1358 [przed 1434] Biebrza (NKDMaz. 3, nr 24), 1405-1407 [1412] Bevir (niem., KowalczykDzieje s. 294-295), 1374 [1413] Wedrzsa (niem., OF 270a, 97), 1374 [1413] Wedrza (niem., OF 270a, 98), 1393 Leber [!] (niem., Wigand von Marburg, 564), 1398 Beber (niem., CEV nr 179), 1409 Bebir (niem., CEV 393), 1412 Bebrza, Bebra (KowalczykDzieje s. 120), 1412-1413 Vedrzee (niem. OF 270a, 94-94v), 1414 Bewer (niem. CEV 578), 1504 Byeprza (MK 22, 29v), 1506 Byebrza (AGAD perg. 975), 1515, 1529 Bebra (AGAD perg. 831, 7550 i 7563), 1529 Бобрея (ASD 1, 22), 1529 Bobra, Bobrova (VUB, f. 5-A27-4762, 6), 1546 Bebrza (Dogiel Limites, 1-3¹W pracy Dogiela każdy z wydanych protokołów otrzymał odrębną paginację. Wspomniana str. 1 odnosi się do protokołu z 1546), 1550 [1576], 1551 Biebrza (MK 114, 146; AGAD perg. 7685), 1559 Бобра (RewPuszcz, 49), 1579 Bobrow (MK 119, 151v), rz., lewy dopł. Narwi, długość ok. 165 km, źródło ok. 2,5 km na S od Nowego Dworu (pow. grodzieński, WKL), ujście 1 km na EES od Samborów (d. Ruś-Sambory, z. wis.).

B. jako gran.: 1358 [przed 1434?] traktat gran. maz.-lit. Na odcinku od ujścia Netty do B. i do ujścia do niej Brzozówki B. stanowiła gran. między Mazowszem a WKL (NKDMaz. 3, nr 24).

1398 traktat saliński: B. stanowiła gran. między Zakonem Krzyż. a WKL na odc. od ujścia Netty do B. i jej nurtem do gran. Mazowsza; wkrótce potem wlk. ks. Witold zajmuje okręg goniądz. i przyłącza go do WKL → wstęp.

1402 w układzie między Zakonem Krzyż. a ks. lit. Świdrygiełłą: B. na odcinku od ujścia do niej Netty i nurtem B. do aż do gran. Mazowsza stanowi gran. między WKL a Państwem Zakonnym (CEV nr 249).

1412-13 B. jest określana jako gran. w protokołach granicznych między Mazowszem i Zakonem podczas procesu w Budzie oraz misji Benedykta Makraia (KowalczykDzieje s. 294-297²W czasie prowadzonych kwerend nie zdołałem dotrzeć do oryginału jednostki zwierającej wspomniane protokoły (OF 270a). Cytuje tu ją, podobnie jak przytoczone w nagłówku odmianki nazw, za wspomnianą pracą Elżbiety Kowalczyk-Heyman (KowalczykDzieje). Tamże również bardzo dokładne i wyczerpujące omówienie przebiegu gran. w okolicach Biebrzy i związanych z nią sporów między Mazowszem i Zakonem Krzyż).

1504 Olbracht Gasztołd zeznaje w czasie komisji, że B. jest gran. między jego dobrami tykoc. a stwem wis. i biegła od ujścia Biebrzy do Narwi aż do miejsca zwanego Barwik i tak było za jego przodków, a dopiero star. wis. Jakub Glinka zanegował przebieg tejże gran. (MK 22 k. 28-28v).

1504 śwd. strony maz. z z. wis. i łomż. (imienna lista → Barwik) zeznają, że gran. między z. wis. a WKL biegła od miejsca, gdzie rzeczka Ślina wpływa do Narwi i nią do starego mostu Nieciecz, starą drogą łomż. do góry Przełajnej i [wsi] Trzcianne i dalej aż do Barwika przy rz. B. i dalej nią aż do miejsca, gdzie rz. Łek wpływa do B. (MK 22 k. 28-28v, 30-34v).

1506 B. w okolicach Goniądza określona jest jako gran. WKL z z. wis. w nadaniu lasu Dybły z tejże z. chor. płoc. Jakubowi z Kondrajca (AGAD perg 975).

1515 król Zygmunt [I] potw. Mikołajowi Radziwiłłowi gran. dóbr goniądz.-rajgr.; B. na odcinku od ujścia do niej rz. Netty do ujścia do niej Brzozówki stanowiła gran. z pow. grodzieńskim WKL oraz później od ujścia do niej Trześcianki aż do miejsca, gdzie wpadał do niej Łek stanowiła gran. tych dóbr z Mazowszem (AGAD perg 831).

1529 B. na odcinku od ujścia Łeku do ujścia Smogorówki stanowiła gran. między Puszczą Grodzieńską a Mazowszem (JaroszewiczRewizja, s. 98); 1529 B. była zach. gran. dzielącą Mazowsze od dóbr goniądz.-rajgr. Radziwiłłów (ASD 1 s. 22, 26, 27).

1530 B. stanowiła fragment gran. wsi Wroczenie (ML 18, 55).

1546 komisja gran. między Koroną a WKL; B. stanowiła gran. od miejsca, gdzie wpadała do niej rz. Łek aż do jej ujścia do Narwi (Dogiel Limites s. 1-3)³Więcej na temat samego rozgraniczenia i jego okoliczności zob. JaszczołtGran. s. 13-54.

1551 król Zygmunt August zatwierdza Stanisławowi Dowjnowiczowi i jego ż. Petronelii z Radziwiłłów gran. dóbr Goniądz i Rajgród. B. od miejsca, gdzie wpada do niej Łek i do ujścia do niej Smogorzówki stanowi gran. z dobrami monarszymi, a od bagien w okolicach Trzciannego do Łeku gran. z Mazowszem (AGAD perg. 7685).

1559 B. stanowiła gran. między Puszczą Perstuńską, a Puszczą Nowodworską [obie pow. grodzieński, WKL] (Rewizija Puszcz, 49).

Młyny: 1530 król Zygmunt August potw. dworz. król. Bony, Jerzemu Zelepuzie pr. do wójt. w → Dolistowie, które jego przodek Piotr Mikołajewicz dostał od wlk. ks. Aleksandra; obok 24 wł. było tam pr. do „trzeciego koła”⁴Zapewne chodzi to o pr. do dochodów z co trzeciej miary na stawie młyńskim na B. (LM 17, 105-106); 1546 król Zygmunt August nadaje Maciejowi Lewickiemu 6 wł. w Dolistowie wraz z młynem na B., które wcześniej należały do wójtostwa (TrML 217 s. 385-387).

1547 wda. połocki [i star. biel.] Stanisław Dowojno zezwala mieszcz. goniądz. Marcinowi Kołaczkowi na budowę młyna i grobli na B.; 1576 tenże dok. konfirmowany przez Stefana Batorego (MK 114 k. 145v-146, MaroszekKlozaGoniądz, s. 132).

1550 Stanisław Dowojno z żoną Petronellą potw. Marcinowi Bystro pr. do niedawno odbudowanego młyna na B. oraz do posiadania dwóch rybaków i dochodów z trzeciem miary, zbudowania folusza, ale w zamian nakładają obowiązek wykopania i utrzymywania kanałów młyńskich; 1576 tenże dok. potw. przez Stefana Batorego (MK 114 k. 146-146v).

1565 Anna z Radziwiłłów Kiszczyna potw. pr. Stanisława Skurzy⁵W ZZG 41, 30 określony jako Skóra do młyna na B. naprzeciwko folw. zamkowego w Goniądzu; 1576 tenże dok. konfirmowany przez Stefana Batorego (MK 114 k. 146v-147).

1571 młyny w stwie goniądz. na rz. B.: młyn Szymanowej Luterowej na łodziach o 1 kole, młyn Stanisława Bystry na łodziach o 1 kole (→ wyżej 1550), młyn Wojciecha Skurze nienaprawiony oraz drugi tegoż na łodziach, nieopodal „wielkiego dworca” [dwór starościński] (→ wyżej 1565) (ASK LVI 69 k. 83-83v).

Inne: 1393 B. spławiały się wojska krzyż. pod dowództwem Wernera von Tettingena ruszające na rejzę przeciw wlk. ks. Witoldowi (Wigand von Marburg 564).

1402 B. wzm. jako fragment drogi łączącej Rajgród z Grodnem (Wegeberichte nr 63).

1409 wlk. ks. Witold wspomina, że bartnicy z Goniądza mieli barcie pod drugiej [maz.] stronie B. (CEV nr 393); 1414 tenże płynie B. na spotkanie z królem Władysławem Jagiełłą (CEV nr 578, 579).

1444 wzm. port w Goniądzu (Przystań Goniądzka) (Kapica, 128) oraz przeprawa Barani Bród między maz. wsią Budne a Goniądzem i droga prowadząca na Litwę (MaroszekKlozaGoniądz, s. 15).

1445 Bajka mieszcz. z Pułtuska [z. zakr., Maz.] spławia drewno rz. Jerzgnią i B. (WiśniewskiGraj., 211) → Bajki Stare: uwaga.

1504 nad B. grąd → Barwik.

1543 Mroczek z Kamionki oraz Jakub i Piotr z Boguszek mają łąki leżące nad Biebrzą i koło jezior Białe i Krzywe (NGABM 1744-1-1, 60; Kapicjana 32 s. 21-22).

1565 mytnicy skarżą się królowi Zygmuntowi Augustowi, że szl. spławia B., Narwią i Bugiem i innymi rz., towary skupione w okolicy i handluje nimi w Gdańsku, ale odmawia płacenia za nie myta przy spławie twierdząc, że pochodzą z ich własnych dóbr; monarcha zakazuje takiej działalności (Podlasie 1, 195).

1565 król Zygmunt August nadaje na wieczność sekretarzowi Maciejowi Sztrubiczowi obręb Stare Berezyny w stwie tykoc. pomierzony w celu założenia wsi [→ Strubicze]. Granica sięgała do bieli między Narwią a Biebrzą (ML 258 k. 135-136).

1571 zamek goniądz. o 4 wieżach koło miasta; w jego pobliżu ogrody, częściowo osiadłe, nakaz pomierzenia przy rewizji; mieszcz. goniądz. Jakub Kuźma kosił „na stug” łąki nad B. (ASK LVI 69 k. 2-3, 23, 106).

1571, 1602 wzm. przewoźne i podużne za przewóz przez B. w Goniądzu (ASK LVI 69, 44; LWP

1602, 41).

1579 król Stefan Batory nadaje kucharzowi króla Zygmunta Augusta, Krzysztofowi Grabowskiemu i jego ż. Dorocie 4 wł. os. i 1 wł. pustą w Dolistowie z prawem połowu ryb w B. (MK 119 k. 151-152).

Na południowy-zachód od Goniądza wzdłuż Biebrzy ciągnął się bór → Dobarz; 1571 określony jako rozciągający się na 3 mile i szeroki na 1/2 do 1 1/2 mili (ASK LVI 69, 110). W stronę ujścia na południe od tegoż boru znajdowało się → Bagno Ławki wchodzące w skład stwa i później leśn. tykoc. (KołodziejczykPrzemiany, s. 155).