BISKUPICE

1297 or. Biskupici (NKDMaz. 2 nr 101), 1350 or. Biskupice (NKDMaz. 2 nr 304), 1425 kop. XIX w. Biskupicze (Czer. nr 1908), 1425 kop. XIX w. Biscupicze (Czer. 1971), 1467 or. Byscupicze (CP 3, 6v), 1471 or. Byszkupycze (AE II 329), 1477 or. Byskupycze (AE II 478), 1529 or. Byskupicze (Warsz. 15, 1269), 1573 Biskvpycze (ASK I 46, 346v), [b.d.] Biskvpicze (Warsz. 2, 577v), obecnie Stare Biskupice, 9,5 km na WSW od Warki.

1. 1297 ziemia [tj. księstwo] czer. (NKDMaz. 2 nr 101); 1350 z. czer. (NKDMaz. 2 nr 304), 1467 dystr. warsz.! klucz żbikowski (CP 3, 6v); 1540 n. powiat war., par. Wrociszewo (ASK I 46, 72v).

2. 1563, 1573, 1576, 15[78]-79 karczma → p. 3.; 1588 rzeczka albo struga, która idzie od Woli Palczewskiej pod B., a pod Wrociszewo z drugiej strony (MH 13, 140).

3. Włas. duchowna bp. pozn. 1297 ks. Bolesław [II] zobowiązuje się wobec Jana bpa pozn. dochowywać swobód udzielonych przez siebie i przez swoich poprzedników posiadłościom bpa i kap. pozn. w ziemi czer., w tym wsi B., zwalnia je od powozu, stróży, stanu, poradlnego, narzazu, krowy i owcy [tj. podworowego], targowego, pozywania do grodu i monety [tj. obrzazu] oraz innych niewymienionych świadczeń, utrzymuje natomiast przewód rycerski i prace przy wznoszeniu zamków; książę wyłącza mieszkańców tych dóbr spod sądownictwa urzędników książ., rezerwując sobie jedynie sąd w sprawach cięższych, po uprzednim pozwaniu z użyciem pieczęci książ.; ponadto zezwala biskupowi polować w nich na sarny i jelenie i wszelkie inne niewymienione tu większe zwierzęta, na które [zazwyczaj] bezwględnie zabrania się polowań (NKDMaz. 2 nr 101); 1350 ks. Siemowit [III] odnawia immunitet nadany dobrom biskupstwa pozn. przez swego dziada Bolesława [II], w tym wsi Wrociszewo wraz z B.; wśród zniesionych świadczeń wymieniony jest dodatkowo szron, a prace przy zamkach zostają ograniczone do naprawy zamku w Czersku; biskupstwo pozn. uzyskuje przywilej na przenoszenie swych obecnych i przyszłych wsi w ziemi czer. na pr. niem. bądź pol. (NKDMaz. 2 nr 304).

1467 bp pozn. Andrzej [Bniński] za zgodą kap. kat. pozn. przez wzgląd na zasługi Mikołaja z Raszyńca [pow. warsz.] archid. warsz. nadaje mu dożywotnio wieś B. wraz ze wsią Grębków [z. liw.] oraz dzies. ze wsi Słomino [niezident.] i Odolany [pow. warsz.] (CP 3, 6v-7).

1547 bp. pozn. Benedykt Izdbieński za kwotę 100 zł, licząc złotego po 30 gr, wydzierżawia Andrzejowi Zolewskiemu majątki B. i Wrociszewo na okres 3 lat zaczynając od dnia ś. Jana Chrzciciela [24 VI] 1547 r. do r. 1550; należność ma być uiszczona w ratach: 40 zł na Boże Narodzenie 1547 r., którą już opłacił, oraz po 30 zł na Boże Narodzenie 1549 i 1550 r.; w czasie trwania dzierżawy Zolewski ma dokonać wielu napraw i przebudów w młynie oraz dworze biskupim we Wrociszewie oraz w nienaruszonym stanie, zgodnie z inwentarzem, pozostawić przejęte bydło i trzodę oraz zboże, do czego zobowiązuje się pod sankcją kar wynikających z pr. ziemskiego i kościelnego (AE IX 82); 1551 kap. kat. pozn. udziela zgody na wydzierżawienie przez bpa pozn. [Benedykta Izdbieńskiego] dóbr Wrociszewo i B. Kasprowi Piotrowskiemu kan. warsz. i generalnemu zarządcy dóbr biskupich w Księstwie Mazowieckim na okres dziesięciolecia za doroczną kwotę 60 zł, na takich warunkach, na jakich dzierżył je pan Brzeski oraz z pozwoleniem na sprawowanie jurysdykcji w sprawach świeckich (CP 39, 75).

Pobór: 1540-41 pobór od 3 wł. os. (ASK I 46 k. 72v, 107); 1563 prac. Wawrzyniec włodarz w B. płaci pobór od 6 wł. os. wraz z wójtowskimi oraz od karczmy przywoźnej (ASK I 46, 154v); 1564 brak informacji o poborze [nagłówek z pozostawionym miejscem do uzupełnienia] (ASK I 46, 213v); 1573 pobór od 8 wł. os., na 2 wł. siedzą kmiecie pogorzelcy, a karczma jest opustoszała (ASK I 46, 346v), 1576 Jan Miedzechowski rządca wsi B. płaci pobór od 10 wł. os., 2 zagr. oraz od karczmy przywoźnej (ASK I 46, 23v); 1577 pobór od 10 wł. os. (ASK I 46, 358); 15[78]-79 pobór od 10 wł. [os.], 5 zagr. i karczmy przywoźnej Marcina Witka (ASK I 46, 410v).

Mieszkańcy: 1471 uczc. Dorota Rozworzanka z B. ma sprawę z prac. Wojciechem Piechalewiczem z Wrociszewa o niewypełnioną obietnicę zawarcia małżeństwa, pomimo podjętego współżycia (AE II 329-329v).

1477 o cudzołóstwo z Dorotą, ż. wójta w B., podejrzewany jest pleb. z Wrociszewa Piotr syn Wiganda z Ostrołęki (AE II 478).

1506 przesuniecie terminu w sprawie małżeńskiej między Stanisławem z Długiej Woli [pow. grodz., czer. czy warsz.?] a Dorotą z B. i Barbarą z Michałowa (AE IV 36).

1529 z prac. Stanisławem Szczebiotką kmieciem z B. toczy spór szl. Jerzy z Sokołków [niezident.] (Warsz. 15, 1269).

1541 uczc. Anna Młochowa z B. wraz z synami Szymonem, Andrzejem, Janem i Stanisławem pozwani przez Jana Radońskiego [z Radonic w pow. bł.]1Korekty wymaga informacja w SHGWarsz. 227, w którym odnośnie do piastowania altarii warsz. przez Jana Radońskiego podano lata 1524-25 bak. sztuk wyzw. i altarystę warsz. mają z wyroku biskupiego zwrócić mu 6 gr kosztów sądowych, a ponadto, z powodu długu w wysokości 8 kóp gr zaciągniętego na kupno dwóch brogów pszenicy przez syna tejże Anny Macieja Młoszka winni uiścić powodowi 5 kóp gr w ciągu pięciu lat, po 1 kopie rocznie na Boże Narodzenie, natomiast reszta długu zbiegłego Macieja Młoszka ma spoczywać na samym Radońskim (AE VIII 181-181v).

1588 opatrzny Jacek z B. woźny czer. (MH 13, 140).

[b.d.] poddani bpa pozn. z B. oskarżeni o zabójstwo kmiecia z Leśnej Woli [pow. warsz.] (WarszDis. 2, 577v-578).

4. 1350 → p. 3; 1425 Świętosław, wójt z B. podlega siedemnastu karom 6 grz. oraz karze pięćdziesiąt; na kolejnych rokach jest skazany na zapłatę woźnemu [nałożonych] kar, a Wigandowi [z Ostrołęki] chor. czer. – 7 wiard., każdemu w ciągu 2 tygodni, pod sankcją kary pięćdziesiąt, podlega też podwójnej karze 6 grz. (Czer. nr 1908, 1912, 1971, 1972, 1975); 1477 → p. 3; 1603 wójtostwo w B. → p. 5.

5. 1512 spór o dzies. z B. toczony między między Stanisławem ze Strzelc kan. pozn. [i pleb. we Wrociszewie] a Janem Mrokowskim archid. warsz. ma rozstrzygnąć sąd polubowny (AE V 85v); 1603 dzies. ze wsi B., z 2 wójtostw i 5 zagr., stanowią uposażenie kośc. we Wrociszewie (AV 1, 85).

8. W miejscowości nie prowadzono badań stacjonarnych ani nadzorów. Prace terenowe ograniczone były do prospekcji powierzchniowej w ramach AZP (obszar 67-67). Podczas tych działań zebrano dużą liczbę fragmentów średniowiecznych i nowożytnych wyrobów garncarskich. To ślady osadnictwa z tego okresu (odpowiednio: stan. 12 oraz 15, 17 i 19), a także świadczące o istnieniu osad we wczesnym średniowieczu (stan. 11), w XIII-XVIII w. (stan. 13), na przełomie późnego średniowiecza i nowożytności (stan. 18), a także w okresie nowożytnym (stan. 16).

1 Korekty wymaga informacja w SHGWarsz. 227, w którym odnośnie do piastowania altarii warsz. przez Jana Radońskiego podano lata 1524-25.