1419 kop. XIX w. Bresce (Czer. nr 1100), 1406 kop. XIX w. Brescze (Czer. nr 1106), 1419 kop. XIX w. Brestcze (Czer. nr 1114), 1421 kop. XIX w. Brzescze (Czer. nr 1337), 1430 or. Brzezscze (MK 334, 42v; PP 6 nr 230), 1478 Brzescz (AOfPult. 111, 161v), 1494 Brzesczye (MK 18, 74), obecnie Brzeźce, ok. 18 km na SW od Warki.

1. 1522 pow. war. (MK 32, 215v); 1540 n. pow. war., par. Stromiec (ASK I 46, 74v); ok. 1511 par. Stromiec w archidiakonacie kurzelowskim w diec. gnieźn. (LBG 1 s. 669-670).

2. 1425 młyn w B. → p. 3: mieszkańcy; 1471 młyn Nowy w B. → p. 3: Jan Brzeski; 1522 miejsca zw. Turzno i Kruszyna w B. → p. 3: Mikołaj Brzeski; 1563-64, 15[78]-79 młyn → p. 3: pobór; 1565 B. gran. ze wsiami król. Stromcem i Wolą Stromiecką (LM 1565 I 64); 1573, 1576, 15[78]-79 karczma → p. 3:

pobór.

3. Włas. szlach. 1419-25 Więcesław Brzeski, [h. Topór], dz. z B.: 1419 tenże deklaruje swoje zobowiązania wobec Mikołaja z Promny: 6 kóp gr płatne w ciągu 2 tygodni i 2 kopy gr kary płatne w ciągu 6 tygodni (Czer. nr 1100); 1419 tenże ma zapłacić podwójną karę [sąd.] 6 grz. (Czer. nr 1106); 1419 temuż Jan syn Przecława z Zastruża spłaca 4 kóp gr posp. [długu] swego ojca (Czer. nr 1114); 1421 tenże toczy proces [o co?] z [Anną?] Biejkowską [z Biejkowa] (Czer. nr 1337); 1421 tenże występuje jako [jednacz] w sporze Marcina i Piotra [skąd?] wybrany przez Bartka pełnomocnika jednego z nich [którego?] (Czer nr 1442); 1421 tenże ma zapłacić Annie Biejkowskiej 20 gr posp. pod karą pięćdziesiąt (Czer. nr 1357); 1421 tenże ma zapłacić podwójną karę pięćdziesiąt, ponieważ nie spłacił Annie w/w długu w terminie (Czer. nr 1388); 1421 tenże spłaca w/w dług, ale musi jeszcze zapłacić karę pięćdziesiąt [za zwłokę]; Mikołaj Prus (Prutenus) ręczy za niego (Czer. nr 1389); 1421 tenże ma zapłacić podwójną karę pięćdziesiąt, gdyż nie uiścił zasądzonej kary pięćdziesiąt w terminie (Czer. nr 1397); 1425 tenże płaci karę 6 grz. na rzecz Wielisława [z Suchej?] i ma jeszcze zapłacić mu 3 1/2 kopy [gr] w ciągu 2 tygodni (Czer. nr 1776); 1425 tenże i Jan z Osowa ustanawiają Pawła z Woli Siekluckiej swoim pełnomocnikiem w procesie z Wielisławem z Suchej (Czer. nr 1785); 1425 tenże ma zapłacić karę 6 grz. na rzecz Jaktora z Lubkowa, gdyż nie spłacił mu 12 1/2 kóp szer. gr. (Czer. nr 1860); 1425 tenże ma zapłacić Szczepanowi rządcy czer. 1 kopę gr za młynarza z B. (Czer. nr 1926).

1430-46 Mikołaj Brzeski, [h. Topór], syn Więcesława z B., br. Jana: 1430 tenże → niżej: Jan; 1446 tenże ręczy [NN] rządcy bądkowskiemu [w Bądkowie] za ur. Jadwigę ze Szczytów, że ta nazajutrz dostarczy 4 woły do włodarza w Woli Stromieckiej (TymWoln. 82 za War. 1B, 94); 1468, 1470, 1494 tenże Mikołaj wspomn. jako zmarły, 1468, 1471 Weronika (Weronka) wd. po tymże → niżej.

1430-78 Jan Brzeski, [h. Topór], syn Więcesława z B., [ojciec Jerzego, Jakuba i Stanisława (Bon. 2, 170)]: 1430 tenże z br. Mikołajem i siostrą Katarzyną kupują od Pawła z Suchej wieś Wola Sieklucka za 170 kóp gr (MK 334, 42v; PP 6 nr 230); 1447 tenże ma złożyć przysięgę razem z dwoma rozjemcami (mediatores) (NWar. nr 58); 1470 tenże przeprowadza podział dóbr z dziećmi Mikołaja swego [zm.] brata, tj. z: Stanisławem, Pawłem, Janem i Mikołajem i ich siostrami Martą i Anną (Bon. 2, 169 za War. 1B i 1C); 1471 na rzecz tegoż Jana oraz Weroniki wd. po Mikołaju z B. i jej dzieci prac. Maciej Wojsław z Brzozowicy wobec sądu ziem. w Warce zrzeka się swego prawa i [pr.] bliższości do młyna [zw.] Nowy w dobrach dziedz. B. (TymSąd. 170 za War. 1B, 240, → Brzozowica, p. 3: mieszkańcy); 1478 tenże wraz z innymi szlachcicami m.in. z Brankowa, Michałowa, Lichanic, Grzegorzewic i Gośniewic toczą proces [o co?] z Piotrem pleb. we Wrociszewie (AOfPult. 111, 161v; → Brankowo).

1468 Weronka z Suchej, wd. po Mikołaju z B. kwituje braci z wypłaty posagu (Bon. 2, 169).

1470-96 Paweł Brzeski, [h. Topór], syn Mikołaja z B.: 1470 tenże → wyżej: Jan; 1496 tenże duchowny (Bon. 2, 170 za War. 1C, 193).

1470-1517 Stanisław Brzeski, [h. Topór], syn Mikołaja z B.: 1470 tenże → wyżej: Jan; 1494 tenże Stanisław kupuje od córek zm. Jana Brodacza i Jadwigi, tj. Katarzyny ż. opatrz. Marcina Rzumaja z Goszczyna i Anny ż. szl. Dziersława Badowskiego oraz cc. ich zmarłej siostry Doroty i szl. Jana Grotowskiego, tj. Małgorzaty ż. Stanisława z Długiej Woli i Anny, wszystkie ich części ojczyste i macierzyste w dobrach Promna za 100 kóp gr w półgr, za zgodą szl. Macieja syna zm. Macieja z Promny (MK 18, 74-74v; MK 338, 72-73); 1517 tenże Stanisław zabezpiecza posag swej ż. Katarzynie, c. Krystyna z Rusinowa (Bon. 2, 169 za War. 3A).

1470-1522 Jan Brzeski, [h. Topór], syn Mikołaja z B.: 1470 tenże → wyżej: Jan; 1503 tenże duszpasterz → p. 6; 1522 tenże wiel. Jan jest dłużny ur. Stanisławowi Bylinie cześnikowi warsz. i star. czerskie­mu 100 kóp gr w półgr, a zabezpieczeniem długu jest jego cz. ojczysta i macierzysta w B. (MK 32, 215v; kop.: MK 60, 145-145v); 1522 tenże traci w/w cz. w B. → niżej.

1470-1522 Mikołaj Brzeski, [h. Topór], syn Mikołaja z B.: 1470 tenże → wyżej: Jan; 1503 tenże mężem Barbary, c. Zygmunta z Rzeszotkowej Woli [pow. rad.] (Bon. 2, 170); 1513 tenże powtórnie żonaty, z Różą c. Jana z Wilczkowic (Bon. 2, 170); 1522 tenże jest dłużny ur. Stanisławowi Bylinie cześnikowi warsz. i star. czerskiemu 30 kóp gr w półgr, a zabezpieczeniem długu jest jego cz. w B., ale tylko [położona] w miejscu [zw.] Turzno, które prowadzi do granicy Promny oraz [w miejscu zw.] Kruszyna, idąc od granicy mynikowskiej [z Minkówką] i szczyckiej [ze Szczytami] aż do granicy promyskiej [z Promną], razem brzegiem rz. Pilczy, którą to część uzyskali [niegdyś] od szlachciców z Promny przodkowie szlachty z B. drogą zamiany; Mikołaj czyni zapis za zgodą swej żony szl. Róży, gdyż dot. jej wiana (MK 32, 215v; kop.: MK 60, 145-145); 1522 tenże traci w/w cz. w B. → niżej.

1501 Jakub syn Jana z B. mężem Anny, c. Jana Boskiego [z Bożego] (Bon. 2, 170); 1508 tenże żonaty powtórnie, z Jadwigą, c. Jana z Bierzwiec [pow. rad.] (Bon. 2, 170); [b.d] tenże ma czterech synów: Jana, Stanisława, Janusza i Wojciecha (Bon. 2, 170).

1518 Piotr z B. wspomn. jako zmarły → p. 6.

1522 ur. Stanisław Bylina z Suchej cześnik warsz. i star. czer. zostaje wwiązany przez Jakuba Pełkę woźnego war. w cz. w B. należące do Jana i Mikołaja Brzeskich na mocy ich zobowiązań dłużnych (MK 32, 215v-216; → wyżej); 1524 tenże Stanisław Bylina cześnik czer.! [recte: warsz.] przedstawia książętom 2 wypisy z ksiąg ziem. wareckich z 1522, dot. nabycia przez niego pr. własności do części w B., w celu potwierdzenia i wpisania ich do metryki książ. (MK 32, 215-215v; kop.: MK 60, 145-146); 1539 tenże prosi króla wydanie wypisu z metryki książ. zapisu z 1524 poświadczającego jego prawa do B. (MK 60, 144-146; MS 4/1 nr 9650).

1541 Andrzej, Jan, Jakub i Maciej Brzescy, ss. Stanisława kwitują [imię?] Suskiego [za co?] (Bon. 2, 169); 1576-79 tenże? Jakub → niżej: pobór.

1541-79 Jan Brzeski, [h. Topór] z B., syn Stanisława, 1563-79 sędzia czer. (ASK I 46, 158v; Nab197 Część wstępna 11; Czer. CIII; ASK I 46, 417), 1563 poborca podatkowy z. czer. (ASK I 46, 167): 1541 tenże → wyżej; 1541 tenże mężem Katarzyny, c. Marcina z Turowic (Bon. 2, 169); 1546 tenże zastępuje podkomorzego czer. na rokach zwykłych w Warce (Nab197 Część wstępna 5); 1563-79 tenże → niżej: pobór; 1580 1 XII tenże wspomn. jako zmarły (MK 123, 430).

1576-79 Jan i Stanisław Brzescy → niżej: pobór.

1576-79 Florian Brzeski → niżej: pobór.

1576-79 Aron Bylina właśc. w B. → niżej: pobór.

1540-79 pobór od: 1540-41 1 1/2 wł. i 1/2 kw. os. (ASK I 46 k. 74v, 108v); 1563-64 od 3 wł. os. i młyna dor. o 1 kole ur. Jana Brzeskiego sędziego czer. i jego braci stryjecznych (ASK I 46 k. 158v, 220v); 1569 od 3 1/2 wł. os. (ASK I 46, 303); 1573 od 3 wł. os., karczmy dor. przywoźnej (ASK I 46, 349v); 1576 od 1 wł. os. Jana i Stanisława Brzeskich, 1 wł. os. Floriana i Jakuba Brzeskich, 1 wł. Jana Brzeskiego sędziego czer., 1 kwarty os. Arona Byliny i karczmy (ASK I 46, 27; ŹD 243); 1577 od 3 wł. os. (ASK I 46, 357v); [1578] od 1 wł. os. Jana i Stanisława Brzeskich, karczmy Feliksa w cz. Jana, 1 wł. os. Floriana i Jakuba, od 1/2 wł. os. Jana sędziego [czer.], [gdyż] 1/2 wł. wziął na folwark, od karczmy Skoczka w cz. sędziego, 1 kw. os. Arona Byliny, młyna dor. o 1 kole oraz karczmy [nie wpisano jakiej] (ASK I 46, 472-472v); 1579 od 1 wł. os. Jana i Stanisława Brzeskich, 1 wł. os. Floriana i Jakuba, od 1/2 wł. os. Jana sędziego [czer.], 1 kw. os. Arona Byliny, młyna dor. o 1 kole, karczmy Feliksa w cz. Jana i (ASK I 46, 417)¹Datę sporządzenia tego rejestru poborowego zachowanego obecnie w księdze o sygn. ASK I 46 (k. 382-457v) należy skorygować. Na pierwszej jego karcie wpisano późniejszą ręką: 1588. O tym, że rejestr powstał zapewne przed grudniem 1580 r., sądzić możemy na podstawie wpisu dot. naszej wsi B., w którym jako płatnika podatku zanotowano Jana Brzeskiego sędziego czerskiego. Zmarł on na krótko przed 1 XII 1580 r., o czym stwierdza zapis w Metryce Koronnej wzmiankujący powierzenie sędstwa czer., wakującego po śmierci Brzeskiego, Janowi Machnickiemu (MK 123, 430). Na spisanie rejestru w roku 1579 wskazuje natomiast wszyta między kartami (obecnie k. 413 i 414) adnotacja poborcy podatkowego Piotra Odrzywolskiego (który, jak tu zaznaczył, sporządził niniejszy rejestr), że 25 XI tegoż roku pobrał on podatek od Hieronima Leśnowolskiego z jego działu w miasteczku Żeliszewo.

Mieszkańcy: 1425 Świętosław młynarz z B. ma stawić się w Czersku wobec księcia pod karą pięćdziesiąt (Czer. nr 1901); 1425 tenże ma zapłacić karę pięćdziesiąt w sporze z Janem z Suchej (Czer. nr 1919); 1425 tenże → wyżej: Więcesław; 15[78]-79 karczmarz Feliks, [1578] karczmarz Skoczek → wyżej: pobór.

5. Ok. 1511 dzies. snopowa z wszystkich ról kmiecych i folw. w B. należy do kośc. par. i plebana w Stromcu, ale pobierają ją [tamtejsi] wikariusze i nauczyciel (minister) jako swoje wynagrodzenie²W zapisie podano zbiorczo wartość dzies. pobieranej z 3 wsi: B., Boże i Niedabyl, szacując ją na ok. 6 grz. (LBG 1, 671); kmiecie z B. płacą kolędę i świętopietrze po 1 den. (LBG 1 s. 670-671).

6. 1503-1522 Jan z B. pleb. w Jasionej (Bon. 2, 170 za War. 1C, 362; MK 32, 215v; LBG 1, 667).

[A. 1518 27 V] Piotr z B. pleb. w Tarnowie umiera; po jego śmierci z prezenty kolatora kośc. Jana Tarnowskiego plebanem zostaje Stanisław z Mogielnicy (AE VI 81v).

8. W miejscowości nie wykonywano stacjonarnych badań archeologicznych ani nadzorów. Podczas prac powierzchniowych realizowanych w ramach AZP (obszar 68-66) zebrano ułamki ceramiki. Świadczą one o istnieniu tu osady we wczesnym i późnym średniowieczu (stan. 32) oraz osady datowanej na X-XVII w. (stan. 39).