WIDZIM

1236 kop. XVII w. Vidsim (Wp. 1 nr 193), 1249 fals. Vitzim (Wp. 1 nr 252), 1249 kop. XVII w. Vizim (Wp. 1 nr 279), 1424 or. Vidzina (KoścZ 8, 42-43), 1424 Wydzym (KoścZ 8, 49), 1424 Wydzim (KoścZ 8, 460), 1492 Vidzin (Metryka 1 nr 92e/177), 1496 Wydzyn (AC 2 nr 1516), 1514 Vydzym (KoścZ 18, 489v), 1530 Vydzim (ASK I 3, 126v), 1563 Widzym (ASK I 4, 171v), 1567 Widzimia (ASK I 5, 381v), 1589 ku Widzimiowi (KoścG 43, 433v-434v), 1576 Widzim (ASK I 5, 609), obecnie Widzim Stary, 4 km na SE od Wolsztyna.

1. 1530 n. pow. kośc. (ASK I 3, 126v); 1490 n. par. Kiebłowo (CP 10, 434-434v).

2. 1428 zapowiedź dóbr Kiebłowo z wsiami [w tym W.] (KoścZ 8, 462v); 1514 w lesie →Odzierek przy drodze wielkiej z Wolsztyna do Kościana stoi kopiec nar. rozgraniczający W., Byrzynę, Wolsztyn i Tłoki (KoścZ 18 k. 489v, 542v); 1589 cz. gruntów wsi Dąbrowa [obecnie Dąbrowa Stara pod Wolsztynem] leży ku W.; wspomn. łąka pod W. na gruncie kiebłowskim (KoścG 43, 433v-434v).

3. Własn. szlach. 1236 (kop. XVII w.) Janusz z V.1O Januszu synu Henryka z Niałka z rodu używającego później h. Jeleń →Niałek Wielki, przyp. 1, a także K. Benyskiewicz, Ród Jeleni Niałków z Kębłowa i jego rola w procesie jednoczenia państwa polskiego na przełomie XIII i XIV wieku, Wrocław 2002, s. 23-26, 30-37, 65-72, 79-81, 87-90, śwd. w dok. komesa Bronisza (Wp. 1 nr 193, 198); [a. 1246] tenże zm., mąż Białejdamy, ojciec Bodzęty i Mirona (Wp. 1 nr 252, 279, 280; →Paradyż – opactwo).

1246 [fals.] ks. Przemysł [I] zaświadcza, że Bodzęta syn Janusza z V. za zgodą swego brata Mirona nadał ku czci NMP i ś. Marcina klasztorowi w Gościchowie czyli w →Paradyżu swą dziedzinę Lubrza, opat natomiast z czystej przyjaźni (a nie z racji kupna) dał Januszowi 30 grz. w celu wykupienia go z niewoli u Niemców z Virchoboz [nieodgadnione; może to nazwisko jakiejś niem. rodziny osiadłej na Śląsku?] (Wp. 1 nr 252; o podrobieniu dok.: Bielińska 241; Sik. Kryt. 158-159); 1249 tenże Bodzęta z V. syn Janusza z matką Białądamą (Baladama) i bratem Mironem zaświadczają, że sprzedali klasztorowi w Paradyżu wieś Lubrza za 40 grz. niem., mianowicie za sumę, na którą poręczyli za niego opaci Wilhelm z Lehnin i Michał z Paradyża; opat z Paradyża zaświadcza, że za zgodą Wilhelma opata z Lehnin poręczył za komesa Bodzętę na sumę 40 grz.; Bodzęta dał mu za 30 grz. Lubrzę, a 10 grz. dopłacił srebrem (Wp. 1 nr 279-280).

1424-28 Abraham Kiebłowski z →Kiebłowa [gdzie występuje 1420-51], syn kaszt. warszawskiego Niemierzy z Nowego Dworu [obecnie Nowy Dwór Mazowiecki], pisarz ziemski pozn. 1445-47 (UDR I/1, 144): 1424 tenże zawiera ugodę z Mościcem ze Stęszewa w sprawie swego m. Kiebłowa z wsiami, w tym V.; Mościc ma zapłacić 2600 grz., wręczyć dok. na 36 grz. z tytułu pożytków z tych dóbr oraz zrezygnować temuż swe części w →Górze [k. Stęszewa], Sadowiu i Dębnie [k. Stęszewa] na sumę 400 grz., a w ciągu 2 lat z powrotem te wsie wykupić; Abraham ma zrezygnować Mościcowi m. Kiebłowo z wsiami [w tym W.] na sumę 2800 grz. [układ nie został zrealizowany] (KoścZ 5, 454; KoścZ 8, 42-43); 1424 tenże →niżej: Mieszkańcy; 1425 król Władysław Jag. zabrania rozpatrywania sporów między kaszt. pozn. Mościcem ze Stęszewa a Abrahamem Kiebłowskim o Kiebłowo z wsiami [w tym W.] (KoścZ 8, 158v); 1428 w sporze tegoż z kmieciem Przykutą z W. sąd wydaje wyrok; Przykuta ma zapłacić Abrahamowi potrójny czynsz 15 szer. gr za 3 lata, za kmiecia ręczy Jan Niałecki; strony mają też postawić po 2 domy [w W.?] (KoścZ 8, 468).

1466-90 Abraham Kiebłowski z →Kiebłowa [gdzie występuje 1466-1510], syn Abrahama: 1466 tenże zapisuje swej ż. Katarzynie po 550 grz. posagu i wiana na wsiach W., Wroniawy, Solec i Stradyń (PG 7, 239); 1473 tenże i jego ż. Katarzyna zwolnieni z kar sąd. z dóbr →Kiebłowo z wsiami, w tym W. (KoścZ 16, 18v); 1474 tenże zapisuje swej ż. Katarzynie 500 grz. posagu i 700 grz. wiana na wsiach W., Wroniawy, Solec, Stradyń, części Kurowa, 1/3 Kawczyna, 1/3 Gołębina, 1/3 Gorzyczek i 1/3 Jaszkowa (PG 9, 16); 1496 tenże dz. w Kiebłowie i W. →niżej: Mieszkańcy; 1490 tenże sprzedaje wikariuszom kat. pozn. 3 grz. czynszu na W. dla altarii Wszystkich Świętych w kat. pozn. za 36 grz. (CP 10, 434-435; CP 14, 638).

1519 Małg. Kiebłowska c. zm. Abrahama Kiebłowskiego, ż. Mik. Potulickiego, w asystencji brata stryjecznego Stan. Nostycza, stryjów Bonifacego Niemierzyckiego i Mac. Jeżewskiego oraz wuja Mac. Gostyńskiego kaszt. śrem., zastawia swemu mężowi Mik. Potulickiemu m. Kiebłowo z zamkiem i wsiami, w tym W., za 1400 fl. (KoścZ 19, 67); 1529 taż Małg. Kiebłowska wd. po Mik. Potulickim kaszt. rogoz. sprzedaje z zastrz. pr. wykupu swym córkom, pannom Zofii, Dorocie i Annie, m. Kiebłowo z zamkiem oraz wsiami Niałek, W., Byrzyna, Dąbrowa, Wroniawy, Solec, Stradyń, Kurowo, Kawczyn i Oborzyska za 7000 zł; taż Małgorzata sprzedaje [na wieczność] swemu synowi Andrzejowi Potulickiemu te dobra za 10000 zł (PG 16, 289v).

1554 Katarzyna c. kaszt. inowrocławskiego Jan Krotoskiego, a ż. Marcina Herburta z Fulsztyna, posiada Kiebłowo z wsiami, w tym W. (PG 98, 753v).

1578 Andrzej Zborowski posiada Kiebłowo z wsiami, w tym W. (KoścG 32, 164v).

1582-83 Baltarar Łącki w W. (Piotrkowska I nr 634).

1530 pobór od 6 ł. (ASK I 3, 126v); 1563 pobór od 10 ł., 1 ł. soł., 1 karczmy dor. (ASK I 4, 171v); 1564 w W. 11 1/2 ł. →p. 5; 1565 pobór od 10 ł. os., 1 ł. soł., 2 zagr., 1 karczmy dor. (ASK I 4, 262); 1567 pobór od 10 ł., 2 zagr., 1 karczmy dor. (ASK I 5, 381v); 1576 pobór od 9 ł. os., 1 ł. soł., 1 zagr., 1 zagr. opust., 1 karczmy dor. (ASK I 5, 609); 1580 pobór od 10 1/4 ł. os., 1 1/2 ł. soł., 1 zagr. wymłóckowego, 4 ubogich komor. (ASK I 6, 247); 1581 pobór od 10 1/4 ł. os., 1 ł. soł., 1 zagr. wymłóckowego, 2 ubogich komor. (ASK I 6, 506v; ŹD 75); 1583 pobór od 10 1/4 ł. os., 1 1/2 ł. soł., 1 zagr., 3 komor. (ASK I 6, 557v); 1603-07 w W. 3 1/2 ł., sołectwo →p. 5.

Mieszkańcy: 1424 Wawrz. Skoczkowicz [z W.?] w sporze z Kuszem synem Borka mieszcz. z Kościana o zastaw (obligacio) z W. ma przynieść do sądu dok. zastawny (littera obligatoria), a sędziowie orzekną, czy ma z tytułu tego dok. odpowiadać; Wawrzyńca zastępuje w sądzie Gerward domownik (familiaris) pana [Abrahama] Zbąskiego (KoścZ 8, 49); 1424 Abraham Kiebłowski [jako pan W.] wyznacza termin sąd. Kuszowi mieszcz. z Kościana w jego sprawie z Wawrzyńcem z W. o 1 ł. roli bez 1 prętu (KoścZ 8 k. 54, 460); 1427 Kasper [kmieć?] z W. zastępuje w sądzie Henryka Kotwicza z Niałka Wielkiego (KoścZ 8, 349v); 1430 Wawrzyniec kmieć z W. toczy proces z Kasprem z Niałka Wielkiego; Kasper ma złożyć przysięgę, że 1 kopę gr za konia zapłacił już ojcu Wawrzyńca, jest natomiast dłużny Wawrzyńcowi 22 gr; Wawrzyniec domaga się od Kaspra jeszcze 3 gr oraz 2 koszul i w tej sprawie ma złożyć przysięgę (KoścZ 9, 275); 1439 syn starego sołtysa z V. wymieniony w zeznaniach oskarżonego o herezję husycką Jakuba z Wroniaw; gdy pewnego razu przyjmował Eucharystię pod obiema postaciami i nie spożywał należycie, świadek widział krew Chrystusa ściekającą po jego brodzie i szacie (tunica) na piersi (J. Nowacki, Biskup poznański Andrzej Bniński w walce z husytami Zbąszynia. Nieznane karty procesów husyckich roku 1439, RH 10, 1934, s. 274-275); 1492 Wawrzyniec syn Mikołaja z V. →p. 6; 1496 Bartłomiej Niedorastaj z W. wydany oficjałowi pozn. Mikołajowi ze Szkudły przez Abrahama Kiebłowskiego dz. w Kiebłowie i W. oraz skazany na dożywotnie więzienie za zabójstwo Marcina ze Żnina pleb. w Kiebłowie, czego Bartłomiej dokonał wraz ze swym towarzyszem Mik. Liskiem ze Stradynia (ACC 73, 168v; AC 2 nr 1516); 1517 Szymon syn Jana z W. →p. 6.

4. 1439 stary sołtys →p. 3: Mieszkańcy; 1563, 1565, 1576, 1581 łan soł. w W., 1580, 1583 1 1/2 ł. soł. →p. 3; 1603-07 sołectwo →p. 5.

5. 1564 wiard. dzies. z 11 1/2 ł. w V. płacone są do klucza dóbr bpów pozn. w Buku (IBP 304); 1603-07 w W. z 3 1/2 ł. płacą meszne plebanowi w Kiebłowie; z sołectwa, które uprawia pan, nic nie płacą; z folw. pleban otrzymuje dzies. snop. (AV 3, 15v-16).

6. 1492 Wawrzyniec syn Mikołaja z V. student w Krakowie (Metryka 1 nr 92e/177); 1517 Szymon syn Jana z W. student w Krakowie (Metryka 2 nr 1517h/070).

1 O Januszu synu Henryka z Niałka z rodu używającego później h. Jeleń →Niałek Wielki, przyp. 1, a także K. Benyskiewicz, Ród Jeleni Niałków z Kębłowa i jego rola w procesie jednoczenia państwa polskiego na przełomie XIII i XIV wieku, Wrocław 2002, s. 23-26, 30-37, 65-72, 79-81, 87-90.