1298 or. Vilczyna (Wp. 2 nr 770), 1350 Wylcyna (Wp. 3 nr 1295), 1403 Vilczina (WR 1 nr 731), 1407 Wylczina, Villczina (ACC 2 k. 68v, 86), 1415 Wylczino (PZ 4, 91v), 1418 Wilczina (ACC 3, 28v), 1423 kop. 1488-92 Vylczyna (LBP 33), 15 km na NW od Buku.
1. 1508 n. pow. pozn. (ASK I 3, 23v); 1298 n. par. własna, archidiakonat mniejszy [pszcz.] (Wp. 2 nr 770); 1510 dek. Wronki (LBP 168).
2. 1415 zapowiedź lasów, gajów, zarośli, borów między [dobrami bpów pozn.] Duszniki, Podrzewie, W., Koszanowo, Sękowo i Młynkowo (PZ 4, 91v); 1564 k. →Młynkowa jest las oraz staw, do którego woda płynie z jeziorka w W. o 1 toni niewodowej; w W. jest lasek; przy W. łąka zw. Dębowiec (IBP 280).
3. Własn. bpów pozn. w kluczu dóbr →Buk. 1350 król Kazimierz, na prośbę bpa pozn. Wojc. [Pałuki], zwalnia od świadczeń kmieci i mieszkańców osadzonych obecnie lub w przyszłości, m.in. w W., dopóki bp udzielać będzie im wolnizny (Wp. 3 nr 1295); 1441 (kop. z 1500) kmiecie z V. wykarczowali role w lesie →Syrow (Wp. 10 nr 1571; w Wp. 5 nr 344, błędnie pod 1421).
1478 W. w wykazie zaległości podatkowych (PG 58, 72v); 1508 wiardunki wojenne od 5 ł. (ASK I 3, 23v); 1509 pobór od 5 ł., sołtys płaci od 2 ł. (ASK I 3, 66); 1510 W. wieś bpów pozn. ma 5 ł. os., 1 ł. opust., sołtys uprawia 2 ł. (LBP 168); 1553 pobór ze wsi bpa pozn. od 6 ł., 1 1/2 ł. soł., 1 karczmy (ASK I 5, 170); 1563 pobór od 6 ł., 2 ł. soł., 1 krawca (sarctor), 1 karczmy dor., 2 komor. (ASK I 5, 238v; Piotrkowska 2, 78); 1564 wieś bpów pozn. w kluczu dóbr Buk: ma 11 ł., w tym 3 ł. plebańskie, 2 ł. soł., 6 ł. os.; z każdego łanu płacą czynsz po 28 gr, 2 kapłony i 30 jaj; karczmarz z karczmy płaci 12 gr; są zagrodnicy; sołtys szl. Przetocki ma 2 ł., nic nie daje, lecz pełni służby (servitia), poprzedni sołtys dawał dukata; jeziorko o 1 toni niewodowej; lasek; z łąki zw. Dębowiec zbierają 6 stogów siana i odwożą do Młynkowa; dają owies i koguty tytułem wiecnego (IBP 280); 1570 pobór ze wsi bpa pozn. od 6 ł., 1 ł. soł., 1 karczmy dor., 2 zagr. (ASK I 5, 406); 1576 pobór ze wsi bpa pozn. od 3 ł., 2 ł. soł. (ASK I 5, 529v); 1577 wieś bpów pozn. płaci pobór od 3 ł., 2 ł. soł. (ASK I 5, 724); 1580 pobór ze wsi bpa pozn. od 4 ł., 2 ł. opust., 4 zagr., 2 komor., sołtys Tomasz Unkowski płaci od 2 zagr. i 1 rataja od 2 pługów (ASK I 6, 157; ŹD 40); 1581 wieś bpa pozn. płaci od 4 ł., 2 ł. opust., Tomasz Unkowski płaci z sołectwa od 2 ł. i 2 zagr. (ASK I 6, 414); 1583 pobór od 4 ł., 2 ł. opust., 4 zagr.; sołtys Tomasz Unkowski (ASK I 4, 705v; Piotrkowska 2, 78).
1424 Andrzej w W. cieśla, wykonawca prac przy budynku kościelnym w →Buku (ACC 7, 80v).
4. 1432 Stanisław z synem Marcinem, 1528 Mac. Wnuk, 1540 Walenty sołtysi →p. 5; 1509, 1510, 1553, 1564, 1570, 1576, 1577 sołtys (1564 szl. Przetocki), łany soł. →p. 3; 1570 Adam Konarski bp pozn. po wykupieniu od spadkobierców szl. Wojc. Przetockiego sołectwa w W. w kluczu dóbr Buk, daje je w dożywocie swojemu służebnikowi (servitor) szl. Tomaszowi Unkowskiemu i zapisuje mu na nim 30 grz. (CP 4 nr 123); 1580-83 sołtys Tomasz Unkowski →p. 3.
5. 1298 31 I Andrzej [Zaremba] bp pozn. dzieli dotychczasowy archidiakonat pozn. na 3 archidiakonaty i zalicza m.in. kościół w V. do archidiakonatu mniejszego [tj. pszczewskiego] (Wp. 2 nr 770).
1403-04 Tomasz z Poznania pleban w V.: 1403 tenże śwd. (WR 1 nr 731); 1404 tenże wikariusz [kat.] pozn. i pleb w W. (ACC 1, 63).
1407 Jaśko Siedleń lub Siedlej pleb. w W. (ACC 2, 86; Now. 2, 461): tenże Siedleń (Sedlen, Schedlen) pleb. w W. oraz Adam kapłan (presbiter) zawierają ugodę dot. dzierżawy dochodów kościoła w W.: dzierżawca Adam dawać będzie plebanowi przez 2 lata po 6 grz., a trzeciego roku da 7 grz., pleban będzie otrzymywać dzies. z 3 folwarków w Piersku (ACC 2, 68v; SzPozn. 436); tenże wikariusz w kościele [kat.] pozn. i pleb. w W., śwd. (ACC 2, 99).
1407-28 mgr Tomasz Tochnik Wilczyński wikariusz kat. pozn. i pleb. w W., pisarz (notarius) 1410 (ACC 2, 86; Now. 2, 461): 1408, 1410, 1418, 1421 tenże śwd. (ACC 2 k. 119v, 162, 168v, 171v, 175v; ACC 3, 28v; SzPozn. 436).
1409 Mikołaj wikariusz w W., śwd. (ACC 2 k. 129, 153 – tu bez imienia, tylko wikariusz z W.); 1410 [tenże?] N. wikariusz w W. (ACC 2, 170).
1410 Stanisław kościelny (servitor ecclesie) w W., śwd. (ACC 2, 167).
1423 Mikołaj pleb. w W., śwd. (ACC 3, 97).
1423 pr. patronatu kościoła w V. przysługuje kanclerzom kapituły kat. pozn. (LBP 33).
1432 Stanisław pleb. w W. w sporze ze Stanisławem sołtysem w W. i jego synem Marcinem o dzies. snop. z W. (ACC 16, 281v-282; SzPozn. 436; Now. 2, 461).
1439-59 Jakub, 1464/65 Jan Giecz z Poznania, 1477-86 Andrzej Buszewski plebani w W. (Now. 2, 461).
1489-99 Piotr pleb. w W. (Now. 2, 461): 1491 tenże Piotr z Poznania oświadcza, że gdy przed rokiem odstąpił kościół w W. Marcinowi, to zastrzegł sobie odwołanie tej rezygnacji w ciągu roku, bo zamierzał wstąpić do zakonu bernardynów, ponieważ wyrzekł się tego zamiaru, prosi teraz o oddanie mu beneficjum; Marcin odpowiada, że przejął kościół bez żadnych warunków dodatkowych, ale po dłuższej dyskusji ustępuje z beneficjum, dla siebie zastrzega zwrot sprzętów domowych i 9 grz., które dał Piotrowi za konie, krowy, zboże i in. rzeczy; w sprawie zapłaty za zastawy mają wydać orzeczenie wybrani kmiecie; Piotr przystaje na te warunki, obiecuje ich dochować pod karą więzienia; bp instytuuje go na podstawie prezenty kolatora Jana z Łukowa kanclerza kapituły pozn. (AE III 162).
1504-05 Marcin Kawiorski z Gniezna wikariusz kat. pozn., 1507 – zm. 1517 Paweł Królikowski plebani w W. (Now. 2, 461).
1510 kościół par. Ś. Jadwigi w W. patronatu kanclerzy kapituły kat. pozn.; do parafii nal.: W., Młynkowo, Piersko, Sękowo, Podrzewie, Koszanowo; pleban pobiera z W. dzies., a mesznego dają po 1 ćw. (mensura) zboża; od sołtysa, który uprawia 2 ł., dostaje 4 ćw. [zboża]; od kmieci z →Koszanowa z 8 ł. os. po 2 korczyki (coreti) żyta i tyleż owsa, a z 3 ł. opust., ci którzy je uprawiają, nic nie dają [plebanowi] z powodu zakazu rządcy (factor) bpiego, sołtys uprawia 2 ł., z nich daje 2 ćw. (mensure) plebanowi; w →Młynkowie, zanim wieś opust., sołtys miał 2 ł., uprawiał je i dawał z nich dzies. plebanowi, a z 6 ł. opust. dawano meszne, obecnie mieszka tam tylko rataj (colonus) i 1 zagr., a pleban nic nie pobiera z tej wsi; z →Sękowa otrzymuje meszne od 2 sołtysów, z których każdy uprawia po 1 1/2 ł., z 13 ł. os. [kmiecie] płacą po 2 ćw. zboża, z 2 ł. opust. nic nie dają plebanowi; z →Podrzewia tytułem mesznego 2 sołtysi dają po 4 ćw., a z 17 ł. os. [kmiecie] po 2 ćw., z 4 ł. opust., które uprawiają, nic nie dają; z →Pierska należy się dzies. z 2 folw. oraz tytułem mesznego po 2 korce żyta i owsa z 4 ł. os. i 1 ł. opust. (LBP s. 33, 168).
1517-40 Marcin z Buku pleb. w W. (Now. 2, 461): 1517 tenże po śmierci dotychczasowego pleb. Pawła [Królikowskiego →wyżej] prezentowany na plebana w W. przez Andrzeja Ciesielskiego kanclerza kapituły kat. pozn. (AE VI 44v; ACC 92, 347); 1528 tenże pleb. w W. pozywa Mac. Wnuka sołtysa w W. o dzies. snop. z ról sołectwa; Marcin wnosi o utrzymanie wcześniej nałożonej na Macieja kary ekskomuniki, powołuje się na wcześniejszy wyrok Jana Górskiego oficjała pozn. z 7 VII 1520 w sporze między tymi samymi osobami o dzies. snop. wartości 3 grz. z 2 ł. sołectwa; wówczas sołtys twierdził, że nie jest zobowiązany do dawania dzies.; oficjał wtedy przysądził plebanowi dzies. snop. z sołectwa; obecnie bp potwierdza wyrok oficjała polecając sołtysowi zapłacenie zaległej i bieżącej dzies. (AE VII 94v-95); 1540 tenże pleb. w V. w sporze z Walentym sołtysem w V.: bp nakazuje sołtysowi oddawać plebanowi dzies. snop. z ról soł., tak samo mają robić kmiecie, pod karą więzienia; bp poleca [sołtysowi?, sołtysowi i kmieciom?] zapłacić plebanowi 2 grz. za zaległą od 2 lat dzies. (AE VIII 90v-91).
1546-53 Bartłomiej Siekierzecki kan. kapituły kat. pozn., 1553-61 Tomasz z Wiślicy, 1583-92 Daniel Kostro plebani w W. (Now. 2, 461).
6. 1426 Klemens z V. pełnomocnik w konsystorzu pozn. (ACC 9, 163v); 1454, 1461 Jan z W. pleb. w →Goślinie Długiej, po 1461 prep. kościoła Ś. Ducha i altarysta w →Rogoźnie (ACC 35, 10v; ACC 41, 46v).
Nie wiemy, z której z licznych pol. wsi Wilczyn lub Wilczyna pochodzili studenci w Krakowie: 1441 Andrzej syn Mikołaja de Vilcino oraz 1506 Krystyn syn Pawła de Viliczino (Metryka 1 nr 41h/141, 1506h/277). Natomiast student w Krakowie 1516 Bernard syn Pawła Wilczyński de Wylczyn w diec. pozn., pochodził może z naszej W. (Metryka 2 nr 1516e/004).
8. Obecny kościół wzniesiony zapewne w 1. połowie XVI w., konsekrowany został w 1578; z pierwotnego kościoła zachowały się mury nawy (do dzisiejszego transeptu) oraz fasada zachodnia do gzymsu wieńczącego; krucyfiks z ok. 1530, kielich z 1597 fundacji Wojciecha z Buku (SzPozn. 436; KZSz. V 20 s. 33-34).
Badania wykopaliskowe (1877) i powierzchniowo-weryfikacyjne (1969, 1984) ujawniły ok. 0,5 km na SE od wsi W. częściowo zachowane wczśr. grodzisko wyżynne, zaliczone w literaturze do grodzisk stożkowatych (znaleziono skorupy naczyń, też z ornamentem); drugi obiekt okazał się naturalną formą terenową (Hensel 7, 224-226).