1257 or. villa, que vocatur Buk (Wp. 1 nr 357), 1303 villa sanctuariorum (Wp. 2 nr 871), 1472 Wyelka Wyesch (CP 3 nr 31), 1475 Wyela Wyesz (PZ 20, 26v), 1478 villa circa Buk (PG 58, 72v), 1508 Vyelga Vyesch (ASK I 3, 2v), 1510 Magna Villa (LBP 209), 1511 Vielga Vyess (AC 2 nr 1656), 1563 Wielga Wiesz suburbium (ASK I 5, 215), 1564 Vielga (IBP 278), 1577 Wielga Wies (ASK I 5, 664), przedm. Buku, obecnie wieś położona 1 km na NW od Buku.

1. 1475 n. pow. pozn. (PZ 20, 26v); 1508 n. par. Buk (ASK I 3, 2v).

2. 1563 W. przedm. Buku →p. 3; 1567 W. koło Buku (ASK I 5, 322).

3. Własn. książęca, potem kościelna – kustodii kat. pozn., następnie bpstwa pozn. 1257 ks. Bolesław [Pob.] oznajmia, że jego brat ks. Przemysł w testamencie (in ultima voluntate) nadał kustodii w kat. pozn. wieś zw. Buk [późniejsza W.W.] z miastem [Buk], kościołem (capella) [kościół Ś. Wojciecha w →Konarach?], wszystkimi ludźmi sobie podległymi, z pr. bicia monety, cłem, karczmami, imm. ekon. i sąd.; ks. Bolesław wylicza obowiązki kustosza jako obdarowanego i potwierdza nadanie (Wp. 1 nr 357; MPHn. 8, 109); 1303 or. Tomasz kustosz w kat. pozn. daje bpowi pozn. Andrzejowi m. Buk wraz z przyległą wsią świątników w zamian za Kaczanowo [pow. pyzdr.] z dziesięciną oraz 3 ł. wolne w Kobylnikach [k. Poznania] (Wp. 2 nr 871); 1350 or. król Kazimierz zwalnia kmieci i mieszkańców dóbr bpich, m.in. z Buku z przyległą wsią, od świadczeń tak długo, dopóki będą oni korzystać z wolnizny od świadczeń dla bpa (Wp. 3 nr 1295); 1472 Andrzej [Bniński] bp pozn. daje opatrznemu Mik. Dębieńskiemu mieszcz. z Buku nieuprawiany od lat ogród (ortus) we wsi opust. W. położony między ogrodami łaziebnika Grzegorza i Stan. Kramarza, zwalnia Mikołaja od robocizn i powinności oraz zobowiązuje do rocznej opłaty 8 kapłonów (CP 3 nr 31); 1510 do uposażenia altarii Ś. Andrzeja i Wniebowzięcia NMP w kat. pozn. należy m.in. 1 kopa gr [sumy głównej] na ogrodzie (ortus) w M.V., która zostanie złożona altaryście [tytułem wykupu czynszu] na ś. Wojciecha [23 IV] (LBP 209).

1564 V.V. koło Buku, w kluczu dóbr Buk bpów pozn.; wieś ma 18 ł., z tego 12 ł. os.; dają z każdego łanu os. po 1 grz., 4 ćw. owsa, 2 koguty, 30 jaj; 4 ł. opust. krótko przed zgonem bpa [pozn. Andrzeja] Czarnkowskiego [zm. 1562], uprawia się je dla dworu; 4 zagr., z zagrody płacą po 6 gr; włodarz (villicus) pełni służby i dlatego ze swojego łanu nic nie płaci; Scytowski posiada 1 ł. i od 2 lat nic z niego nie płaci; dają owies i koguty tytułem wiecnego (LBP s. 278, 280).

1475, 1478 W. w wykazach zaległości podatkowych (PZ 20, 26v; PG 58, 72v); 1508 pobór od 13 1/2 ł. (ASK I 3, 2v); 1563 przedmieścia W. i →Półwsie płacą szos razem z m. Buk (ASK I 5, 215); 1567, 1570 pobór od 7 ł., 5 zagr. (ASK I 5 k. 322, 396v – wieś bpa pozn.); 1576 pobór płaci bp pozn. od 5 ł., 4 zagr. (ASK I 5, 456); 1577 pobór płaci bp pozn. od 10 półł., 3 zagr. (ASK I 5, 664); 1580 pobór płaci bp pozn. od 10 półł., 3 1/2 ł. opust., 4 zagr. (ASK I 6, 83); 1581 pobór płaci bp pozn. od 10 półł., 7 półł. opust., 1 półł., który „na pan orzą”, 4 zagr. (ASK I 6, 345v); 1583 pobór płaci bp pozn. od 10 półł., 8 półł. opust., 3 zagr., 2 komor. (ASK I 4, 626v).

Mieszkańcy: 1462 opatrzny Wawrzyniec spod Buku [czyli z W.] daje [tj. zapisuje czynsz roczny od sumy] 10 grz. szer. gr czeskich na wolnym łanie kmiecym we wsi Psarskie [k. Pniew] w celu erygowania altarii w kościele par. w Buku lub na uposażenie istniejącej tam altarii (ACC 42, 64v-65); 1511 Mikołaj włodarz →p. 4.

4. 1511 Mikołaj włodarz (villicus) z V.V.; sołtys [bez imienia] w V.V. [prawdop. ta sama osoba] (AC 2 nr 1656).

6. Nie wiadomo, z których z licznych w Polsce wsi o nazwie Wielka Wieś czy Wielawieś pochodzili studenci w Krakowie: 1420 Mikołaj syn Tila (Til) de Magna Villa, 1443 Tomasz syn Mikołaja de Vyela Vyesz, 1456 Wojciech syn szl. Mikołaja de Wyelawyesz, 1471 Mateusz (Matheus) syn Andrzeja de Magna Villa, 1485 Mikołaj syn Michała de Magna Villa, 1486 Maciej syn Wawrzyńca de Vyelga Vyesz (Metryka 1 nr 20h/153, 43h/110, 56h/119, 71h/142, 85e/126, 86e/164).

Uwaga: Zapewne naszej wsi dot. informacje z l. 1508, 1510, 1563 i 1610, zamieszczone w haśle →Półwsie przedm. m. Buk.