 k. 80-81, 98v; MK 340 k. 101, 109v; Warsz. 14 s. 455, 464; → Chojeczno-Gałki).

1541 panowie Jabłońscy, właściciele → Trzcianki (AE VIII 190).

1541 Jan Jabłoński [z J.] toczy przed bpem pozn. proces ze swą ż. Jadwigą Żeleźnicką [z Żeleźnik w z. droh.?], z powodu zawarcia małżeństwa pod przymusem, ze strachu przed utratą dóbr ojczystych oraz przez nagabywania ze strony rodziców, do tego potajemnie, nocą i po pijanemu, ujawniwszy przy tym, że jego ojciec wolałby go wydziedziczyć, jeśliby tak jak on nie pojął za żonę tej, z [ręką] której otrzymałby wielkie pieniądze; nie chcąc jednak płodzić dzieci z żoną ze względu na jej wiek, a pragnąc mieć młodszą dla zrodzenia potomstwa, tenże Jan prosi, by to małżeństwo przez wzgląd na wspomniane przyczyny, szerzej wyłożone w piśmie, ogłosić nieważnym i żeby dać mu pozwolenie na kolejny ślub; Jadwiga Żeleźnicka z powodu pożycia [tegoż Jana], także w jej obecności, z innymi młodymi kobietami, ze względu na przemoc i srogość oraz straszenie i nastawanie na jej życie (machinacio in mortem), a także niedopuszczenie jej [do pożycia] pomimo przyjęcia [przez niego] pieniędzy, wiktu i opierunku, prosi o oddzielenie od niego i zatroszczenie się o ochronę jej życia; na zaproponowane stronom pojednanie Jadwiga wyraziła zgodę, natomiast Jan tłumaczył się, że nie popełnił żadnego cudzołóstwa, bo małżeństwo zawarte pod przymusem nie jest ważne, natomiast co do przemocy, zaprzeczył iż bił ją [żonę] tak okrutnie, aby w ten sposób mogła umrzeć, czy też groził śmiercią, prosząc jak wyżej, by za nic było [uznane to] małżeństwo; następnego dnia bp pozn. [Sebastian Branicki] uznawszy na podstawie zeznań świadków, iż tenże Jan nie bojąc się Boga i gardząc szacunkiem u ludzi, poszargał cudzołóstwem święte węzły małżeńskie, dręczył wspomn. Jadwigę, bił ją ponad miarę oraz nastawał na jej życie, wyrokuje, że ma on być odłączony od rzeczonej Jadwigi oraz łoża i pożycia małżeńskiego, a małżonkowie będą rozdzieleni; bp zabrania im jednak zawarcia powtórnego małżeństwa za życia któregoś z nich; wspomn. Jadwidze zostaje przysądzony jej posag, a z powodu uciskania dóbr zapisanych Jadwidze, na strony nałożone zostaje zakład w wysokości 200 kóp gr; natomiast Jan z powodu cudzołóstwa zostaje skazany, zamiast więzienia (loco correctionis carcerum), na karę 100 zł (AE VIII k. 190, 190v).

1546 Szczepan Jabłoński [z J.?] zeznaje, że przybywszy 4 VIII na jarmark w Węgrowie [z. droh.] został bez żadnego powodu pobity i poraniony przez mieszczan węgrowskich (JaszczołtGran., aneks 2, 53).

1563 pobór od 6 wł. os., tkacza i młyna dor. o 1 kole (ŹD 418, ASK I 38, 370); 1567 pobór od 6 wł. os. i 1 koła młyń. dor. (ASK I 38, 594); 1578 pobór od 4 wł. os.; starosta liw. [Stanisław Radzimiński] płaci od 1 wł. 10 mr.; Katarzyna wd. wraz z synem Adamem od 2 wł. 20 mr. (ASK I 27, 980).

5. 1603 dzies. folw. z J. należy do par. w Grębkowie (AV 1, 53 n.; ŁOp. 3, 210-212); 1667 dzies. folw. z J. należy do kośc. w Grębkowie, ale nie jest uiszczana (Knap.mps 138).

Uwaga: 1. Jabłona wraz z sąsiednią wsią → Słuchocin (zapewne o starszej metryce niż Jabłona) tworzyła dużą włość, w obrębie której ok. 1530 lokowano → Trzciankę oraz w nieznanym czasie → Wolę ­Grębkowską.

2. Być może z J. pochodzą: 1565 Jakub Dobek syn Jana Dobka, 1566 Bartłomiej Wanidowicz syn Marcian Wanidowicza, przyjęci do pr. miej. Starej Warszawy (PrzyjęciaSW nr 1269, 1292).

1 → Słuchocin, Uwaga.

2 Wydaje się, że w grę wchodziło raczej zastępstwo podsędka, którym w tym czasie był Dobrogost z Ossówna i Piotrkowa Wielkiego (→ Liw – powiat sądowy).