TARNOWO

1563 or. Tharnouo (ASK I 38, 373), 1578 Tarnowko (ASK I 51, 1), 1621 Tarnow (Popis 64), niezident. osada w par. Pniewnik; Pniewnik 11 km na W od Liwa.

1. 1563 pow. liw., par. Pniewnik, [diec. płoc.] (ŹD 419; ASK I 38, 373), 1621 par. Pniewnik (Popis 64).

2. 1563, 1567 młyn → p. 3.

3. Włas. szlach. 1578 T. należy w cz. do Stanisława Mińskiego, [w dzierż. u] Andrzeja Czosnowskiego → niżej; 1621-22 szl. Marcin Niedźwiecki dzierżawi dobra Radoszyna, T.1Zapis o T. pochodzi z kwietnia 1621, w innym miejscu rejestru popisu, pochodzącym z września 1621, wpisano w tym miejscu Piwki (Popis 102v) i połowę Osęki (Rejestr popisu 1621, 64; Okazowanie 514).

1563-78 pobór: 1563 od 3 wł. os. [w 2 działach], młyna dor. o 3 kołach (ŹD 419; ASK I 38, k. 373); 1567 od 3 wł. os. [w 2 działach], 3 kół młyń. dor. (ASK I 38, 594v-595); 1578 od Andrzeja Czosnowskiego z cz. [należącej do] Stanisława Mińskiego od 1 wł. os.2Taki sposób zapisu oraz wymiar podatku z 1563 i 1567 sugerują, że w 1578 w T. był jeszcze drugi dział, od którego poboru albo wówczas nie pobrano, albo, co bardziej prawdop., karta z dotyczącym go zapisem się nie zachowała. Rejestr z 1578 przetrwał do naszych czasów jedynie we fragmentach, znajdujących się obecnie w 2 różnych księgach (ASK I 27 i 51) (ASK I 51, 1).

Uwaga: 1. T. nie udało się dokładnie zlokalizować, a wiadomości na jego temat są nader szczupłe. Po raz ostatni pojawia się w znanych nam źródłach w 1621, nie odnotowano go natomiast w rejestrach pogłównego i podymnego z 1663, 1673 i 1676. Być może uległo zniszczeniu podczas potopu szwedzkiego, mogło też zmienić nazwę. T. nie występuje na mapach Perthéesa, Heldensfelda, Mapie Kwat. i MTop. 1922, 1933, 1937. Wzmianki w rejestrach poborowych o młynie w T. wskazują, że leżało ono nad lub blisko jakiegoś cieku wodnego, być może Ossownicy lub Pniewnika, na co może wskazywać powiązanie T. w jedną dzierż. z Radoszyną i Osęką.

2. AHPMaz. 2, 226, podaje dwie możliwości parafialnej przynależności T. w XVI w. do par. Pniewnik albo Czerwonka. Przypisanie do par. w Czerwonce nastąpiło, jak można przypuszczać, na podstawie Kart. AHPMaz., według której rejestr poborowy z 1578 umieszcza T. pod tą właśnie par. W rzeczywistości jednak rejestr z 1578 przetrwał do naszych czasów w dwóch niepełnych fragmentach (→ przyp. 2). Zapis dot. T. znajduje się na pierwszej karcie tomu ASK I 51, pozbawionego początku, a osady należące do par. w Czerwonce spisano dopiero dalej, na k. 2-5.

3. PacMat. 175, omyłkowo podaje, że w 1563 w T. zapłacono podatek od 1 wł. os. i 2 wł. szl. bezkm., podając jako źródło tej informacji ŹD 419. Tymczasem w ŹD 419 wzmianka o poborze z T. pojawia się w dwóch miejscach w par. Pniewnik, za każdym razem jednak w części dot. podatku od wł. szlachty osiadłej. Przekaz ten jest zgodny z zapisem oryginału (ASK I 38, 373), zaś o tym, że w obu przypadkach chodzi istotnie o wł. os., upewnia stawka zapłaconego podatku, tj. po 20 gr z wł. (szlachta bezkm. płaciła 12 gr). Umieszczenie wzmianki o poborze z T. w dwóch różnych miejscach (najpierw podatek od 1 wł. os. i młyna między informacjami o Radoszynie i Pniewniku, następnie zaś od 2 wł. os., odnotowany na końcu w par. Pniewnik), wynika prawdop. z istnienia wówczas w T. dwóch działów majątkowych. W taki sam sposób zapisano to w rejestrze poborowym z 1567.

4. Wittyg 378, powołując się na zapis z Archiwum byłej Komisji Skarbu (obecnie zespół ASK I) podaje, że w 1566 szl. Piotr Żegrowski h. własnego Trzy liście opłacił pobór ze wsi Tarnowa w ziemi liw., co PacMat. 175, odnosi do naszego T. W samym źródle jednak (ASK I 59, 178) nie ma żadnej wzmianki o tym, że wspomn. Tarnowa znajduje się w ziemi liw. Tom ASK I 59 zawiera rekognicje z różnych województw. Nie ulega wątpliwości, że rozważana rekognicja pochodzi z Tarnowa w par. Prochy w pow. kościańskim w Wielkopolsce, o czym świadczy adnotacja na jej odwrociu (Tharnowa ad Prochy), osoba płatnika (Żegrowscy znani są jako dziedzice tej wsi) i zgodność danych z rejestrem poborowym dla tej wsi (ASK I 4, 275v).

1 Zapis o T. pochodzi z kwietnia 1621, w innym miejscu rejestru popisu, pochodzącym z września 1621, wpisano w tym miejscu Piwki (Popis 102v).

2 Taki sposób zapisu oraz wymiar podatku z 1563 i 1567 sugerują, że w 1578 w T. był jeszcze drugi dział, od którego poboru albo wówczas nie pobrano, albo, co bardziej prawdop., karta z dotyczącym go zapisem się nie zachowała. Rejestr z 1578 przetrwał do naszych czasów jedynie we fragmentach, znajdujących się obecnie w 2 różnych księgach (ASK I 27 i 51).