MYSTKÓW

(1324 Mistkow — ZDM 4, 905 — reg. z 1569; 1325 Mislicow — MV 1 s. 306; 1326—27 Mislkow — MV 1 s. 144; 1335 Mislichov — MV 1 s. 370; 1339 Mislcow — KK 1, 168; 1354 Misslcow — MV 2 s. 397; 1406 Missilkoua — Mp. 4, 1099; 1410 Myslcow — OK 4 k. 72; 1411 Mislow — OK 4 k. 164v; 1436 Maslcow — GK 5 s. 743; 1451 Miszlkow — OK 9 s. 165; 1470—80 Mischlkow — DLb. 2 s. 305; 1491 Smesslkowa — Bubak, Słownik 2 → p. 7, s. 278; 1529 Misnkow — LR s. 44; 1539 Mystkow, Mylskow — GS 237 s. 43; 1548 Miskow — MS 5, 4557; 1549 Myskow — AKP 9, 60; 1564 Misztkow — LK 1 s. 162) 7 km na E od Nowego Sącza.

1. 1530, 1536, 1553, 1563 pow. sądec. (RP k. 42, RP; GS 6 s. 504; RP k. 168); 1326—7 n., 1596 par. własna, dek. sądec. (MV 1 s. 144, 370; WR k. 31v).

2. 1324 Władysław Łok. zezwala Mikołajowi wójtowi sądec. na lokację wsi [M.] na prawie magd. na 40 łanach frank. w lesie, poczynając od źródła potoku Jamnica, po obu brzegach rz. Osiedlnicy czyli Olbiny [dziś → Łubnia] oraz zezwala na wznoszenie młynów nad tą rz. → p. 4; młyn → p. 4; 1530, 1536, 1563, 1566 → p. 3c; 1564 młyn w M. położony na rzece Królówce → p. 3b; 1578 młyn w M. → p. 3c; 1570 droga z Nowego Sącza przez Falkową i Kunów do M., a dalej przez Mszalnicę i Cieniawę do Grybowa i Biecza (LDK s. 41—2).

3. Własn. monarsza, 1324—1427 w posiadaniu wójtów sądec. -a. Sprawy własnościowe. 1324 M. własn. Mikołaja wójta sądec. → p. 4; 1339 Mikołaj wójt [Nowego] Sącza posiada 2 ł. w M. i 1 ł. w → Kunowie, które uprawia własnym pługiem (suis aratris propriis colit) → p. 5b; 1427 Sąd gajony prawa niem. pow. sądec. poświadcza, że Mikołaj s. Mik. Strzelica i Klemens wójt m. Ciężkowic sprzedali królowi Władysławowi Jag. za 2000 grz. szer. gr pras. wójtostwo sądec. [najpewniej z przynależnymi doń wsiami M., Kunów, Falkowa, Jamnica i Kamionka] (Mp. 4, 1247)1Choć w transakcji nie wymieniono składowych majątku wójt., to najpewniej ww. wsie włączono do starostwa sądec., por. Dziwik, Struktura i rozmieszczenie → p. 7, s. 87—88; Rajman, Osadnictwo → p. 7, s. 82; Noga, Władze miejskie → p. 7, s. 127; 1549 M. własn. król. → p. 3b; 1563, 1564, 1570, 1581 M. należy do stwa sądec. → p. 2, 3b—c; 1596 M. własn. król. (WR k. 31v).

-b. Kmiecie, służba folw. 1436 Jan kmieć z Kamionki [par. Nowy Sącz] i Grębynic ma stawić przed sądem świadków w sporze o konia z Andrzejem kmieciem z M. (GK 5 s. 743); 1491 Maciej Wilk z M.; 1492 Wilk węglarz (carbonista) z M. (Bubak, Słownik 2 → p. 7, s. 278); 1549 Zygmunt August rozstrzyga spór między mieszkańcami wsi król. Ptaszkowa, Mszalnica, M. i Królowa [par. M.] należących do stwa sądec. a Janem Ocieskim star. sądec. o robociznę. Mieszkańcy powołują się na dekret Zygmunta I zezwalający im na zamianę robocizny — w wymiarze 1 dnia w tygodniu — na płacenie 3 gr staroście lub tenutariuszowi. Król wnosi szereg zastrzeżeń do przedłożonego mu dekretu, na którym brak podpisów kanclerza lub podkanclerzego i nie jest jasne pod czyją relacją został wydany. Dekret opatrzono samą pieczęcią i nie wiadomo, w jaki sposób został wydany z kancelarii. Król polecił odszukać ten dekret w rejestrach kancelaryjnych, tam go jednak nie znaleziono. Wyrok króla przywraca wieczyście, zgodnie ze statutem bydgoskim [z 1520], robociznę bez zamiany na opłatę w wymiarze 1 dnia z łanu w tygodniu, równocześnie unieważnia dekret w tej części, która dotyczy robocizny. Kmiecie winni raz w roku odprawiać „rugi” [sądy rugowe w obecności sołtysa osądzające wykroczenia mieszkańców, np. obyczajowe lub o kradzież] i star. lub tenut. winien o ich odprawieniu przypomnieć na 2 tygodnie przed czasem ich odbywania. Tenutariusz winien przestrzegać w stosunku do mieszkańców starych zwyczajów i nowych nie ustanawiać (AKP 9, 60)2W haśle Królowa (cz. 3, z. 1) regest nieprecyzyjny i niepełny; 1557 Marcin Przybyło osadnik z M. (Bubak, Słownik 1 → p. 7, s. 121); 1564 dwornik, dworniczka i służba w folw. w M. → p. 3c; 10 kmieci z M. z 6 ł. wspólnie z kmieciami z Woli Mystkowskiej oraz [łanem] wójtowskim płaci łącznie 2 grz. jako pobór miejski. Każdy z ww. kmieci płaci rocznie po 15 gr 12 den. obiednego, robotnego, strażnego, drewnego i czesnego oraz daje po 2 kapłony wart. 2 gr, a łącznie dają 80 jaj wart. 8 gr 4 den. oraz 10 gr królewszczyzny wspólnie z Wolą Mystkowską. Sołtys pobiera szóstą cz. czynszu, a płaci obiedne; w M. jest młyn o 1 kole mącznym zbudowany przez kmiecia na rz. → Królówce, który płaci do dworu 2 talary, czyli 1 grz. 18 gr. Łącznie dochód wynosi 8 grz. 4 gr 4 den. (LK 1 s. 162); 1569 dwornik, dworniczka i służba w folw. w M. → p. 3c; 10 kmieci w M. (MK, dz. Lustracje XVIII.18., k. 256v).

-c. Pobór, areał, karczma, folwark, młyn. 1530 w M. pobór z 5 ł., karczmy, młyna dorocznego o 1 kole (RP k. 42); 1536 w M. łącznie z Wolą [Mystkowską] pobór z 5 ł. kmiec., karczmy i młyna o 1 kole oraz sołectwa (RP); 1553 poborca ziemi krak. Mik. Jordan z Zakliczyna przesyła staroście sądec. Janowi Ocieskiemu wykaz wsi do ciążenia z powodu zalegania z podatkiem. król., m.in. par. M. z wsiami: M.; Wolą [Mystkowską] z sołtysem, karczmą i młynem; Królową. Wykaz wpisano do akt grodzkich sądec. (GS 6 s. 504); 1563 w M. wraz z Wolą Mystkowską pobór wg starej kwitacji z 5 ł., według nowej uchwały piotrkowskiej z 11 ról i 2 prętów, 1 ł. sołtysiego, 1 młyna dorocznego i od 4 komor., co razem czyni 10 zł 9 gr 6 den. (RP k. 168); 1564 młyn w M. → p. 3b; 1566 w M. wraz z Wolą Mystkowską pobór z 11¾ roli po 10 gr z każdej i po 10 gr dzies., od komor. 2 gr, od rzemieślnika 2 gr, z karczmy dziedz. 20 gr, z młyna sołtysiego od koła 24 gr, od sołtysa 20 gr, co razem czyni 9 złotych 21 gr (ASK, IV.6, k. 31 — Rekognicjarz); 1578 w M. wraz z Wolą [Mystkowską] pobór z 10 ł. kmiec., łanu sołt. i od 1 komor. z bydłem, 1 rzemieślnika, karczmy, młyna z kołem zakupnym i popa (BJ rps 7240, k. 356v — rejestr poborowy woj. krak.); 1581 w M. wraz z Wolą [Mystkowską] pobór z 10 ł. kmiec., ł. sołtysiego i od 1 komor. bez bydła (ŹD s. 133).

1564 folw. w M. założony w czasach starosty [sądec.] i kanclerza [Królestwa Jana Ocieskiego 1552—61] poprzez wykupienie 2 kmieci, do którego należą 3 różnej wielkości pola, gdzie uprawia się pszenicę, żyto, jęczmień, owies, groch, cieciorkę, proso, len, konopie i mak. Dochód ze zboża i siana wynosi 81 grz. 37 gr 4¼ den. W oborze, w której było 12 krów mlecznych po 2 fl., co czyni razem 15 grz., 40 świń, 23 małe prosięta, 20 gęsi, 40 owiec na ubój. Dworniczka najmująca krowy z tego folw. od każdej daje garniec masła wart. 1 grz. i kopę serów za 30 gr. Służba folw. otrzymuje: dwornik 1 grz., dworniczka 30 gr i 32 gr na buty dla obojga, 2 służące po 20 gr i na buty po 12 gr, pastuch 30 gr, pasterka świń [bez wynagrodzenia]. Razem wydatki na wynagrodzenia 4 grz. 12 gr. Cały dochód ze zboża folw. wraz z oborą, wyłączając wydatki na służbę folw., wynosi 92 grz. 25 gr 4½ den. Z łąk w Królowej założonych na rolach kmiecych siano zwozi się do folw. w M., cz. tego siana sprzedaje się dla owiec wołoskich (LK 1 s. 163, 166); 1569 folw. w M. ma 3 nierówne pola, gdzie uprawia się pszenicę, żyto, jęczmień, owies, groch, cieciorkę, proso, len, konopie i mak. Dochód ze zboża i siana łącznie 100 fl. 18 gr. Z chmielnika jest ok. 20 ćw. chmielu po 15 gr, co czyni razem 10 fl. W oborze było: 9 krów, 8 jałowic, 4 byki, 3 cielęta, 21 owiec i 9 jagniąt, o łącznej wart. 22 fl. To bydło oddane zostało w 1567 [Stan.] Mężykowi [z Putnowic] star. sądec. po śmierci poprzedniego star. Jana Wieruskiego. Służba folw. otrzymuje: dwornik z żoną 4 fl. 9 gr myta i na buty, służące 3 fl. 2 gr myta i na buty, pastuch 1 fl. 18 gr (MK, dz. Lustracje XVIII.18., k. 258.

4. 1324 Władysław Łok. zezwala Mikołajowi wójtowi sądec. na lokację wsi [M.] na prawie magd. na 40 ł. frank., które posiada na prawie dziedz. w lesie, poczynając od źródła potoku Jamnica, po obu brzegach rz. Osiedlnicy czyli Olbiny [dziś → Łubnia] oraz zezwala na wznoszenie młynów nad tą rzeką, z których dochody będą należeć do Mikołaja i jego spadkobierców. Do Mikołaja mają należeć kary sądowe. Król zwalnia Mikołaja i mieszkańców tej wsi od obowiązku świadczenia spy, stanu, powołowego i narzazu oraz uwalnia ich spod jurysdykcji wwdów, kasztelanów, sędziów i podsędków tak, że mają być pozywani według pr. niem. przed króla pozwem opieczętowanym piecz. król. Udziela Mikołajowi i osadnikom 20 lat wolnizny od opłat i ciężarów, po których upływie wójt obow. będzie do służebności na rzecz króla, jak inni wierni ziemi sądec. (ZDM 4, 904; → uw.; też → Łąka Długa, uw.); Ludwik i Mikołaj wójtowie sądec. nadają [zasadźcy i jego spadkobiercom] sołectwo w M. z 2 ł. wolnymi, młynem i szóstą cz. dochodu z czynszu (ZDM 4, 905); 1406 Jakusz sołtys w M. ławnik król. sądu gajonego pr. niem. (feudalis iudicium curie regis) w Nowym Sączu (Mp. 4, 1099); 1536 sołectwo (RP); 1539 Jan Stoyek (Stozek) [niegdyś sołtys] z M. zeznaje, że ustąpił Wojc. Woleńskiemu sołtysowi z Woli [Mystkowskiej] całą cz. swoją i swej zm. ż. Zofii, którą mieli na sołectwie w tych wsiach oraz skwitował Wojciecha i dał mu wwiązanie w te dobra (GS 237 s. 43); 1553 Wojc. Woleński sołtys we wsiach M. i Wola Mystkowska występuje jako pełnomocnik uczc. Heleny c. zm. sław. Stan. Nieszkowskiego ż. sław. Szymona postrzygacza sukna z Nowego Sącza (GS 237 s. 96); 1562 Wojc. Woleński sołtys w Woli Mystkowskiej [i M.] oprawia 20 grz. posagu swej ż. Zofii na wszystkich swych dobrach w Woli Mystkowskiej i na innych dobrach w taki sposób, że jeśli Wojciech umrze wcześniej od Zofii, a po jego śmierci jego dzieci zechcą wyzuć Zofię z zapisanych i oprawionych jej dóbr, wówczas nie powinna ona ustępować z tych dóbr, dopóki potomkowie Wojciecha nie zapłacą jej 20 grz. zapisanych jej tytułem oprawy przez Wojciecha lub w inny sposób jej nie wynagrodzą. Ponadto Wojciech po swej śmierci zapisuje Zofii 4 krowy z dóbr tegoż sołectwa. Zofia powinna posiadać i obracać na użytek swój i swych potomków zapis 20 grz. i 4 krowy (GS 237 s. 145—6); 1563 łan sołt. → p. 3c; 1564 [łan] wójt. i sołtys → p. 3b; 1566 młyn sołtysi i sołtys → p. 3c; 1581 sołtys → p. 3c.

5A. Parafia i kościół katolicki3B. Kumor w swych wcześniejszych pracach datował powstanie par. w M. na 1320—6, twierdząc, że ufundowali ją Władysław Łok. i królowa Jadwiga (Kumor Archidiak. s. 101), ale już w swych kolejnych publikacjach nie powtarzał tych ustaleń, podając jedynie, że pierwsza wzmianka o tej par. pochodzi z 1325 (Kumor, Powstanie i rozwój → p. 7, s. 459, 525), a w tabelach na s. 210 i 290 są całkiem mylne dane łącznie z rzekomą lokacją M. w 1339 (Kumor Diec. krak. 4, s. 210, 290) -a. Opłaty na rzecz kurii papieskiej. 1325 M. wymieniony bez danych o świętop., na marginesie napisano „non” (MV 1 s. 306); 1326—7 par. w M. oszacowana na 3 grz. płaci 6 sk. 8 den. dzies. pap. (MV 1 s. 144); 1327 płaci 5 sk. 2 den. dzies. pap. (MV 1 s. 218); 1335, 1345—58, 1373—4 świętop. 6 sk. (MV 1 s. 370; 2 s. 189, 195, 204, 214, 224, 233, 242, 251, 260, 267, 275, 283, 291, 298; 9 s. 11, 304Wydawca w ind. MV 9 błędnie identyfikuje M. z jakąś nieistniejącą wsią Myślichoń. ; Gromnicki Świętop. s. 382); 1354—6 pleb. z M. płaci 7 sk. 8 den. dzies. pap. (MV 2 s. 357, 413).

-b. Parafia z kościołem, jej uposażenie, zasięg i pr. patr. 1326—7 uposażenie plebana 3 grz. → 5a; 1339 bp krak. Jan [Grot] nadaje kościołowi Ś. Mikołaja w M. dzies. z 2 ł. w M. i 1 ł. w → Kunowie należących do Mikołaja wójta [Nowego] Sącza. W zamian wójt i jego następcy będą służyć corocznie pomocą przy wybieraniu dzies. dla biskupa od mieszczan uprawiających rolę (KK 1, 168); 1464 Paweł wójt dziedz. sądec. lokując 2 wsie wójtostwa sądec. → Mszalnicę i → Cieniawę oraz przekazując sołectwa w tych wsiach uczc. Mikołajowi, m.in. nakazuje sołtysowi płacić na rzecz plebana w M. dzies. 8 gr z łanu (Pol. 3, 220; Morawski Sądeczyzna 1 s. 237—9; GS 112 s. 280 — tu Myslków); 1470—80 par. M. wymieniona bez danych (DLb. 2 s. 305); 1513 dochód w kośc. par. w M. szacowany na 3 grz., pleban Mikołaj zapłacił 3 wiard. (AKapKrak., Reg. C. 1 → p. 7, s. 61); 1527 dochód w kośc. par. w M. szacowany na 3 grz., pleban zapłacił 3 fl. (AKapKrak., Reg. C. 2 → p. 7, s. 65v) 1529 pleb. w M. pobiera meszne od mieszkańców M. [łącznie] 27 ćw. żyta i tyleż owsa miary sądec. o wart. 7½ grz. 4½ gr, od 4 kmieci z Kamionki [łącznie] 10 gr i 1 grz. klerykatury od nich, dzies. snop. od 2 kmieci w M., po 1 grz. 7 gr dzies. pien. od sołtysów w M., Woli [Mystkowskiej] i Królowej, po 14 ternarów stołowego od każdego kmiecia z tych wsi, łącznie 28 gr. Wart. uposażenia 11½ grz. 1½ gr; dzies. z M. łącznie z innymi wsiami dla biskupa krak. (LR s. 445W zapisie Misnkow Vola brak przecinka, 278—9); 1548 król nadaje pr. patr. kościołów par. w Piwnicznej, M., Pisarzowej i Trzcinicy w stwie sądec.6Trzcinica leży jednak w pow. biec Janowi Ocieskiemu kaszt. biec., pkom. dworu królowej Bony i star. sądec. (MS 5, 4557); 1565 kościół w M. pod wezw. Ś. Andrzeja (AMetr., sygn. AVCap. 1, k. 149); 1596 w M. kościół par. pod wezw. Ś. Filipa i Jakuba Ap.7Wezw. Ś. Mikołaja występowało w następnych latach zamiennie lub równolegle z wezw. Ś. Filipa i Jakuba Ap., zaś wezw. Ś. Andrzeja nie pojawiło się już po 1565 (Kumor Archidiak. s. 102; Kumor, Powstanie i rozwój → p. 7, s. 517); w parafii: M., Wola Mystkowska, Mszalnica, Cieniawa i Królowa8B. Kumor podaje (powołując się na ŹD s. 133), że do par. w M. należą: M., Wola Mystkowska, Królowa Wołoska, Królowa Polska, Mszalnica i Cieniawa (Kumor Archidiak. s. 101), podczas gdy źródło pod par. M. wymienia jedynie M. i Wolę Mystkowską, zaś poniżej wymieniona została par. ruska w Królowej, gdzie należą: Królowa Wołoska, Królowa Polska, Mszalnica i Cieniawa. H. Stamirski przytacza rejestr poborowy z 1542, w którym do par. w M. należały M., Cieniawa, Mszalnica, Królowa Polska i Wola Mystkowska (H. Stamirski, 650-lecie Mystkowa → p. 7, s. 250) (WR k. 31v).

-c. Plebani. 1325—7 Jaszek pleb. w M. (MV 1 s. 144, 218); 1397 Mik. Omełty z Mikołajem [!] mają stawić kapelana Stanisława pleb. z M. przeciwko Mik. Uchaczowi (ZK 2a s. 979Zapiska wydana fragmentarycznie w SP 8, uw. 234 (7), nie zawiera informacji o Stanisławie pleb. z M); 1398 Mikołaj ze Stronia [par. Podegrodzie] wyspowiadał się kapelanowi Stanisławowi pleb. z M. w sobotę przed roczkami w sprawie przeciw Małg. Wiernkowej z Rożnowa (ZK 2a s. 276 zp.10Zapiska wydana fragmentarycznie w SP 8, uw. 265 (40), nie zawiera informacji o Stanisławie pleb. z M); 1410 Jan kleryk z Opatowa [którego?] na prośbę Mikołaja pleb. z M. pozywa Jana dzwonnika z Bochni (OK 4 k. 72); 1411 Michał pleb. z M. na prośbę Marcina kan. krak. pozywa Jana Bresta pełnomocnika Macieja pleb. z Niedźwiedzia (OK 4 k. 164v); 1441 Stanisław z Zielonek zobowiązuje się zapłacić 3 grz. opatrz. Stanisławowi pleb. M. (OK 8 s. 167); 1451 Andrzej pleb. w M. zobowiązuje się zapłacić 1 grz. 9 gr za fatygę i wydatki do 15 dni Stanisławowi z Krzyżanowic (OK 9 s. 165); 1452 Stanisław pleb. w M. (OK 1 k. 359); 1513 Mikołaj pleb. w M. → p. 5b; 1555 pleb. z M. objął zarząd nowo wybudowanego kościoła w Ptaszkowej [par. Grybów], który po sporach z pleb. grybowskim został w 1608 afiliowany do tejże par. (Kumor Diec. krak. 3 s. 384).

-d. Szkoła par. 1539 w M. nauczyciel (minister) szkoły par.11Jest to pierwsza wzmianka o szkole w M., a H. Stamirski właśnie na ten rok datuje powstanie tej szkoły (Stamirski, 650-lecie Mystkowa → p. 7, s. 250 za: Kumor, Szkolnictwo → p. 7, s. 346, 350) (E. Wiśniowski, Parafie → p. 7, s. 355; Kumor, Szkolnictwo → p. 7, s. 350); 1596 kierownik szkoły w M. Stanisław z Lubeni [niezid.] ma dom z ogródkiem i żyje z klerykatury (WR cyt. za: Kot, Szkolnictwo → p. 7)

5B. Parafia ruska. 1578 pop → p. 3c.

7. AKapKrak., rps. Reg. C. 1, 2 — Liber retaxationum; Z. Beiersdorf, B. Krasnowolski, Rozwój przestrzenny, w: Dzieje miasta Nowego Sącza, t. 1, pod red. F. Kiryka, W.-Kr. 1992, s. 112; L. Białkowski, Ziemia sandecka, stan jej społeczno-gospodarczy w pierwszej połowie XIV w., skreślony na podstawie ksiąg grodzkich sandeckich (z lat 1516—1550) i niektórych akt ziemskich czchowskich, PH 12, 1911, s. 223—4; J. Bubak, Słownik nazw osobowych Sądecczyzny XV-XVII w., cz. 1—2, Kr. 1992; K. Dziwik, Struktura i rozmieszczenie feudalnej własności ziemskiej w Sądeczyźnie w XV wieku, „Rocznik Biblioteki Polskiej Akademii Nauk w Krakowie”, 7/8, 1961/62, s. 13, 18, 20, 26; tenże, Majętność ziemska Nowego Sącza w wiekach średnich, RS 4, 1960, s. 66—9; S. Kot, Szkolnictwo parafialne w Małopolsce XVI—XVIII wieku, Lwów 1912, s. 332; B. Kumor, Powstanie i rozwój sieci parafialnej w Małopolsce południowej do końca XVI w., „Prawo Kanoniczne” 29, 1986, s. 441—531 tenże, Szkolnictwo w Sądecczyźnie w okresie przedrozbiorowym, RS 8, 1967, s. 346, 350; Z Noga, Władze miejskie, w: Dzieje miasta Nowego Sącza, t. 1, pod red. F. Kiryka, W.-Kr. 1992, s. 124, 127; S. Płaza, Sołectwa w powiecie sądecko-czchowskim w. XIII—XVIII, RS 9, 1968, s. 28 (przypis 28), 133; J. Rajman, Osadnictwo okolic Nowego Sącza i kształtowanie się strefy podmiejskiej średniowiecznego miasta (XIII—XV w.), w: Dzieje miasta Nowego Sącza, t. 1, pod red. F. Kiryka, W.-Kr. 1992, s. 69—70, 72—73, 82; A. Rutkowska-Płachcińska, Sądeczyzna w XIII i XIV wieku. Przemiany gospodarcze i społeczne, Wr. 1961, s. 69, 162, 175; H. Stamirski, 650-lecie Mystkowa, SH 18, 1975, z. 2, s. 247—50; tenże, Rozmieszczenie punktów osadniczych Sądecczyzny w czasie (do 1572 r.) i w przestrzeni, RS 6, 1965, s. 19 (przyp. 95), 24, 39; E. Wiśniowski, Parafie w średniowiecznej Polsce. Struktura i funkcje społeczne, Lublin 2004, s. 297, 355; M. Załęska, Wójtostwa dziedziczne w miastach Małopolski w późnym średniowieczu (studium historyczno-prawne), W. 2005, s. 5112Autorka podała nazwy wsi należących do wójtostwa sądec., m.in. M., odsyłając przy tym do źródeł, w których nie ma żadnych wzmianek o tych wsiach (Mp. 1 s. 166, 214, 282).

8. Liczne ułamki późnośredniowiecznej ceramiki naczyniowej, rejestrowane w pobliżu zabudowy miejscowości podczas archeologicznych prac o charakterze powierzchniowym (brak autora, brak daty, Arkusz Archeologicznego Zdjęcia Polski 112—64. Analiza, mps w archiwum Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Krakowie (wraz z kartami stanowisk).

W kościele w M. znajduje się misa z postacią Matki Boskiej z Dzieciątkiem, zapewne z XVI w. (KatZab. 1 s. 310).

Uw. Pewne wątpliwości budzą wiadomości z 1324 zamieszczone w p. 4 — zezwolenie król. dla wójta sądec. na lokację wsi bez nazwy z wolnizną 20 lat, ale w granicach wskazujących ewidentnie na M. i kontrakt na lokację M. wystawiony przez wójtów sądec. Poprawny jest zatem wniosek o założeniu M. na surowym korzeniu na 40 łanach w 1324 r. Jednakże pozostaje to w sprzeczności z danymi przytoczonymi w p. 5. W literaturze nadmieniano, że jest dosyć dziwne poświadczenie i istnienie kościoła par. w M. już w 1325 r. Nie zwracano jednak uwagi na fakt, że w tym roku pleban nie tylko był nieźle uposażony, ale płacił z tego uposażenia dzies. papieską (→ p. 5), a par. w M. była już wpisana do rejestrów świętop., choć z uwagą „non”, że go nie zapłacono. Świętop. było już płacone od 1335 (a więc już po upływie zaledwie 11 lat wolnizny). Wieś M. musiała istnieć dłuższy czas przed 1324 i posiadać już kościół, a par. określony zasięg terytorialny. Zwrócić tu trzeba uwagę na ilustrujący niniejsze zastrzeżenie przykład. W 1338 bp krak. Jan Grot lokował na pr. niem. wieś Szczurową w kluczu radłowskim, udzielając osadnikom 20 lat wolnizny (ZDM 1, 40), tak jak mystkowskim. W Szczurowej biskup przeznaczył 2 ł. pod kościół i ufundował parafię, która została wpisana do rejestru parafii płacących świętop. z 1373, choć go jeszcze nie opłacała, mimo że tyle lat upłynęło od lokacji wsi (MV 9 s. 7, 26). Należy przyjąć, że zezwolenie król. z 1324 dotyczyło lasu koło istniejącej wsi M. Na podstawie tego dok. przeniesiono też na pr. niem. wieś M. Wójt sądec. w 1339 doposażył pleb. mystkowskiego, który w 1326 miał uposażenie oszacowane na 3 grz., gdyż par. funkcjonowała już od lat.

1 Choć w transakcji nie wymieniono składowych majątku wójt., to najpewniej ww. wsie włączono do starostwa sądec., por. Dziwik, Struktura i rozmieszczenie → p. 7, s. 87—88; Rajman, Osadnictwo → p. 7, s. 82; Noga, Władze miejskie → p. 7, s. 127.

2 W haśle Królowa (cz. 3, z. 1) regest nieprecyzyjny i niepełny.

3 B. Kumor w swych wcześniejszych pracach datował powstanie par. w M. na 1320—6, twierdząc, że ufundowali ją Władysław Łok. i królowa Jadwiga (Kumor Archidiak. s. 101), ale już w swych kolejnych publikacjach nie powtarzał tych ustaleń, podając jedynie, że pierwsza wzmianka o tej par. pochodzi z 1325 (Kumor, Powstanie i rozwój → p. 7, s. 459, 525), a w tabelach na s. 210 i 290 są całkiem mylne dane łącznie z rzekomą lokacją M. w 1339 (Kumor Diec. krak. 4, s. 210, 290).

4 Wydawca w ind. MV 9 błędnie identyfikuje M. z jakąś nieistniejącą wsią Myślichoń.

5 W zapisie Misnkow Vola brak przecinka.

6 Trzcinica leży jednak w pow. biec.

7 Wezw. Ś. Mikołaja występowało w następnych latach zamiennie lub równolegle z wezw. Ś. Filipa i Jakuba Ap., zaś wezw. Ś. Andrzeja nie pojawiło się już po 1565 (Kumor Archidiak. s. 102; Kumor, Powstanie i rozwój → p. 7, s. 517).

8 B. Kumor podaje (powołując się na ŹD s. 133), że do par. w M. należą: M., Wola Mystkowska, Królowa Wołoska, Królowa Polska, Mszalnica i Cieniawa (Kumor Archidiak. s. 101), podczas gdy źródło pod par. M. wymienia jedynie M. i Wolę Mystkowską, zaś poniżej wymieniona została par. ruska w Królowej, gdzie należą: Królowa Wołoska, Królowa Polska, Mszalnica i Cieniawa. H. Stamirski przytacza rejestr poborowy z 1542, w którym do par. w M. należały M., Cieniawa, Mszalnica, Królowa Polska i Wola Mystkowska (H. Stamirski, 650-lecie Mystkowa → p. 7, s. 250).

9 Zapiska wydana fragmentarycznie w SP 8, uw. 234 (7), nie zawiera informacji o Stanisławie pleb. z M.

10 Zapiska wydana fragmentarycznie w SP 8, uw. 265 (40), nie zawiera informacji o Stanisławie pleb. z M.

11 Jest to pierwsza wzmianka o szkole w M., a H. Stamirski właśnie na ten rok datuje powstanie tej szkoły (Stamirski, 650-lecie Mystkowa → p. 7, s. 250 za: Kumor, Szkolnictwo → p. 7, s. 346, 350).

12 Autorka podała nazwy wsi należących do wójtostwa sądec., m.in. M., odsyłając przy tym do źródeł, w których nie ma żadnych wzmianek o tych wsiach (Mp. 1 s. 166, 214, 282).