KAŁUSZYNO-OLSZEWICE

1466 kop. 1493 Caluszino (MK 9, 191v), 1466 kop. 1497 Calussino (MK 18, 61), [ok. 1470] or. Caluschino (ZapLiw. nr 6), 1476 Caluschyno (Lub. nr 236; MK 5, 191), 1476 Kalussino (MK 9, 208v), 1535 Olsewicze (ASK I 39, 33), 1540 Calussyno Olssewycze (ASK I 46, 83), 1541 Calussino Olssevycze (ASK I 46, 116), 1563 Olszewnicza (ŹD 417; ASK I 38, 368), 1563 Kalusino Olsseuicze (ŹD 417; ASK I 38, 368v), 1567 Olssewicze (ASK I 38, 592v), 1578 Olszewice Kaluszyno (ASK I 27, 944v), obecnie Olszewice, 16 km na E od Mińska Mazowieckiego.

1. 1476 dystr. czer., koło Liwa (MK 9, 208v); 1476 n. pow. liw. (Lub. nr 236; MK 5, 191); 1563 par. Kałuszyno, [diec. pozn.] (ŹD 417, ASK I 38, 368v).

2. 1466 bory i lasy w C., rz. Łukawica → p. 3; Kałuszyno, p. 2; 1474 sprzedaż włók w dziedzictwie Goździec, które zaczynają się od Rudego Stoku za rz. Bojmią przy dwóch wierzbach, aż do węgła kałuskiego (MS 4/3 supl. 1048; MS 4/1 nr 7396; MK 5, 178v; → Goździec-Kruki, p. 3); 1477 lasy, dąbrowy i bory, rz. Łukawica z oboma brzegami, 1477 granice działów w C. [należących do szlachty z Daniszewa], 1538 granice 71 wł. w C. wymierzonych Olszewskim, Patockim i Szymońskim → p. 3; Kałuszyno, p. 2; 1543 kopce graniczne Olszewskich, młyn i staw Olszewskich, rz. Łukawica (Knap.mps 194-195; → Kałuszyno, p. 2); 1563, 1578 młyn → p. 3.

3. Włas. szlach. 1466 Stanisław, jego bracia Mikołaj, Jan i Jakub i bratankowie Jan i Stanisław h. Modzele wraz z Szymonem i jego krewnymi [wszyscy] z Daniszewa [pow. ciech.] pożyczają Stanisławowi Sułkowskiemu 200 kóp gr w półgr na 18 tyg. pod zastaw 70 wł. lasu w dziedzictwie C. oraz rz. Łukawicy z oboma brzegami (MK 9, 191v; MK 18, 61; → Kałuszyno, p. 3); [ok. 1470] bracia Mikołaj i Stanisław zw. Olchovo oraz Jan syn Wawrzyńca z C., h. Modzele (ZapLiw. nr 6, 7); 1476 Mikołaj, Jan i Jakub zwani Olszowi z C. otrzymują od ks. Konrada [III] dla swoich działów w C. oraz dla osiadłych tam i mogących się osiedlić mieszkańców zwolnienie z powinności budowy oraz naprawy zamków i warowni (Lub. nr 236; MK 5, 191); 1476 ciż Mikołaj, Jan i Jakub Olszowi, bracia z K. pożyczają od swojego szwagra Pawła z Obidzina [pow. ciech.] 60 kóp gr w półgr na 18 tyg. pod zastaw 7 1/2 wł. w C. (MK 9, 208v); 1477 Stanisław, niegdyś z Daniszewa, obecnie z C., z braćmi Mikołajem, Janem i Jakubem oraz bratankami Janem i Stanisławem, a także z Szymonem i jego krewnymi ustala wraz ze Stanisławem Sułkowskim z Kałuszyna granice działów w C., należących do [uprzednio] do Sułkowskiego, a utraconych w drodze przepadku zastawu → p. 2 (MK 9, 191v; MK 18, 61v → Kałuszyno); 1493 Stanisław wraz z braćmi i bratankami oraz Szymon z braćmi [wszyscy] z Daniszewa otrzymują od ks. Konrada [III] potwierdzenie dokumentów z 1466 i 1477 (MK 9, 191; MK 18, 61).

1476-96 Paweł z Obidzina: 1476 tenże → wyżej; 1496 tenże prosi o wpisanie do metryki [książ.] wyciągu z ksiąg ziem. liw. dotyczącego przepadku zastawu z 1476 (MK 9, 208v).

1538 Stanisław, Mikołaj pleb. w Kałuszynie oraz Wawrzyniec ss. zm. Jakuba z Kałuszyna podsędka liw. polecili (jak zeznają świadkowie Stanisław i Jakub ss. Wita Przybyskiego z Kałuszyna-Przybyszów), aby geometra Stanisław Otrąbusz wymierzył szlachetnym Olszewskim, Patockim i Szymońskim 71 wł. chełm. w dobrach C. w oznaczonych granicach [→ Kałuszyno, p. 2], według zawartej między nimi umowy (MS 4/3 nr 19416; MK 58, 198-200v).

1535, 1540, 1541 pobór od 9 wł. szl. bezkm. (ASK I 39, 33; ASK I 46 k. 83, 116); 1563 pobór z O. i Stoczka od 2 1/2 wł. os. (ŹD 417; ASK I 38, 368); 1563 pobór od 9 wł. 1 kw. 2 mr. szl. bezkm. i młyna dor. o 1 kole (ŹD 417; ASK I 38, 368v); 1567 pobór od 1 wł. os. (ASK I 38, 592v); 1567 pobór od 8 1/2 wł. szl. bezkm. (ASK I 38, 596v); 1578 pobór od 8 1/2 wł. 1 kw. szl. bezkm.; Barbara wd. po Janie Kałuskim płaci od 1 wł. dziedz.; Maciej i Jakub ss. zm. Adama, Mikołaj syn zm. Łukasza płacą od 3 kw.; Stanisław i Wojciech ss. zm. Jana płacą od 1 wł.; Jan i Jakub ss. zm. Tadeusza, Tomasz syn zm. Jakuba, Jan syn zm. Jakuba Szymańskiego płacą od 1 1/2 wł.; Maciej syn zm. Andrzeja, Gabriel, Andrzej, Wojciech i Kasper ss. zm. Grzegorza, Tomasz, Marek i Marcin ss. zm. Szymona, Andrzej i Leonard ss. zm. Feliksa płacą od 1 wł.; Stanisław i Mikołaj ss. zm. Macieja płacą od 1 wł.; Więcław syn zm. Pawła, Ambroży i Jan ss. zm. Jakuba, Franciszek syn zm. Szymona płacą od 3 kw.; Tomasz i Sebastian ss. zm. Macieja Jarnułta płacą od 3 kw.; Jerzy syn zm. Jakuba Szymańskiego, Jan Rajtas Szymański płacą od 1 wł. ziemi Sławowskiego; wszyscy wyżej wymienieni płacą od młyna dor. o 1 kole; Piotr, Stanisław, Krzysztof, Kasper i Wojciech płacą od 1/2 wł. (ASK I 27, 944v).

5. 1472 dzies. z ról. szlach. we wsiach założonych i zakładanych w lesie Kałuszyno należą do kośc. w Kałuszynie (AE II 369v-370, Knap.mps 193 n.; → Kałuszyno, p. 5).

7. GoskaNowik 43-45; KowalczykTop. 288 n., KowalczykWłość 22.

Uwaga: K.-O. wraz z wsiami Kałuszyno-Patok i Kałuszyno-Szymony powstała na obszarze leśnym, który przeszedł z rąk Stanisława Sułkowskiego z Kałuszyna [Starego] w posiadanie szlachty z Daniszewa [pow. ciech.]. Drugi człon nazwy pochodzi od przydomka właścicieli, braci Stanisława, Mikołaja, Jana i Jakuba (→ wyżej).