(1389 Mszalnicze — AGZ 9, 4; 1402 Mzadlnicza — Mp. 4, 1066; 1412 Mschalnicza — AKP 10, 2985; 1464 Mszalnicza — GS 112 s. 281 — kopia; 1509 Msanicza — MBiecza, 116; 1512 Mschalnycza — Bubak, Słownik 2 → p. 7, s. 249; 1517 Mszadlna — SP 11, 4043; Msalnycza — GS 237 s. 9; 1521 Mssalnycza — GS 237, s. 14; 1529 Msalnicza — LR s. 44; Bubak, Słownik 1 → p. 7, s. 424; 1530 Mschalycza — MS 4, 15905; Mszalicza, Mszalnicza — GS 112, s. 280—1; 1552 Mszalnicze — Bubak, Słownik 1 → p. 7, s. 166; 1570 Mselnicza — LDK s. 41—2; 1581 Maszalnicza — ŹD s. 133; 1596 Mszanica — WR k. 31v) 9 km na E od Nowego Sącza.

1. 1530, 1536, 1563 pow. sądec. (RP k. 42; RP; RP k. 168); 1581 par. Królowa (ŹD s. 133)¹Prawdopodobnie chodzi tu o przynależność M. do ruskiej par. w Królowej → Mystków, przyp. 8; 1596 par. Mystków (WR k. 31v).

2. 1464 granice wsi wójt. M. i Cieniawy [z wsiami] pana Prokopa z Krużlowej [Krużlowa, Stara Wieś i Mogilno] sięgają od Cieniawy do Ptaszkowej²Zarówno w dokumencie wpisanym do GS 112 s. 282, jak i w jego edycji (Pol. 3, 220) oraz w haśle → Cieniawa mowa jest o nieistniejącej wsi Ptaśnikowa, która jest błędnym zapisem nazwy Ptaszkowa i do lipy i potoku Czarna Kamionka, który stanowi granicę (Pol. 3, 220; Morawski, Sądecczyzna 1 s. 237—9³Błędny odczyt Morawskiego dotyczący granic M. i Cieniawy oraz daty wystawienia dok. wyjaśniony został w haśle → Cieniawa, przyp. 1; GS 112 s. 282); 1564, 1569 lasy koło M. → p. 3b; młyn, stawek → p. 4; 1578 młyn w M. → p. 3c; 1570 droga z Nowego Sącza przez Falkową, Kunów i Mystków do M. i Cieniawy, a dalej do Grybowa i Biecza (LDK s. 41—2).

3. Własn. król., czasowo własn. wójtów sądec.⁴Jakiś czas po wykupie wójtostwa nowosądeckiego przez Władysława Jag. w 1427 r. (→ Mystków), znalazło się znów w rękach prywatnych (przed 1464), po czym przed 1488 zostało wykupione przez miasto, gdyż z tego czasu znana jest pierwsza wzmianka o wójcie sądowym (advocatus iuratus), por. Morawski, Sądecczyzna 2 s. 339; Z. Noga, Władze miejskie, w: Dzieje miasta Nowego Sącza, t. 1 → p. 7, s. 127. Źródła nie wskazują jednak, że miasto wraz z wójtostwem wykupiło M. i Cieniawę, gdyż obydwie wsie znalazły się w rękach król -a. Sprawy własnościowe. 1464 własn. wójtów sądec. → p. 4; 1549 własn. król. → 3b; 1553, 1563, 1564, 1569, 1570, 1578, 1581 M. należy do stwa sądec. → p. 2, 3b, 3c, 4 (GS 6 s. 626; RP k. 168; LK s. 153, 163; LDK s. 41—2; ŹD s. 133).

-b. Kmiecie. 1464 świadczenia, obowiązki i opłaty kmieci z M. po upływie 20 lat wolnizny → p. 4; 1512 Stan. Turek z M. (Bubak, Słownik 2 → p. 7, s. 249); 1532 Filip Fyedo z M.; 1552, 1560 Jakub Fyeda z M. (Bubak, Słownik 1 → p. 7, s. 166); 1549 dekret król. w sprawie robocizny kmieci m.in. z M. (AKP 9, 60; też → Mystków); 1554 imiennie wyszczególnieni ławnicy i starsi wsi M. i Cieniawa → p. 4; 1555 br. rodz. Marcin Ptaszkowski, Wojciech, Bernard i Jan oraz bratanek Marcin z Mikołajem płacą m.in. Stanisławowi zw. Steczko z M. 20 gr, które był mu winien ich brat zm. Andrzej Ptaszkowski (SP 11, 4061); 1564 w M. jest 11 kmieci osiadłych na rolach niepomierzonych, którzy łącznie płacą rocznie 3 grz. 44 gr czynszu, 10 gr 6 den. poczesnego. 10 z spośród tych kmieci płaci po 11 gr starego i nowego robotnego, po 4 gr drewnego, po 2 gr stróżnego, po 1 gr obiednego, zaś jedenasty kmieć siedzi na sołectwie płacąc tylko czynsz oraz 12 gr obiednego. Kmiecie z M. i Cieniawy płacą rocznie po 1 grz. robocizny. 10 komor. z M., którzy płacili po 16 den. oprawnego, obecnie powinni prząść dla dworu po 5 łokci przędzy o wart. 1 solida za łokieć, co razem daje 16 gr 12 den. Ponadto kmiecie z M. płacą wspólnie z kmieciami z Cieniawy królewszczyznę łącznej wart. 12 gr, dają 3 kopy jaj wart. 3 gr za kopę, płacą jajeczne wart. 4 gr 14 den., co daje łącznie 13 gr 14 den. Kmiecie płacą żyrowe od wypasu świń na buczynie w lasach pod M. wart. 1 gr od świni oraz po 4 den. wrębnego. Łącznie dochód wynosi 18 grz. 14 den. (LK 1 s. 163—4, 165, przyp. d); 1569 w M. jest 26 kmieci osiadłych na nierównych rolach, wg których płacą czynsz, łącznie 5 fl. 22 gr oraz robociznę starą i nową, poczesne, drewne, stróżne, obiedne i pieniężne za jaja, łącznie 6 fl. 27 gr. Poddana z M. osiadła na nowej roli leżącej na gruncie wójt. płaci 16 gr. Ponadto kmiecie z M. wspólnie z kmieciami z Cieniawy płacą królewszczyznę łącznej wart. 12 gr, dają 3 kopy i 44 jaja wart. 3 gr za kopę, łącznie 11 gr. Kmiecie płacą żyrowe od wypasu świń na buczynie w lasach pod M. wart. 1 gr od świni, od 10 kóz dają rocznie 1, a czasem 2 lub 3 koźlęta. Poza tym 27 kmieci z M. i Cieniawy najmuje się do robót każdy za 1 grz., a jeden za ½ grz.; Maciej Feyda bartnik z M. daje 3 kwarty miodu wart. 1 fl. każda, drugi bartnik jeszcze nie osadził barci i nie płaci (MK, dz. Lustracje XVIII.18., k. 253—5v).

-c. Pobór, areał, karczma, młyn, stawek. 1464 → p. 4; 1530 w M. wraz z Cieniawą pobór z 5 ł., karczmy, młyna dorocznego o 1 kole (RP k. 42); 1536 w M. łącznie z Cieniawą z pobór z 5 ł., karczmy, młyna o 1 kole i od 2 komor. (RP); 1563 w M. wraz z Cieniawą pobór według starej kwitacji z 5 ł., według nowej uchwały piotrkowskiej z 12 ról, 2 ł. sołtysich, 1 roli młyna dorocznego i od 1 komor., co czyni razem 13 zł 8 gr (RP k. 168); 1564, 1569 areał → p. 3b; sołtys, młyn, stawek, 2 karczmy → p. 4; 1578 w M. pobór z 3 ł. kmiec., 1 ł. sołtysiego i młyna z kołem dorocznym (BJ rps 7240, k. 357 — Rejestr poborowy woj. krak.); 1581 w M. pobór z 3 ł. kmiec. i ł. sołtysiego (ŹD s. 133).

4. 1389, 1402 Mikołaj sołtys z M. → p. 6; 1464 Paweł wójt dziedz. sądec. zezwala uczc. Mikołajowi lokować na pr. magd. 2 wsie wójtostwa M. i Cieniawę przekazując mu sołectwa w tych wsiach i wyznaczając w nich 2 ł. wolne i po 1 ł. w każdej wsi na wygon, a może mieć tyle łanów, ile zdoła wykarczować. Sołtys obow. jest płacić dzies. po 8 gr z łanu plebanowi w Mystkowie. W lokowanych wsiach w ciągu roku będą trzy wielkie sądy z obowiązkiem obiednego od sołtysa 1 wiard., a od kmieci 2 wiard. wójtowi sądec. Sołtys może założyć staw przed jego dworem, mieć 2 karczmy z pastwiskami i łąkami, które są obecnie i mogą być w przyszłości, lasy, łany, ile ich zdoła wykarczować, zakładać barcie w lasach sołeckich i wójt. Sołtys i mieszkańcy w lasach tych będą mieć wolny wypas. Wolnizna 20 lat, po jej upływie z łanu po 8 sk. czynszu i po 1 wiard. dzies. Sołtysowi przysługuje co szósty den. z czynszu i trzeci z kar. W granicach tych wsi sołtys ma pr. polowania na wszelką zwierzynę, łowienie ryb i wycinanie drzew według potrzeby. Sołtys ma dawać wójtowi konia wart. 1½ grz. na wyprawę wojenną. Jeśli koń padnie w drodze, szkoda będzie sołtysa, a gdy wróci zdrowy, wtedy powinien powrócić do sołtysa i wójta. Nie będzie obow. do żadnej służby oprócz obowiązku wyprawy wojennej. Kmiecie winni dostarczać sołtysowi kamień młyński wg potrzeby i naprawiać groblę jego młyna, na rzecz wójta sądec. obow. będą kosić siano 1 dzień w roku i wozić do jego dworu po wozie drewna na Boże Narodzenie. Granice M. i Cieniawy → p. 2 (Pol. 3, 220; Morawski, Sądecczyzna 1 s. 237—9; GS 112 s. 280—3; Mp. 5 L 76)⁵Była to już kolejna lokacja M., pierwsza miała miejsce przed 1389 r., gdyż wtedy poświadczony został Mikołaj sołtys M. Być może osada potem opustoszała. Co prawda 20-letnia wolnizna wskazuje na lokację na surowym korzeniu, ale w dokumencie jest mowa o pastwiskach i łąkach, które musiały być użytkowane przed rokiem 1464 (→ p. 4; J. Rajman, Osadnictwo okolic Nowego Sącza i kształtowanie się strefy podmiejskiej średniowiecznego miasta (XIII—XV w.), w: Dzieje miasta Nowego Sącza, t. 1 → p. 7, s. 73, 83). W haśle Cieniawa niepełny regest.

1509 Zygmunt I nadaje Janowi Wielopolskiemu zagrożone konfiskatą z powodu nieobesłania wyprawy wojennej, wójtostwa [sołectwa]: Mikołaja w Ptaszkowej, Wojciecha w M., Mikołaja w Kwiatonowicach wraz z dobrami stanowiącymi oprawę ich żon (MBiecza, 116).

1516—27 Wojciech sołtys w M. i Cieniawie (GS 1 s. 281—2; 237 s. 1, 9, 14, 16, 18, 25; SP 11, 4043); 1516 Barbara dz. sołectwa (scultetissa) z M. kwituje z zapłacenia jej za posag i wiano, które oprawił jej mąż Wojciech sołtys z M., zrzekając się roszczeń i zobowiązując się do wiecznego milczenia w tej sprawie (GS 237 s. 1); 1517 12 II Wojciech sołtys z M. zeznaje, że winien jest 12 grz. swym br. i siostrom rodz. Stanisławowi, Marcinowi, Wojciechowi, Annie i Agnieszce, które ma płacić po 1 grz. na dzień ś. Michała [29 IX] każdego roku, aż do pełnej spłaty tej sumy pod zakładem 12 grz. Ponadto ww. rodzeństwo zeznaje, że wzięło już od tegoż Wojciecha 2 z tych 12 grz., a Wojciech ich skwitował z tej sumy (GS 237 s. 9); 18 IV za zgodą Stan. Piotrowskiego podstar. sądec. Walenty woźny sądec. dworu król. sądec. (curie regalis Sandecensis) wraz z Wojciechem sołtysem z M. i Marcinem sołtysem z Woli [Mystkowskiej] wsi król. oraz z ławnikami i wójtem sądu pr. niem. [sądec.] wyznaczają [we wsi król. Ptaszkowa] wygon (caula alias skothnyk) od wrót, aż do granicy wsi (SP 11, 4043); 1521 w sporze prac. Wojciecha sołtysa z M. przeciw kmieciom ze wsi król. Cieniawa, sąd przyznaje sołtysowi zgodnie z posiadanym przez niego przyw. prawo do drogi publicznej zw. wygony (GS 237, s. 14); 1521, 1522 Wojc. Mszalnicki sołtys M. → p. 6; 1524 Wojciech sołtys z M. winien jest szlach. Janowi Porąbskiemu mieszcz. i rajcy sądec. 10 grz., które ma mu oddać od najbliższego Bożego Narodzenia pod rygorem wwiązania w sołectwo w M., które będzie trzymał w zastawie od jednego Bożego Narodzenia do kolejnego, aż do pełnej spłaty tej sumy. Ponadto Wojciech winien będzie zachodzić Jana i bronić go przed roszczeniami innych osób. To wszystko pod zakładem 10 grz. Jeśli dalej nie zapłaci, nie da wwiązania i nie będzie zachodził, wówczas Wojciech winien zapłacić kolejny zakład 10 grz. Jeśli zaś nie zapłaci tych zakładów wówczas obow. będzie stanąć przed sądem nadwornym i w pierwszym terminie zapłacić te zakłady (GS 1 s. 281—2); 1527 Wojciech ongiś sołtys z M. zeznaje, że wziął od sław. Stan. Nieszkowskiego rajcy sądec. 50 grz. gr posp. za sprzedane mu sołectwo w M. i kwituje go z zapłaty tej sumy i przyrzeka nie występować przeciw niemu i jego spadkobiercom (GS 237 s. 25).

1527—30 Stanisław Nieszkowski sołtys w M. i Cieniawie (GS 237 s. 25, 27, 29—30; Bubak, Słownik 1 → p. 7, s. 424) 1529 Stan. Nieszkowski wójt sądec. jako pozwany zeznaje, że zm. Wojc. Pusznik (Pusznyk) jego zięć dał opatrznemu Wojciechowi niegdyś sołtysowi w M. 20 grz., a kiedy Stan. Nieszkowski przybył do sołectwa tegoż Wojciecha w M. dał mu 30 grz. (GS 237 s. 27)⁶Z późniejszych zeznań wynika, że przytoczone tu wiadomości dotyczą rozliczeń z 50 grz., które po sprzedaży pozostały do zapłaty. Od ręki Wojciech wziął 30 grz., a sołectwo zostało sprzedane za 80 grz; Wojciech sołtys M. (Msalnysky) o sołectwo we wsi M.; Wojc. Mszalski⁷Wojciech został raz nazwany Mszalnickim (Msalnysky), lecz zwykle występował pod nazwiskiem Mszalski (Msalsky, Bubak, Słownik 1 → p. 7, s. 424) (Msalsky) mieszcz. sądec.; Wojc. Mszalski sołtys z M. (Bubak, Słownik 1 → p. 7, s. 424); 1530 19 I Wojc. Mszlaski (Msalsky) niegdyś sołtys w M. kwituje z zapłacenia mu przez sław. Stan. Nieszkowskiego całej sumy za sołectwo w M. i obow. się zachować wieczyste milczenie (GS 237 s. 29—30); Stan. Nieszkowski rajca sądec. rezygnuje na rzecz zięcia Andrzeja Tchorzewskiego (Thworowsky)⁸W 2 spośród 4 źródeł wzmiankujących Andrzeja Tchorzewskiego (GS 237 s. 30, 41) jego nazwisko zapisane jest jako Tworowski, w 2 pozostałych, które są dokumentami król. wpisanymi do MK i ksiąg grodzkich sądec. (MS 4, 15 905; GS 112 s. 280—1), jako Tchorzewski i takie brzmienie zostało przyjęte w niniejszym haśle i c. Elżbiety z sołectwa we wsiach M. i Cieniawa, które kupił u pracowitego Wojc. Mszalskiego. Andrzej i Elżbieta mają dać mu za to sołectwo taką sumę, jaką on zapłacił (GS 237 s. 30).

1530—36 Andrzej Tchorzewski sołtys w M. i Cieniawie (GS 237 s. 30, 41; 112 s. 280—1; MS 4, 15905; LK 1 s. 164; 2, nr 222; Pol. 3, 220); 1530 16 XI Zygmunt I zachowuje Andrzeja Tchorzewskiego w M. i Cieniawie w dożywotnim posiadaniu sołectwa (aduocacia) w tych wsiach (MS 4, 15905; LK 1 s. 164; 2, nr 222 — wykaz dokumentów); 1 VII Zygmunt I zatwierdza na prośbę szl. Andrzeja Tchorzewskiego, sołtysa wsi król. M. i Cieniawa w pow. sądec., przyw. z 1464 (Pol. 3, 220; GS 112 s. 280—1); 1536 Adam Rozen podstar. sądec. oskarża sołtysów Stan. Gostwickiego z Gostwicy i Andrzeja Tchorzewskiego (Tchworowsky) z M., że nie stawili się tego dnia w sądzie, tak jak powinni byli i wnosi, by sąd ich ukarał. Jeśli nie uiściliby kary lub nie stawiliby się przed sądem, sąd skazuje każdego z nich na zapłacenie na kary 1 kopy (sexagenam) [gr] staroście sądec. (GS 237 s. 41).

1544—51 Stanisław Nieszkowski sołtys w M. i Cieniawie (GS 237 s. 65—6, 85, 92—3); 1544 Stan. Trąd (Trad) woźny sądowy ziemski i grodz. sądec. zeznaje, że był przydany z urzędu grodzkiego sądec. do wwiązania sław. Stan. Nieszkowskiego w dobra sołectwa w M. z tytułu pewnego długu, który miał u niego niegdyś Stan. Nieszkowski jego ojciec. Dlatego woźny wwiązuje tegoż Stanisława w te dobra, które ma trzymać aż do spłaty tego długu (GS 237 s. 65—6); 1546 Stan. Nieszkowski [sołtys] z M. → p. 6; 1551 Katarzyna c. zm. Stan. Gostwickiego sołtysa z Gostwicy i ż. Stan. Turowskiego czyni swymi pełnomocnikami: swego męża Stanisława, br. rodz. Piotra Gostwickiego i sław. Stan. Nieszkowskiego sołtysa w M. do rezygnacji przed sądem prawa niem. starosty sądec. (in iudicio banito expost advocati et scultetorum iuratorum Capitaneatus Sandecensis) ze wszystkich dóbr w Gostwicy na rzecz Hier. Gostwickiego jej brata rodz. (GS 237 s. 92—3).

1553—70 Tomasz Mszalski sołtys w M. i Cieniawie (GS 6 s. 626—9; 237 s. 96—8, 108—12; MS 5, 4191; Bubak, Słownik 1 → p. 7, s. 424); 1553 16 II uczc. Helena c. zm. sław. Stan. Nieszkowskiego ż. sław. Szymona postrzygacza sukna z Nowego Sącza przez swego męża jako naturalnego i prawnego opiekuna oraz swego pełnomocnika Wojc. Woleńskiego sołtysa w Mystkowie i Woli Mystkowskiej zeznaje, że zrzeka się całej swej cz. dziedz. i wszystkich praw do nich, które ma po ojcu niegdyś Stan. Nieszkowskim sołtysie M. i Cieniawy i matce Katarzynie we wsiach i sołectwie M. i Cieniawa na rzecz małżonków Mateusza Łobeskiego i Anny Marzesinej (Marzessina) swej siostry rodz., daje im wwiązanie, kwituje ich i zobow. zachodzić i bronić sądownie przed roszczeniami innych osób (GS 237 s. 96—8); sław. Stan. Nieszkowski wójt sądowy Nowego Sącza i sołtys w M. i Cieniawie zeznaje, że zrzeka się całej swej cz. dziedz. i wszystkich praw do nich, które ma po ojcu niegdyś Stan. Nieszkowskim sołtysie M. i Cieniawy i matce Katarzynie we wsiach i sołectwie M. i Cieniawa na rzecz małżonków Mateusza Łobeskiego i Anny Marzesinej (Marzessina) swej siostry rodz., daje im wwiązanie, kwituje ich i obow. się zachodzić i bronić sądownie przed roszczeniami innych osób, a zwłaszcza przed swym br. rodz. pobożnym Feliksem i jego siostrą rodz. Barbarą ż. Filipa Szklarza z Lipnicy [Murowanej] (GS 237 s. 98—9); 26 XI Zygmunt August przysądza Tomaszowi Mszalskiemu sołectwo w M. i Cieniawie w stwie sądec., o które pozwał on Mateusza Łobeskiego. Ponieważ Mateusz Łobeski działający przez pełnomocnika Gabriela Koziołkowskiego nie dowiódł gdzie, albo wobec których akt Wojc. Mszalski dziad Tomasza sprzedał ww. sołectwo Stan. Nieszkowskiemu, od którego spadkobierców otrzymał je później Mateusz Łobeski, lecz Wojciech otrzymał od Stan. Nieszkowskiego zapłatę, jak wynika z przedstawionej królowi kwitacji. Jednak z powodu pewnego długu, po śmierci Stan. Nieszkowskiego, jego syn Stanisław nie był w posiadaniu tegoż sołectwa; tenże król osobno nakazuje Janowi Ocieskiemu staroście sądec. egzekucję tegoż wyroku (GS 6 s. 626—8).

1554 szl. Mateusz Łobeski zw. Warzecha sołtys wsi król. M. ustanawia swym pełnomocnikiem sław. Stan. Nieszkowskiego s. zm. sław. Stan. Nieszkowskiego w sprawie o sołectwo we wsi M. zwłaszcza przeciw opatrznemu Tomaszowi Mszalskiemu (Msalski). Nieszkowski będzie mógł w jego imieniu występować przed sądem i przedstawiać dowody oraz na wniosek Łobeskiego jako sołtysa tych wsi stawić tego dnia przed sądem: Andrzeja Feydę (Pheyda), Piotra Tomani, Macieja Porębę, Jakuba Kuczmę, Jana Połomczyka (Polomczik), Walentego Bochenka, Stanisława Ślaza (Slaz) ławników i starszych wsi król. M. i Cieniawa. Następnie ten pełnomocnik ma ich zapytać, czy poświadczą, że niegdyś Wojc. Mszalski zięć (szwagier?) opatrznego Dulemby, gdy sprzedawał sołectwo w M., nakazał obwieścić zamiar sprzedaży w Nowym Sączu i po upływie kilku dni sprzedał je szlach. Wojc. Pusznikowi zw. Leszczyńskim za 80 grz., płacąc mu wówczas 30 grz. Tenże przez pewien czas dzierżył to sołectwo, a potem zmarł. Był on zięciem zm. sław. Stan. Nieszkowskiego rajcy sądec. i miał za żonę jego c. Elżbietę. Po śmierci Wojc. Pusznika, Nieszkowski dał pozostałą cz. pieniędzy, czyli 50 grz., Mszalskiemu i wszedł w posiadanie tegoż sołectwa, a po jego śmierci objął je jego s. Stan. Nieszkowski, który wreszcie zrzekł się tego sołectwa na rzecz Mateusza Łobeskiego (GS 237 s. 108—110); 23 VI szl. Mateusz Łobeski zw. Warzecha sołtys wsi król. M. i Cieniawa ustanawia krawca Łukasza mieszcz. sądec. pełnomocnikiem w sprawie z Tomaszem Mszalskim o sołectwo w tych wsiach; Tomasz Mszalski powołując się na dekret starosty sądec. Jana Ocieskiego przyprowadza świadków opatrznych: Jakuba Kuczmę, Andrzeja Piotrucha, Piotra Tomani, Macieja Porębę, Jana Górkę, Jana Wojewodę, Macieja Czarnoszę ze wsi król. M. i Cieniawy, którzy złożyli przysięgę w sprawie o sołectwo w M.: ów Mszalski jest prawdziwym i prawnym dziedzicem sołectwa w M. i Cieniawie jako spadkobierca zm. Mikołaja sołtysa dziedz. w tej wsi M. oraz spadkobiercą zm. Wojciecha sołtysa M. i Cieniawy. Zeznali też, że według oryginalnego dekretu Mikołaj był prawowitym dziadem Tomasza, a Wojciech był także prawowitym jego ojcem. Ponadto woźny ziemski sądowy Walenty Gąsiorek z Wojnarowej zeznaje, że na żądanie Tomasza Mszalskiego pozwał w dniu dzisiejszym, Mateusza Łobeskiego posesora sołectwa w tych wsiach i powołał ww. świadków (GS 237 s. 111—2).

1555 przed urzędem starościńskim szl. Tomasz Mszalski wnosi skargę na sław. Mateusza Łobeskiego z powodu niewprowadzenia w życie sentencji dekretu króla z → wyżej 1553, którego treść została następnie przytoczona. Zgodnie z tym dekretem jako prawy dziedzic tego sołectwa prosi, aby był przy nim zachowany, według mandatu króla dla Jana Ocieskiego, → wyżej 1553, który również został przytoczony w całości. Mateusz Łobeski utrzymuje, że w dekrecie stoi, iż dziad Tomasza Wojciech sprzedał sołectwo Stan. Nieszkowskiemu, od którego Mateusz je kupił. Z kolei Tomasz oczekuje realizacji dekretu. Sąd starościński poleca wwiązać Tomasza do sołectwa w M. i Cieniawie (GS 6 s. 626—8); 1556 Tomasz Mszalski pozywa Mateusza Łobeskiego o to, że nie dopuścił do wwiązania go w sołectwo wsi M. i Cieniawa zgodnie z wyrokiem i mandatem Zygmunta Augusta z 1553, a Jan Ocieski star. sądec. nakazuje wwiązanie i przydaje do niego woźnego sądowego. Mateusz Łobeski nie przyjął tego wyroku i w ciągu 16 tygodni odwołał się do króla (GS 6 s. 625—6, 627—8, 628—9); szl. Tomasz Mszalski [sołtys w M.] (Bubak, Słownik 1 → p. 7, s. 424).

1564 sołtys w Cieniawie i M. okazał rewizorom przyw. Zygmunta I z → 1530 z potwierdzeniem jego praw do pobierania szóstego gr z czynszu, posiadania 2 karczem, młyna, 2 ł., stawku i 2 ł. wygonu [po jednym w każdej wsi]. Sołtys płaci 12 gr rocznie obiednego (LK 1 s. 163—4); 1569 sołtys w M. okazał rewizorom tenże przyw. Przypada mu 4 fl. 23 gr rocznie czynszu (MK, dz. Lustracje XVIII.18., k. 253v); 1570 król daje Gabrielowi Rozenowi zgodę na wykup sołectwa (advocatia) we wsiach M. i Cieniawa w pow. czchow. z rąk Tomasza Mszalskiego i dożywocie na tym sołectwie po zapłaceniu kwarty (MS 5, 4191); 1581 sołtys → 3c.

5. 1464 Sołtys obow. jest płacić dzies. po 8 gr z łanu plebanowi w Mystkowie. Kmiecie z M. po upływie wolnizny mają płacić dzies. po wiard. → p. 4; 1529 dzies. z M. wraz z innymi wsiami bpowi krak. (LR s. 44).

6. Sołtysi i inni piszący się z M. jako ławnicy sądu gajonego pr. niem. na zamku w Nowym Sączu (feodalis iudicii curie regis Polonie; feudalis supremi iuris curie regis; iudicium banitum sculteciale in curia sandecesis): 1389 Mikołaj [sołtys] M. (AGZ 9, 4); 1402 Mikołaj sołtys M. (Mp. 4, 1066); 1521, 1522 Wojc. Mszalnicki lub Mszalski [sołtys] w M. (GS 237 s. 13—4, 16, 18); 1541, 1542 Jan Sułowski (Schulowskky, Sulovsky) z M. (GS 237 s. 52, 55—6, 59); 1544, 1546 Stan. Nieszkowski [sołtys] z M. wójt [sądowy tegoż sądu] (GS 237 s. 66, 85); 1555, 1556, 1559 Tomasz Mszalski sołtys w M. (GS 237 s. 113, 124, 137—8).

7. L. Białkowski, Ziemia sandecka, stan jej społeczno-gospodarczy w pierwszej połowie XIV w., skreślony na podstawie ksiąg grodzkich sandeckich (z lat 1516—1550) i niektórych akt ziemskich czchowskich, PH 12, 1911, s. 223—4; J. Bubak, Słownik nazw osobowych Sądecczyzny XV—XVII w., cz. 1—2, Kr. 1992; A. Kiełbicka, Studia nad sołectwami w województwie krakowskim w XVI—XVIII w., „Rocznik Towarzystwa Naukowego w Toruniu” 70, 1965, z. 2, s. 100—1; S. Płaza, Sołectwa w powiecie sądecko-czchowskim w. XIII—XVIII, RS 9, 1968, s. 28, 132; J. Rajman, Osadnictwo okolic Nowego Sącza i kształtowanie się strefy podmiejskiej średniowiecznego miasta (XIII—XV w.), w: Dzieje miasta Nowego Sącza, t. 1, pod red. F. Kiryka, W.—Kr. 1992, s. 73, 83; H. Stamirski, 650-lecie Mystkowa, SH 18, 1975, z. 2, s. 248; tenże, Rozmieszczenie punktów osadniczych Sądecczyzny w czasie (do 1572 r.) i w przestrzeni, RS 6, 1965, s. 40.

8. Kilkanaście ułamków późnośredniowiecznej ceramiki naczyniowej, ujawnionych w wyniku archeologicznych prac powierzchniowych (brak autora, brak daty, Arkusz Archeologicznego Zdjęcia Polski 112—64. Analiza, mps w archiwum Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Krakowie (wraz z kartami stanowisk).

Uw. 1412 7 VII, 25 VIII, Mścisław sołtys z M. nie stawił się w pierwszym terminie na pozew Franciszka Treutla (Treuthel) [wójta] z [Nowego] Sącza (AKP 10, 2985 — zp., 3011); 9 IX Wojciech domownik Mścisława sołtysa de Mszanka przełożył termin z powodu choroby ze strony Mścisława przeciw Franczkowi Treutlowi wójtowi [sądec.]. Mścisław na najbliższej sesji sądowej ma objaśnić sprawę swojej choroby, jak nakazuje prawo (AKP 10, 3018); 22 IX Franciszek Treutel wójt Nowego Sącza przez swego pełnomocnika Mikołaja pozywa Mścisława sołtysa z Mszanki o to, że nie dał mu obiecanych 60 grz. posagu za swą córkę, zgodnie z dok. wystawionym przez sąd gajony w Nowym Sączu. Mścisław odpowiada przez swego pełnomocnika Mikołaja z Piasku [Wielkiego?], że Franciszek uwięził go, za niezapłacenie tej sumy, więc zapłacił mu ją, a Franciszek puścił go wolno. Dlatego sąd orzeka, że Mścisław ma udowodnić, iż zapłacił tę sumę przysięgą godnych zaufania świadków, co ma uczynić za 6 tygodni (AKP 10, 3029); 3 XI sąd skazuje Mścisława sołtysa z Mszanki na zapłacenie kary 60 grz. oraz 8 gr kosztów Franciszkowi Treutlowi wójtowi Nowego Sącza, ponieważ świadkowie, których miał stawić Mścisław w celu złożenia nakazanej sądownie przysięgi, nie zgodzili się na to (AKP 10, 3072).

Brak źródeł nie pozwala jednoznacznie rozstrzygnąć czy chodzi tu o M., czy też o Mszankę w pow. biec. Nie ulega jednak wątpliwości, że wszystkie zapiski dotyczą tej samej sprawy. Pierwsze dwie zapiski dotyczą niestawiennictwa, ale następne już informują o co toczył się spór. Właśnie w tych ostatnich zapiskach pojawia się trzykrotnie nazwa Mszanka. Jest to wieś król. w pow. i stwie biec., w której również było sołectwo i to dosyć bogate, gdyż w 1433 r. zostało sprzedane za 62 grz. (GB 2 s. 301). Sołtys Mszanki mógł wydać córkę za wójta sądec., mimo znacznej odległości. Z kolei o M. brak wiadomości nie tylko o sołectwie, ale i o samej wsi od 1401 do 1464. Przed tym rokiem wieś opustoszała⁹Mścisław sołtys M. występujący w 1412 przed sądem wyższym pr. niem. na zamku krak. w sporze z Franciszkiem Treutlem wójtem Nowego Sącza trzykrotnie został nazwany sołtysem Mszanki (de Mszanka — AKP 10, 3018, 3029, 3072) Wydaje się, że różne zapisy nazwy wsi były wynikiem pomyłki pisarza, a jego sprawa z wójtem nowosądeckim wskazuje, że był on raczej sołtysem pobliskiej M., niż odległej Mszanki. Tym bardziej, że sołtysem Mszanki był w tym czasie Jan → Mszanka. W sprawie opustoszałej wsi M. → przypis 5. Zatrzymanie Mścisława przez wójta sądec. może wskazywać na M., która wówczas należała do wójtostwa sądec., a sołtys podlegał wójtowi. Nie wydaje się, aby Mścisław był sołtysem M. i Mszanki.