BOBROWNIKI

1470-80 kop. XIX w. Bobrownyky (DLb 1, 346; DLb 2 s. 557, 558), 1489 or. Bobrownyky (MK 18, 33v), 1549 Bobrowniky (MK 76, 276), 1563 Bobrowniki (ASK I 46, 157v), ok. 18 km na W od Kozienic.

1. 1375 B. w z. czer., [pow. war.] (Bon. 14, 212 za War. 4, 70); 1489 B. w księstwie maz., k. Warki (MK 18, 33v); 1540 n. pow. war., par. Głowaczów (ASK I 46, 75); 1470-80 par. Leżenice w archidiakonacie lub. w diec. krak. (DLb 1, 346; DLb 2, 557-558); 1529 dek. Radom (LR 409); 1598, 1617 par. Głowaczów, dek. Zwoleń (WR 139; AWKap. 1617, 46v).

2. 1470-80 folw. w B. → p. 5; 1549 folw. w B. → p. 3; 1564, 1569, 1573, 15[78]-79 karczma → niżej: pobór; 1598 łąka zw. Jasień pod wsią B., role karczemne → p. 5.

3. Włas. szlach. 1375 Dobrogost prep. krak., Abraham podkom. czer. i Niemierza podstoli warsz., ss. Tomisława z Nowego Dworu [pow. warsz.] h. Nałęcz otrzymują od ks. Siemowita [IV] przyw. na → Leżenice i B. dot. przeniesienia tych wsi z pr. pol. na pr. niemieckie w odmianie chełm. (Bon. 14, 212 za War. 4, 70; PacUzup. 182-183; SuprUzup. 142; PiętElita 99; SHGWarsz. 177); [po 1377] Jan Głowacz syn zm. Abrahama podkom. czerskiego obejmuje po nim dobra z ośrodkiem w Leżenicach, [w tym B.?] (Bon. 4, 212; PacSpis; SHGWarsz. 180); [po 1399] Jan Głowacz syn Jana1Jan Głowacz straszy zginął w bitwie nad Worsklą w 1399 r. Pozostawił po sobie dwóch synów – Abrahama i Jana (PSB 17, 263; PiętElita 100). Przypuszczać możemy, że w momencie jego śmierci synowie ci byli niepełnoletni, gdyż w sprawach sądowych występowała początkowo zazwyczaj tylko ich matka Jadwiga Głowaczowa h. Leliwa, spokrewniona blisko ze Spytkiem z Melsztyna wdą krakowskim, po śmierci męża dwórka królowej Zofii Holszańskiej (B. Czwojdrak, Zofia Holszańska. Studium o dworze i królowej w późnośredniowiecznej Polsce, Warszawa 2012, s. 130-131; też → Leżenice). Jan Głowacz młodszy w 1419 r. był stą ryczywolskim, w l. 1420-33 kasztelanem santockim, w l. 1429-34 marszałkiem ks. Bolesława IV, a potem w l. 1435-42 wdą czer. Posiadał też dobra w pow. pyzdrskim w woj. kaliskim, m.in. Graboszewo (Warsz. 2, 239; UDR 1/1 nr 532; Lub. nr 174; Iura 1 nr 82; Czer. XCIX; PacSpis; PiętElita 101) dziedziczy dobra Leżenice, [w tym B.?] (Bon. 4, 212; PiętElita 100); [a. 1466] Sędziwój Leżeński [z Leżenic, syn Jana Głowacza wdy] h. Nałęcz właśc. B. (DLb 1, 346; DLb 2, 557-558)2Sędziwój zmarł w październiku 1466 r. w Toruniu, więcej o nim i jego urzędach: Bon. 4, 212-213; PiętElita 101; PSB 36, 403-404; 1489 ur. i szl. Hieronim, Abraham, Sędziwój i Mikołaj ss. zm. Sędziwoja z Leżenic wdy sieradzkiego przeprowadzają podział dóbr dziedz. oraz zastawionych im królewszczyzn: Hieronimowi i Mikołajowi przypadną dobra położone w księstwie maz. k. Warki, tj. Leżenice z zamkiem, miasto Głowaczów, Wola, Chodków, Studzianki, Paprotna, Lipa, B. i Łukawa, zaś Abrahamowi i Sędziwojowi królewszczyzny, tj. zamek i miasto Inowłódz [woj. łęcz.] z przyległościami oraz wsie Lubochnia [woj. łęcz.] i Brzoza [pow. rad.] (MK 18, 33-33v; MK 338, 28v-29; Bon. 14 s. 213, 220).

1524 ks. Stanisław i Janusz [III] potwierdzają, że Mikołaj Mrokowski syn zm. Marcina z Mrokowa kaszt. warsz. zastawia Hieronimowi synowi Jarosława z Łaska i Rytwian wdzie sieradzkiemu i star. malborskiemu swoje dobra dziedz.: Mroków, Wola Mrokowska, Mrokówko, Mikołajewo, Kossowo, Młochowo, Daniewice, Wyczółki, Jeziora, Koło, Okrzeszyn, Chabdzin, 1/2 m. Głowaczów, B., Lipa, Łukawa, Paprotna, Falenty i Laszczki w ziemiach czer. i warsz. za 16000 fl. (MK 38, 692-695; MS 4/1 nr 4443; SHGWarsz. 167).

1525, 1529 Jan i Stanisław ss. zm. Hieronima [Leżeńskiego] przeprowadzają podział dóbr, na mocy którego Jan obejmuje Leżenice i 1/2 Głowaczowa z przyległościami [w tym zapewne B.] (Bon. 14, 214); 1540 tenże Jan odstępuje Janowi [synowi Abrahama] staroście przedborskiemu cz. Głowaczowa i dobra Leżenice [w tym B.?] (Bon. 14 s. 214, 221); 1549 tenże Jan syn zm. Hieronima, jego brat stryjeczny Jan kaszt. małogoski i sta przedborski3Jan Leżeński syn Abrahama, sta przedborski, 1543-47 kaszt. połaniecki, 1549-63 kaszt. małogoski (UDR 4/3 nr 149, 387). oraz Mikołaj4Mikołaj był synem Stanisława, brata rodz. Jana, a wnukiem Hieronima Leżeńskiego (Bon. 14, 214) ich bratanek (nepos) Leżeńscy zawierają ugodę z ur. Zofią z Mrokowa5Zofia, córka Marcina Mrokowskiego kaszt. warsz., była niegdyś żoną tegoż Jana syna Hieronima z Leżenic. Ślub miał miejsce przed 1521 r., ale już w 1523 małżonkowie byli w separacji, a rozwód przeprowadzono w 1538 r. (MK 32, 99v; Warsz. 9, 644-645; Bon. 14, 214; SHGWarsz. 166) [pow. tarcz.], ż. Walentego Nadarzyńskiego kaszt. ciech., dotyczącą majątku ruchomego pochodzącego z połowy dóbr Głowaczów, Lipa i B. stanowiących tenutę Zofii, które to ruchomości przypadły jej jako jedynej dz. po zm. matce Barbarze wd. po Mikołaju Leżeńskim6Mikołaj Leżeński był nie pierwszym, jak zapisano w metryce, lecz drugim mężem Barbary z Oborskich (→ Czernidła). Pierwszym był kasztelan warsz. Marcin Mrokowski, zm. 1512/1513 (PiberKsiężna 544). Barbara Leżeńska wd. po Marcinie Mrokowskim kaszt. występuje m.in. w 1530 w zapisie dot. wsi → Chabdzinek (Warsz. 16, 260v). Po powtórnym owdowieniu (a. 1524), Barbara po raz trzeci wyszła za mąż, za szl. Skorutę z Bybła [woj. ruskie] (MK 76, 276; Bon. 14, 220), Barbara zaś posiadała je na mocy zapisu zaopatrzenia wiennego; obie strony postanawiają m.in., że Zofia odda Leżeńskim połowę czynszu i daniny miodowej pochodzącej ze wspomn. dóbr, które pobrała w tym roku, a także przekaże im 9 stogów oziminy z folw. w B. oraz 2 stogi oziminy i 3 stogi siana z folw. w Głowaczowie; gwarancją dotrzymania umowy ma być kara umowna (vadium) w wysokości 200 zł (MK

76, 276-278v; regest: MS 5/1 nr 274).

1527, 1529 Barbara wd. po Mikołaju Leżeńskim [synu wdy Sędziwoja, zmarłym a. 1524], c. Mikołaja Oborskiego [z Czernideł] kaszt. ciech., zawiera układ spadkowy co do dóbr po swym mężu z jego br. Abrahamem i bratankami ss. zm. Hieronima i Sędziwoja (Bon. 14, 220 za War. 1C, 350; War. 3A, 479, War. 3B, 13; War. 4 k. 32, 284; CzerZG 8, 294).

1563-79 Jan Leżeński [syn Jana] stolnik sand., Mikołaj Leżeński → niżej, pobór.

1540-79 pobór: 1540-41 od 9 wł. os. (ASK I 46 k. 75, 109); 1563 od 8 wł. os. ur. Jana Leżeńskiego stolnika sand., od 8 wł. os. ur. Mikołaja Leżeńskiego (ASK I 46, 157v); 1564 od 8 wł. os. ur. Jana Leżeńskiego stolnika sand. (w jego imieniu podatek płaci rządca Leonard Zdunowski), od 8 wł. os. ur. Mikołaja Leżeńskiego, od karczmy przywoźnej (ASK I 46 k. 222v, 227v); 1569 od 13 wł. os., 1 zagr. i karczmy dor., 3 wł. wzięte na folw. (ASK I 46, 303v); 1573 od 9 wł. os., retenta od 9 wł., karczmy przywoźnej i 1 zagr. (ASK I 46, 350v); 1576 od 9 wł. os. Jana Leżeńskiego i 9 wł. os. Mikołaja Leżeńskiego (ASK I 46, 28; ŹD 243); 1577 od 18 wł. os. (ASK I 46, 357v); 15[78]-79 od 5 wł. os. Jana Leżeńskiego, 4 wł. z jego cz. wzięte na folw. i od karczmy przywoźnej [imię?] Zasady w tej cz.; od 9 wł. os. Mikołaja Leżeńskiego i od karczmy przywoźnej [imię?] Puchaliny w tej cz. (ASK I 46 k. 418v, 474).

4. 1375 pr. chełm. dla B. → p. 3.

5. 1470-80 dzies. snopowa z ról kmiecych i konopna w wymiarze 4 kit z B. wartości [w sumie] ok. 9 grz. należy do kustodii sand., dzies. snopowa z folwarku wartości ok. 2 grz. należy do kośc. par. w Głowaczowie (DLb 1, 346-347; DLb 2, 557); 1529 dzies. snopowa z B. wartości 13 grz. należy do kustodii sand.; dzies. z folw. i z ról 2 karczem w B. do kośc. w Głowaczowie (LR s. 389, 409); 1598 łąka w miejscu zw. Jasień pod wsią B. jest własnością kośc. par. w Głowaczowie; dzies. z ról 2 karczmarzy oraz dzies. z folw. w B. należą do kośc. par. w Głowaczowie, lecz ta z folw. wg upodobania dziedziców [B.] jest płacona ze szkodą dla plebana (WR 138); 1617 dzies. snopowa z folw. w B. należy do kośc. par. w Głowaczowie7Zanotowano, że wartość dzies. folw. z B. i Leżenic wynosi razem 40 zł (AWKap. 1617, 46v).

8. Wykonane tu badania archeologiczne polegające na nadzorze podczas inwestycji budowlanej nie dostarczyły żadnych znalezisk. Natomiast w rezultacie prac powierzchniowych, które przeprowadzono w ramach programu AZP (obszar 70-69), zebrano materiał zabytkowy w postaci fragmentów ceramiki. Są one śladem miejscowego, średniowiecznego osadnictwa (stan. 9-12, 14, 16) oraz osady istniejącej w XIV-XV w. (stan. 16).

1 Jan Głowacz straszy zginął w bitwie nad Worsklą w 1399 r. Pozostawił po sobie dwóch synów – Abrahama i Jana (PSB 17, 263; PiętElita 100). Przypuszczać możemy, że w momencie jego śmierci synowie ci byli niepełnoletni, gdyż w sprawach sądowych występowała początkowo zazwyczaj tylko ich matka Jadwiga Głowaczowa h. Leliwa, spokrewniona blisko ze Spytkiem z Melsztyna wdą krakowskim, po śmierci męża dwórka królowej Zofii Holszańskiej (B. Czwojdrak, Zofia Holszańska. Studium o dworze i królowej w późnośredniowiecznej Polsce, Warszawa 2012, s. 130-131; też → Leżenice). Jan Głowacz młodszy w 1419 r. był stą ryczywolskim, w l. 1420-33 kasztelanem santockim, w l. 1429-34 marszałkiem ks. Bolesława IV, a potem w l. 1435-42 wdą czer. Posiadał też dobra w pow. pyzdrskim w woj. kaliskim, m.in. Graboszewo (Warsz. 2, 239; UDR 1/1 nr 532; Lub. nr 174; Iura 1 nr 82; Czer. XCIX; PacSpis; PiętElita 101).

2 Sędziwój zmarł w październiku 1466 r. w Toruniu, więcej o nim i jego urzędach: Bon. 4, 212-213; PiętElita 101; PSB 36, 403-404.

3 Jan Leżeński syn Abrahama, sta przedborski, 1543-47 kaszt. połaniecki, 1549-63 kaszt. małogoski (UDR 4/3 nr 149, 387).

4 Mikołaj był synem Stanisława, brata rodz. Jana, a wnukiem Hieronima Leżeńskiego (Bon. 14, 214).

5 Zofia, córka Marcina Mrokowskiego kaszt. warsz., była niegdyś żoną tegoż Jana syna Hieronima z Leżenic. Ślub miał miejsce przed 1521 r., ale już w 1523 małżonkowie byli w separacji, a rozwód przeprowadzono w 1538 r. (MK 32, 99v; Warsz. 9, 644-645; Bon. 14, 214; SHGWarsz. 166).

6 Mikołaj Leżeński był nie pierwszym, jak zapisano w metryce, lecz drugim mężem Barbary z Oborskich (→ Czernidła). Pierwszym był kasztelan warsz. Marcin Mrokowski, zm. 1512/1513 (PiberKsiężna 544). Barbara Leżeńska wd. po Marcinie Mrokowskim kaszt. występuje m.in. w 1530 w zapisie dot. wsi → Chabdzinek (Warsz. 16, 260v). Po powtórnym owdowieniu (a. 1524), Barbara po raz trzeci wyszła za mąż, za szl. Skorutę z Bybła [woj. ruskie] (MK 76, 276; Bon. 14, 220).

7 Zanotowano, że wartość dzies. folw. z B. i Leżenic wynosi razem 40 zł.