WIELINIE

1391 or. Welim (WR 1 nr 98), 1434 Vyelyn, Welyme (PZ 12 k. 205v, 207v), 1465 Vyelymye (PZ 18, 129), 1475 Wielimye (PZ 20, 26v), 1475 Wyelinye (AC 2 nr 1379), 1485 Vyelynye (AE III 66), obecnie Wielonek, 1,5 km na SE od Ostroroga.

1. 1465 n. pow. pozn. (PZ 18, 129); 1508 n. par. Ostroróg (ASK I 3, 13).

2. 1434 zapowiedź, 1508-81 mł.1Najpewniej chodzi o mł., który funkcjonował k. wsi Wielinie, na E od niej, na rz. Strumień Ostrorogski. Młyn ten zaznaczony został (bez nazwy własnej) na mapach Perthéesa i Gilly’ego oraz in. z XVIII-XIX w. (GołAtl s. 48 i ark. 5), 1569 łąka Bielawy, młynik w W., struga Młynarska →p. 3.

3. Własn. szlach. 1391-1635 własn. Dziersława Grochoły, potem jego potomków Ostrorogów z →Ostroroga (TD): 1391 Burneta wd. po Dziersławie →niżej; 1434 woźny zapowiada dziedziny Sędziwoja z Ostroroga [syn Dziersława Grochoły]: m. O. z wsiami, m.in. W. (KoścZ 10, 257); 1465 Stanisław [syn Sędziwoja] z Ostroroga i przynależnych wsi, m.in. V. (PZ 18, 129); 1475 tenże Stanisław wda kal. zapisuje szpitalowi Ś. Ducha w →Lwówku czynsz roczny 36 fl. węg. na m. Ostroróg oraz wsiach W. i Dobrojewo za 391 1/2 fl. węg. i 28 grz. szer. gr; 1485 czynsz wykupiony (AC 2 nr 1379; AE III 66); 1502-10 Stanisław [kaszt. kal. 1512-19] z bratem Wacławem [ss. Jana, wnuki Stanisława] sprzedają z zastrz. pr. wykupu czynsze roczne na swoich dobrach, tj. na m. Ostroróg z wsiami, m.in. W.: a) kolegiacie NMP w Poznaniu, b) Mikołajowi kan. tejże kolegiaty na rzecz jego prebendy, c) kapitule kat. pozn., d) kolegium wikariuszy w kat. pozn., e) altarii w kościele par. w Śremie, f) altarii w kościele Bożego Ciała k. Kościana, g) altarii w kat. pozn., h) szpitalowi Ś. Barbary [w Chwaliszewie k. Poznania] (PG 12, 215-218; CP 5 nr 8; CP 14, 636-637); 1510 tenże Stanisław dzieli się dobrami z bratem Wacławem, który otrzymuje 1/2 m. Ostroróg z całymi wsiami, m.in. W. (PG 14, 91-92, dawniej k. 180-182; CP 5 nr 8); 1540 Jakub i Stanisław [ss. Wacława] dzielą dobra: Jakub otrzymuje m. Ostroróg z wsiami, m.in. W. (PG 17, 333); 1569 Jan [syn Jakuba] zatwierdza oddanie kościoła par. w Ostrorogu wraz z uposażeniem braciom czeskim przez swojego ojca Jakuba [zm. 1568] i wymienia uposażenie par., m.in. łąkę Bielawy pod młynikiem w W. za strugą Młynarską oraz dziesięciny m.in. z W. (J. Łukaszewicz, O kościołach braci czeskich w dawnej Wielkopolsce, Poznań 1835, s. 330-331; E. Callier, Ostroróg. Monografia w głównych zarysach, „Roczniki PTPN” 18, 1891, s. 139-140); 1576-77 tenże Jan →niżej; 1583 Marcin Lwowski →niżej.

1475 wieś W. nie zapłaciła podatku (PZ 20, 26v); 1508 pobór od 13 1/2 ł., od 1 mł. o 1 kole płacą 1 wiard. (ASK I 3, 13); 1510 w V. 14 ł. os. i 2 ł. opust., 1 mł. (LBP 222); 1553 pobór od 13 ł. kmiecych, 1 mł. o 1 kole (ASK I 5, 162v); 1563 pobór od 16 ł., 1 karczmy dor., 1 mł. korzecznika o 1 kole (ASK I 5, 227v); 1567 pobór od 16 ł., 1 karczmy dor., 1 mł. dor. o 1 kole, 4 zagr. (ASK I 5, 322v); 1576 pobór płaci Jan Ostroróg od 16 ł., 1 karczmy, 1 mł. korzecznika o 1 kole, 2 zagr. (ASK I 5, 493v); 1577 pobór płaci Jan Ostroróg od 15 ł., 1 mł. korzecznika o 1 kole, 1 karczmy, 2 zagr. (ASK I 5, 694v); 1580 pobór płaci Jan Bukowiecki od 15 ł., od niedużej roli (modicus ager) karczm., 2 zagr., 2 komor. po 8 gr i od 2 komor. po 2 gr, od 1 mł. dor. o 2 kołach (ASK I 6, 120v; ŹD 23; Piotrkowska 2, 76); 1581 pobór płaci Jan Bukowiecki od 15 ł., 2 zagr. z 2 rolami, od niedużej roli karczm., 1 mł. dor. o 2 kołach, 2 komor. (ASK I 6, 380v); 1583 pobór płaci Marcin Lwowski (ASK I 4, 668; Piotrkowska 2, 76).

Mieszkańcy: 1391 Jan kmieć [z W.?] w sporze z [panią] Santocką [czyli Burnetą wd. po Dziersławie Grochole kaszt. sant.] dowodzi, że jeden kmieć opuścił W. i „uczynił pustą rolę i zagrodnik” (WR 1 nr 98; Lek. 1 nr 977); 1434 kmieć Kruk z W. w sporze z [Gotardem?] Dołęgą z Połajewa, występującym w imieniu Piotra Obrzyckiego; w imieniu kmiecia występuje w sądzie Zachariasz z Komorowa [k. Szamotuł] (PZ 12, 205v).

5. 1510 do uposażenia prepozyta w Ostrorogu należy m.in. z W. meszne z 14 ł. os. i 2 ł. opust. po 2 ćw. (mensura) obu zbóż z 1 łanu oraz z młyna 1 ćw. mąki rocznie; do uposażenia mansjonarzy w Ostrorogu należą m.in. z W. wiardunki dzies. (po 1 wiard. z łanu) z 14 ł. os. i 2 ł. opust. (LBP 222); 1569 dzies. z W. →p. 3.

8. We wsi W. odnaleziono a. 1914 skarb srebrny (59,58 g) z ok. X w. (J. Slaski, S. Tabaczyński, Wczesnośredniowieczne skarby srebrne Wielkopolski. Materiały, Warszawa-Wrocław 1959, s. 70; Hensel 7, 197).

Uwaga: Dobra Ostroróg, wraz z m.in. W., należały do Ostrorogów do 1635, gdy Barbara z Ostroroga sprzedała je Andrzejowi Rejowi z Nagłowic (Wielkopolscy Ostrorogowie, red. A. Gąsiorowski, Ostroróg 1998, s. 131).

Występujący 1427-29 Jaracz de Welina (WR 1 nr 1326, 1492) pochodził z →Wełny.

1 Najpewniej chodzi o mł., który funkcjonował k. wsi Wielinie, na E od niej, na rz. Strumień Ostrorogski. Młyn ten zaznaczony został (bez nazwy własnej) na mapach Perthéesa i Gilly’ego oraz in. z XVIII-XIX w. (GołAtl s. 48 i ark. 5).