1592 or. na Wiesiolcze, do Wiesiolki, 1593 Wiesiolka, 1944 Wissulke, 10 km na E od Wałcza.

Pow wał., par. Wałcz.

1592 wizja dóbr Hieronima Gostomskiego kaszt. nak. i star. wał.: mieszkańcy Łubianki pokazują granicę biegnącą przez nowo wykarczowane role w Skrzatuszu i twierdzą, że ponieważ „była wolność”, to każdy karczował co chciał i nie było żadnych granic; tam, gdzie kończą się grunty Skrzatusza, zaczyna się dziedzina Witkowo [dziś Witankowo], granicząca z Łubianką; ludzie z Witkowa twierdzą, że za czasów kasztelana międz. [Andrzeja Górki, który był star. wał. 1551-83] korzystali z ról i łąk na W.; prowadzą dalej przez role Witkowa, które są zajmowane do W. aż do brodu, gdzie trakt z Ujścia przekracza Dobrzycę; za tym traktem starcy pokazują barcie na W., z których ludzie z Piły płacą czynsz (pact) do Ujścia, a ludzie z Wałcza nie mają tu barci (PG 160, 633rv); 1593 Hieronim Gostomski ceduje synowi Janowi stwo wał., zastrzegając sobie tylko wieś W. (Sumariusz Metryki Koronnej, seria nowa, t. 7, Warszawa 2014, nr 18; MK 138, 13); 1611 wieś W. przyłączona do par. Wałcz (AE XXI 151-154); 1612 rozgraniczenie wsi W. i Witkowo w stwie wał. oraz Łubianka w stwie ujskim; od narożnika tych wsi granica biegnie k. starej drogi z Tarnowa do Skrzatusza, strugą, przecina drogę z Wałcza do W., dochodzi do rz. Dobrzycy i idzie jej środkiem w górę jej biegu; przecina drogę z Wałcza do Tarnowa, pozostawia jez. Okoninko po stronie wsi W., przecina drogę z Witkowa do Klawitra, pozostawia jez. Dolne i Chude przy W., po czym dochodzi do granicy wsi Czechyń i Klawiter (WG 15, 8-10); 1628 wieś W. nal. do par. Wałcz (AV 7, 9v-10).

Uwaga: Zestawienie wiadomości z 1592 (kiedy W. występuje jeszcze jako nazwa fizjograficzna) i 1595 (kiedy jest już nazwana wsią), wskazuje, że osada została tu założona dopiero u schyłku XVI w. Schultz Geschichte 343-344, podaje (bez wskazania źródeł), że pierwsza wzm. o wsi W. pochodzi z 1586 (starano się wtedy wykazać jej dawną metrykę), a w 1593 została nazwana wsią „nowo lokowaną”.

Ok. 1 km na E od dzisiejszej wsi, na południowym brzegu Dobrzycy, znajduje się wzniesienie, stanowiące zapewne zniszczone grodzisko; znaleziono w tym miejscu fragmenty ceramiki, kości zwierzęce i drewno, datowane na wczesne średniowiecze i epoki wcześniejsze (J. Olczak, K. Siuchniński, Źródła archeologiczne do studiów nad wczesnośredniowiecznym osadnictwem grodowym na terenie województwa koszalińskiego, t. 1, Poznań 1966, s. 125-127). Być może obiekt ten łączyć można z grodziskiem Doberiz, wspomn. w dok. lokacyjnym Wałcza z 1303 (→Wałcz, p. 4).