WOŁYŃCE

1476 or. Volunyecz (Lub. nr 236; MK 5, 190v), 1491 Wolunycze (MK 18, 46), 1509 Wolincza, Volvnycze (MK 23, 627), 1511 Wolwnycze (Warsz. 10, 833), 1512 Volunycze (MS 4/2 nr 10199; MK 23, 115), 1522 Volincze (MK 32, 125v), 1540 Voluncze (ASK I 46, 81), 1563 Wolynicze (ŹD 415; ASK I 38, 364), 1578 Wolynce (ASK I 27, 941v), 6,5 km na SW od Siedlec.

1. 1476 pow. liw. (Lub. nr 236; MK 5, 190v); 1536 z. czer., pow. liw. (Warsz. 16, 265v); 1563, 1578 par. Niwiski, [diec. pozn.] (ŹD 415; ASK I 38, 364; ASK I 27, 941v).

2. 1509 w procesie między Mikołajem Zaliwskim z V. a Danielem Gniewoszem z Siedlec [pow. łuk.], wszczętym z powodu usypania przez Daniela wbrew woli Mikołaja nowej grobli i urządzenia stawu na rz. Żytniej, która to rzeka od dawna jest podzielona między dziedzictwa Siedlce w Król. Polskim oraz V. w ks. mazowieckim, wreszcie zbudowania młyna i zalewania gruntów Mikołaja, Mikołaj szacuje dochód [Daniela] z młyna i sadzawki na 400 grz. w ciągu 15 lat; Daniel zaprzecza, by działał wbrew woli Mikołaja; oświadcza, że przekazał mu i jego rodzeństwu inny brzeg [rzeki] w zamian za brzeg przez nich posiadany, a dokonaną zamianę poświadcza uwierzytelniony pieczęciami rozjemców dokument, złożony następnie w sądzie ziem. łuk., gdzie wydano kolejny dokument uwierzytelniony pieczęcią sędziego i podsędka; Mikołaj zaprzeczył, by doszło do takiej ugody; komisarze wyznaczeni przez króla Zygmunta [I] oraz ks. Annę [Radziwiłłównę] unieważaniają przedstawione przez Daniela dowody; przy dok. rozjemców wiszą bowiem jedynie pieczęcie rozjemców ze strony Daniela, brak zaś pieczęci rozjemców ze strony Mikołaja, natomiast dok. sądu ziem. zawiera zastrzeżenie, że Mikołaj jako właściciel dóbr w ks. mazowieckim nie mógł zapisywać ich nikomu w księgach ziem. łuk.; komisarze wyrokują, że rzeka powinna płynąć jak przedtem bez żadnego tamowania, sadzawka ma być zlikwidowana, a ryby w ciągu 3 tyg. wyłapane przez Daniela, natomiast nurt rzeki, jak było to wcześniej, ma stanowić granicę między dobrami Daniela i Mikołaja, a tym samym między Król. Pol. a ks. mazowieckim; król Zygmunt [I]zatwierdza wyrok (MS 4/1 nr 603; MK 23, 628-629); 1510 król Zygmunt [I] potwierdza ugodę między Mikołajem Zaliwskim z V. a Danielem Siedleckim z Siedlec i Grabiony [Grabianów w z. łuk.] w sprawie grobli na rz. Żytniej i stawu założonego przez Daniela między Siedlcami i Grabioną a V.; Daniel daje Mikołajowi wspomn. groblę wraz z brzegiem Grabiony i Siedlec i prawem kopania ziemi w tych wsiach na potrzeby napraw; Daniel daje Mikołajowi zbudowany przez siebie poniżej grobli młyn nad Żytnią wraz z foluszem sukienniczym, wolną działką na dom dla młynarza, ogrodem, pr. swobodnego wypasu bydła i trzody, a także z 2 stajami ziemi przed domem młynarza na potrzeby młyna i postój dla wozów; Daniel ma udostępniać przejazd do młyna przez swe dobra w miejscach do tego dogodnych; król zatwierdza ugodę, zaznaczając, że Żytnia pozostaje granicą między Król. Polskim a ks. mazowieckim (MK 24, 261v-263; MK 26, 115); 1512 rz. Żytnia, 1563, 1567 młyn → p. 3.

3. Włas. szlach. 1450 w ramach działu dokonanego między Stanisławem, Leonardem i Janem [Piegawką] z → Zaliwia a dziedzicami z Dąbrówki ci pierwsi otrzymują dąbrowę żelkowską, a wszystkim [komu?] poza Broniszem przypada stara wieś leżąca naprzeciw dąbrowy [Żelkowo?, W.?] (MK 9, 185v-186; MK 18, 40v-41).

1476 Jan [Piegawka], Mikołaj [→ niżej] i Piotr [jego brat?] oraz Jadwiga i Dorota cc. zm. Leonarada z Zaliwia otrzymują od ks. Konrada [III] dla swoich działów w → Zaliwiu, Żelkowie i W. oraz dla osiadłych tam kmieci zwolnienie z powinności budowy oraz naprawy zamków i warowni (Lub. nr 236; MK 5, 190v).

1476-1511 Mikołaj Zaliwski z Zaliwia [tam w l. 1470-76], W. i Żelkowa, syn Stanisława, h. Junosza: 1476 tenże → wyżej; 1509, 1510 tenże → p. 2; 1511 tenże z W. wraz z synami Piotrem i Stanisławem pozywają Gotarda Niwickiego o to, że jako sędzia liw. przy obwoływaniu głowy [tj. przy publikacji faktu zabójstwa] zm. Stanisława Broszkowskiego w imieniu jego dzieci1Dzieci Stanisława Broszkowskiego były wnukami Gotarda Niwickiego po jego c. Małgorzacie → Broszków, → Niwiski, pozwolił wpisać do księgi ziem. liw. słowa o zaproszeniu Stanisława do domu „na swój chleb” i upiciu go przez Zaliwskich; sąd nakazuje usunąć wspomn. fragment, gdyż nie zostało to udowodnione, ale sam zapis dot. zabójstwa [Stanisława Broszkowskiego przez Mikołaja Zaliwskiego i jego synów] utrzymuje w mocy (Warsz. 10, 833).

1491 Jakub syn Jana Piegawki z Zaliwia → p. 4.

1511 Piotr i Stanisław Zaliwscy z Zaliwia ss. Mikołaja → wyżej; 1522 ciż → niżej.

1512-22 Dziersław Zaliwski z Zaliwia i W., syn Mikołaja: 1512 tenże z V. kuchmistrz król. zostaje wyjęty przez króla Zygmunta [I] spod jurysdykcji urzędników oraz zwolniony z obowiązku pospolitego ruszenia, któremu podlegał z powodu otrzymania od swego ojca Mikołaja ziemi położonej za rz. Żytnią w z. łuk., przekazanej Mikołajowi przez Daniela Siedleckiego (MS 4/2 nr 10199, 10200; MK 26 k. 94v, 115); 1522 tenże wraz z braćmi Michałem, Piotrem, Stanisławem i Feliksem otrzymują po śmierci brata Andrzeja Zaliwskiego kaszt. wis. jego [działy] w dobrach V., Zaliwie, Żelkowo i Dąbrówka [Wielka] (MK 32, 125v).

1522-30 Feliks Zaliwski [także Wołyniecki?] z Zaliwia [tam w l. 1518-1536], W., Żelkowa i Dąbrówki, syn Mikołaja: 1522 tenże → wyżej; 1530 tenże sprzedaje wykonawcom testamentu Piotra Kozerskiego stolnika soch. 5 grz. gr krak. czynszu odkupnego ze swych dóbr V. i Żelkowo na uposażenie altarii lub innego pobożnego dzieła za 50 kóp gr w półgr (Warsz. 16, 265v-266).

1540, 1541 pobór od 4 wł. os. (ASK I 46 k. 81, 114v); 1563 pobór od 9 wł. os. i młyna dor. o 2 kołach (ŹD 415; ASK I 38, 364); 1567 pobór od 8 wł. os. i 2 kół młyńskich dor. (ASK I 38, 591); 1578 pobór od 9 wł. os.; Jan syn zm. Macieja Zaliwskiego z Żelkowa z dóbr zastawnych W. płaci od 2 wł. i 1 kw., Elżbieta wd. po Andrzeju Wołunieckim płaci od 2 wł. i 1 kw.; Agnieszka wd. po Feliksie [Wołynieckim] pozbawionym domu? (sui domo captus) płaci od 4 1/2 wł. (ASK I 27, 941v).

4. 1491 ks. Konrad [III] zmniejsza Jakubowi synowi Jana Piegawki z Zaliwia czynsz z jego dóbr Żelkowo i W. z 2 gr do 1/2 gr [od włóki os.] (MK 18, 46).

1 Dzieci Stanisława Broszkowskiego były wnukami Gotarda Niwickiego po jego c. Małgorzacie → Broszków, → Niwiski.