BRZĄCZOWICE

(1254 Brenczowicz, 1390 Branczowice, 1399 Brzanczouice, 1425 Brąnczouicze, 1429 Brancouice, 1432 Brzaczouicze, 1433 Brząnczowicze, 1445 Branczice, Braniczicze, Brzączovicze, 1470 Braczyowycze, Brzosczowicze, Brzoczowicze, 1473 Brzaczowiee, 1490 Bąrczkowycze, 1529 Brzaczyeyowicze, Brząssowicce) 4 km na W od Dobczyc.

1. 1490 n., 1581 pow. szczyrz. (ŹD s. 45, 449); 1470 n. par. Droginia (DLb. 2 s. 183).

2. 1424 chmielnik nad rz. Rabą w B. (SP 2, 1955); 1425 chmielnik leżący po obu brzegach rz. Kasiny w B. (ZK 8 s. 56); 1433 Elżbieta wd. po Andrzeju z Popowic, c. Krystyna sprzedaje za 20 grz. Pawłowi „de Wirzbouicze” [nie zid.] ważnikowi z Wieliczki całą dąbrowę zw. → Celina, poczynającą się od wielkiej drogi z Wieliczki do Myślenic, na lewo od granic brzączowskich oraz wyspę z brzegami i łazy k. rz. Raby, począwszy od gumien, aż do granic brzączowskich, z jazem tamże (ZK 12 s. 72-3); 1487 komisarze król. rozgraniczają m. król. Dobczyce od wsi B., należącej do szl. Mikołaja, Miklasza Czarnego z Podola, podstarościego krak. Pierwszy kopiec narożny usypano k. wielkiego dębu zw. ,,narożnica”1Narożnicę zwano inaczej węgielnicą. Dziś między Stojowicami i Dobczycami wieś Węgielnica, między Stojowicami, B. i Dobczycami. Stąd granice poprowadzono kopcami, a także znakami w kształcie krzyży i ciosami na dębach, brzozach i lipach „per mericam alias przez dąbrowę” aż do pola zw. Lance [być może odnotowane w UN 8 s. 20 pole Łany] i do wiązu, który rośnie nad potokiem, a stąd prosto tym polem i rz. Rabą oddzielającą B. od Dobczyc. Nad rz. Rabą usypano ostatni kopiec narożny (Mp. 5 Q 118).

3A. Własn. szlach. 1254 Klemens i Marek ss. Marka wwdy krak. nadają kl. w → Szczyrzycu m. in. Droginię, B. z jednym źrebem w Popowicach (Mp. 1, 40 autentyk?); 1399 Jan wójt z Myślenic zastawia za 20 grz. Wawrzyńcowi Kozie z B. 4 swoich kmieci i karczmę w B. (SP 8, 8465); 1401-2, 1410 Wawrzyniec Koza z B.; 1417 Dorota z B. siostra Jana i Mikołaja (wg ind. WAP); 1417-53 Mik. Koza, Kozic, Brzączowski, s. zm. [Wawrzyńca] Kozy z B. i Ikmanowic br. Jana i Doroty (Teut. 1A s. 97; 3 s. 48; ZK 8 s. 56; GK 3 s. 288; wg ind. WAP); 1417-33 Jan z B. s. Wawrzyńca Kozy, zw. Koza, Kozic, Brzączowski, od 1427 niegdyś z B., br. Mikołaja i Doroty (ZK 10 s. 27; GK 4 s. 856; wg ind. WAP); 1418 Piotr służebnik Mikołaja z B.; 1419 Sławek Baran z B.; 1423 Grzegorz z B.; Dominik z B. (wg ind. WAP); 1422 Jan z B. sprzedaje za 115 grz. szl. Andrzejowi ze Swoszowic całą swoją wieś Stojowice (GK 1 s. 733); 1424 Jan z B. oddaje wieczyście Mik. Vinsco chmielarzowi z Dobczyc swój chmielnik nad rz. Rabą, rezerwując dla siebie 3 wiardunki czynszu. Tenże Mikołaj zobowiązuje się za 4 grz. do zreformowania i naprawy innego chmielnika Jana w B. (SP 2, 1955-6); 1425 Jan z B. sprzedaje za 20 grz. cały swój ogród czyli chmielnik w B. Mikołajowi mieszcz. z Dobczyc; Mik. Wycisło mieszcz. z Dobczyc z tytułu pr. bliższości przeciw Mik. Kozie z Ikmanowic o chmielnik w B.; tenże Koza ustępuje temuż Wyciśle z chmielnika leżącego po obu brzegach rz. Kasiny w B. (ZK 8 s. 3, 52, 56); 1426 sąd ziemski krak. postanawia, że panna Dorota z Gawrzyłowej [pow. pilzn.] c. Dobies-ława, siostrzenica Mikołaja z Ikmanowic będzie miała pr. bliższości do cz. B., jeśli w określonym terminie zapłaci Krzystkowi ze Sroczyc 170 grz. Jeśli Dorota nie zapłaci, Krzystko może wieczyście posiadać te cz. B. (ZK 8 s. 176, 180); 1428-9 Krzystko z B. h. Nowina (SP 7/2, 544; wg ind. WAP); 1429 Świętochna ż. tegoż (wg ind. WAP); Mik. Kozic z Ikmanowic nie dał Piotrowi z Więcławic wwiązania w B. (GK 3 s. 288); Stanisław z Łaganowa pozyskuje pr. bliższości na Mikołaju i Stanisławie z Janowic [nie zid.?, par. Wieliczka?] całą wieś B.; Stanisław z Młoszowej i Łaganowa sprzedaje za 250 grz. Bodzancie z Modlnicy całą wieś B. pozyskaną pr. bliższości (ZK 9 s. 51, 145); 1435 Ścibor wójt z Myślenic zastawia za 30 grz. Mikołajowi justycjariuszowi krak. całą cz. B. (GK 5 s. 292); 1441 Stanisław z Kawca sprzedaje za 170 grz. Pawłowi ważnikowi soli z Wieliczki całą swoją wieś B. (ZK 11 s. 489, 491); 1443 → p. 2; 1445 Maciej z B. zapisuje swej ż. Katarzynie, c. Szczepana z Popowic 15 grz. wiana i 15 grz. posagu na połowie swoich dóbr (ZK 12 s. 282); 1450 Franczko ze Zwoli [Wolica, par. Wieliczka] w sprawie z Pawłem ważnikiem z Wieliczki zostaje wwiązany w B. i w dwór tamże (ZK 13 s. 391); 1451 Apolonia ż. tegoż Pawła oskarża Franciszka Swosza z Kunie, tenut. Woli [Wolicy, par. Wieliczka] o napad na jej dom w B. i zrabowanie pierzyn, poduszek, prześcieradeł czyli czechel wart. 20 grz., 2 grz. srebra wart. 8 grz., 2 obrusów, naczyń cynowych wart. 6 grz.; ww.. Franciszek i Paweł zawierają ugodę, na mocy której Franciszek ma zwrócić rzeczy zabrane z domu Pawła, a ten winien umorzyć wszystkie skargi w sądach ziemskich i grodzkich oraz spłacić Franciszkowi wszystkie sumy należne z poręczenia za Mikołaja żupnika (ZK 14 s. 9, 32-3); 1456 Grzegorz Bogufał z B. zastawia za 1 grz. Bartoszowi z B. całą swoją cz. w B. (ZK 14 s. 255); 1458 Mikołaj z Rudz zapisuje swej ż. Annie, c. Tomasza z Trzeciesza [dziś Trzycież] 200 grz. wiana i 200 grz. posagu na połowie wszystkich swoich dóbr i na całym dworze i folwarku w B. (ZK 15 s. 301); 1459 Paweł ważnik soli z Wieliczki sprzedaje za 360 grz. Mik. Rudzkiemu B. i Popowice Niżne; 1462 tenże Rudzki sprzedaje za 360 grz. Janowi Ulińskiemu ww.. wsie (GK 16 s. 83, 187-8); 1464 Mik. Rudzki z Rudz sprzedaje za 360 grz. Janowi [Ulińskiemu] z Ossowej [pow. chęc.] całe B. i Popowice Niżne oraz cz. Popowic Wyższych; Anna ż. Mik. Rudzkiego, c. Trzecieskiego ustępuje temuż Janowi z Ossowej z wszelkich praw do wiana i posagu zapisanych jej przez męża na ww.. wsiach (ZK 17 s. 195, 236); 1469 Piotr Ossowski [z Czarnochowic] tenut. z B. procesuje się z szl. Dorotą wd. po Ulińskim z Wieliczki (ZK 16 s. 542); 1470 [siostry] Dorota i Apolonia [wdowa po Pawle ważniku] dz. B. (ZK 16 s. 609); 1470-80 niegdyś dziedzicem B. był Paweł ważnik, obecnie Piotr Ossowski h. Ulina. 3 ł. kmiece, z których znaczną cz. zabrał dz. na folwark, zaś cz. ról zagarnęli mieszczanie wieliccy, czyniąc z nich pastwiska. Karczma; zagrodnicy (DLb. 1 s. 43; 2 s. 183)2Poza tym Długosz (DLb. 3 s. 442) prawdopodobnie na podstawie znanego sobie, wyżej przytoczonego, dok. z 1254 r. określa B. jako własn. kl. szczyrz; 1472 Katarzyna c. zm. Jana Ulińskięgo z B. (GK 19 s. 88); 1475 Piotr Ossowski z Czarnochowic procesuje się z br. Mikołajem i Andrzejem z B. (ZK 16 s. 678 tekst nadpalony); 1487→ p. 2; 1489, 1490, 1494, 1496-1500, 1508 pobór z 2 ł. (ŹD s. 449; RP s. 144, 220, 93, 128, 56, 29, 266, 354); 1498 br. Mikołaj i Stanisław [Lanckorońscy] z Brzezia sprzedają za 600 fl. węg. Piotruszy ż. Jana Wierzbięty Kośmirskiego całą swoją wieś B. i kmiecia w Popowicach (GK 27 s. 314); 1506 Jan Jordan z Zakliczyna kaszt. biec., żupnik krak. zastawia Stan. Szafrańcowi z Pieskowej Skały pkom. król swe dobra dziedz.: Droginia, Banowice, Zakliczyn, Łęki, B., Targoszyna i Popowice aż do czasu spłacenia 3760 fl. węg., którą to sumę zobowiązuje się Jordan spłacić Szafrańcowi za króla (MS 3, 2662); 1529 ł. kmiece; folwark (LR s. 213, 239); 1530 pobór z 1/2 ł. i 1 karczma doroczna (RP k. 33).

3B. Własn. król. w star. dobczyckim. 1390 Władysław Jagiełło zastawia za 500 grz. Klemensowi z Moskorzowa podkanclerzemu król. zamek → Dobczyce z przynależnymi wsiami, m. in. z B. (Mp. 4, 1008); 1439 Piotr, Mikołaj i Marcin ss. Marcina z Moskorzowa zwracają królowi Władysławowi [Warn.] zamek i m. → Dobczyce z przynależnymi wsiami, m. in. z B. (Mp. 4, 1358); 1485 sąd ziemski krak. zaświadcza, że Andrzej Kamieniecki [z Moskorzowa] kaszt. sanocki odebrawszy od Kazimierza Jag. sumę 1400 grz. zwraca mu zamek i m. → Dobczyce z przynależnymi wsiami, m. in. z B. (Mp. 5 P 108).

5. 1470-80 dzies. snop. i kon. wart. 3 grz.3Tak w DLb. 1, w DLb. 2 ― 4 grz z 3 ł. kmiec. oraz z karczmy i zagród należy do preb. Góreckiej kap. krak. Dziedzic włączywszy cz. ł. kmiecych do folwarku oddaje z nich nieprawnie dzies. plebanowi w Drogini (DLb. 1 s. 43; 2 s. 183); 1529 dzies. snop. z ról kmiec. ww.. prebendzie, z ról folw. wart. 3 grz. plebanowi w Drogini (LR s. 213, 239).

1 Narożnicę zwano inaczej węgielnicą. Dziś między Stojowicami i Dobczycami wieś Węgielnica.

2 Poza tym Długosz (DLb. 3 s. 442) prawdopodobnie na podstawie znanego sobie, wyżej przytoczonego, dok. z 1254 r. określa B. jako własn. kl. szczyrz.

3 Tak w DLb. 1, w DLb. 2 ― 4 grz.