WÓLKA MILANOWSKA

(1351 Rachage, 1362 Rachage antiqua, 1369 milouanj libertas, rathage nuncupate, 1374 Rathage, 1447 Milanoua Vola, 1462 Milanova Vola, 1470-80 Malynowska Wola, Mylanowska Wolya, Milanow, 1478 Milanowa wola alias Rathage, 1529 Milanowa Wolya, Wolya Milyanowa, 1530 Mÿlanowa Wolÿa, 1532 Mÿlÿanowa Wolya, 1538 Mÿlÿanowa Wola, 1571 Milianowa Wolia, 1578 Milanowa Wola, Milianowa Wolia, 1586, 1588, 1594 Milanowa Wola, 1592 Wolia Mÿlanowska, 1597 Wolka Milanowa, Miłanowa, 1610 Wolka, 1629 Milanowa Wola, 1633 Wola Mÿlanowska, 1649 Wola Milanowska, 1650 Wola milanowa, Wola milanow, w Milanowey Woley, w Wolce z Młynarzem [?], Wolcanie [?], 1650-2 Milanowa Wola, 1674 Wola Malinowa, 1747 Milanowska Wolka, Nowa Wola, 1780, 1787 Wolka, 1819 Wolka Milanowska, Wulka, Wólka Baszowska-Milanowska; Kam. 167, 228; Kop.K 216, 260; Rospond 325n.) 1,5 km na SW od → Nowej Słupi, nad rz. Słupianką; ok. 2 km na SW od kl.

1. 1351 z. sand. (Derwich 1992 278), 1530n. pow. sand. (ASK I/10 222); 1470-80n. par. Nowa Słupia [Obie Słupie] (DLb. II 490), 1530 par. → Stara Słupia [Obie Słupie] (ASK I/10 222).

2. 1369 → Zerzęcin, p. 3.4; 1374 opat święt. włącza do wsi i sołectwa W.M. → Raszkowice i Zerzęcin, określając ich granice (Mp. III 864); 1470-80 graniczy ze Słupią [Nową], Podleszanami, Piórkowem, Wolą Piórkowską [ob. Wola Zamkowa?] i Łagowem (DLb. III 232); 1610 graniczy z Nową Słupią (MDS II 146); 1780 → Paprocice, → Nowa Słupia.

3. Własn. kl. święt.

1351n. → p. 4; 1470-80 należy do kl. święt. 9 łkm., 2 zagrody z rolą, 2 karczmy z rolą, niegdyś było tu sołectwo, ale ob. opat Michał wykupił je i osadził kmieciami. Kmiecie płacą po 1 wiard. czynszu i 4 gr za poradlne, dają po 30 jaj, 2 koguty oraz sep: po 1 mierze żyta i 2 miary owsa, pracują po 1 dniu tyg. własnym wozem lub pługiem. Wszyscy odrabiają powabę wiosenną i zimową (DLb. III 232; II 490); 1529 należy do stołu opata, płaci 2/35 grz. czynszu (LR 349);

1530 pobór z 1 ł. i karczmy oraz od sołtysa z 1 ł. (ASK I/10 222); 1531-2 pobór z 1 ł. oraz od sołtysa z 1 ł. przezeń uprawianego (ib. 465v, 599v, 614v); 1538 pobór z 1 ł. (ib. I/7 190v); 1553 → p. 4; 1571 opat święt. daje pobór z 3,5 ł. i karczmy, sołtys z 1 ł. (ib. 266v, 341); 1577 opat święt. daje pobór od 11 kmieci na 3,5 ł. i z karczmy, a sołtys Grzegorz Domaracki z 1 ł. (ib. 586v); 1578 opat święt. daje pobór od 11 kmieci na 5,5 ł., 1 komornicy z bydłem oraz z karczmy z rolą, a sołtys z 1 ł. (ib. I/10 778; Paw. 194); 1588 własn. kl. święt., sołtys daje pobór z 1 ł. (A I/10 812);

1594 kardynał Jerzy Radziwiłł, administrator bpstwa krak. i wizytator opactwa święt., widząc, że konw. tutejszy nie może ze swoich dochodów wyżywić 20 zakonników, którzy wedle jego wcześniejszego rozporządzenia powizytacyjnego [z 1593 r.] winni znajdować się w kl., przyłącza do stołu konw. wsie W.M. oraz Hucisko [ob. → Trzcianka], należące dotąd do stołu opata, który zazwyczaj wydzierżawiał je za sumę 1200 fl. (AG 1907); 1610 nowo fundowana przez opata i konw. kl. święt. prepozytura szpitalna ś. Michała w Nowej Słupi otrzymuje m.in. 1/2 łąki w W.M., położoną po obu stronach drogi aż do klaszt. stodoły folwarcznej (MDS II 146); 1629 kl. święt. daje pobór od 7 kmieci na 3,5 ł. oraz z 1 ł. sołtysiego włączonego do gruntów dworskich (RS 1629 65);

1650 należy do stołu konw. (AG 1913-5, 1917); 1650 konw. święt. daje pobór z 13 domów, od 7 kmieci na 3,5 ł. oraz z roli sołtysa, ob. dworskiej (AG nab. 936 9-9v); 1651 własn. konw. 7 kmieci, 6 zagr., 1 chał., młyn. Na ś. Marcina [11 XI] rol. płacą po 16 gr, zagr. po 8 gr, a młynarz 6 fl. czynszu. Kmiecie dają po 2 kapłony, 30 jaj i 6 mat, zagr. po 15 jaj, młynarz 2 kapłony oraz 4 puzdra dobrych talerzy. Kmiecie pracują tak jak w → Baszowicach, zagr. po 3 dni tyg. pieszo, komor., jeśli są, po 1 dniu tyg. o własnej strawie, zaś młynarz 2 dni tyg. Wszyscy poddani oraz młynarz odrabiają po 2 dni pomocnego oraz zobowiązani są wykonać wszystkie prace przy uprawie kapusty, tzn. sadzenie, pielenie, kopanie i moczenie (ib. 10, 15, 17-7v);

1662 kl. święt. daje pogłówne od 10 czeladzi dworskiej i 66 mkw wsi (ASK I/67 34, 35); 1674 pogłówne od 8 czeladzi folw. i 59 mkw wsi (ib. 409, 461v); 1787 liczy 102 mkw (Spis I 392, II 118); 1819 folw. W.M. z chatą oraz wsiami W.M. i Trzcianka należy do stołu konw., pod jego administracją (AOkup. 6v, 61-5v).

4. 1351 Kazimierz Wlk. przenosi na pr. średz. wyliczone posiadłości kl. święt., w tym W.M. [tu jako Rataje] (Derwich 1992 278); 1361 Ninogniew opat święt. w uznaniu długoletniej służby Miłowana nadaje mu na pr. dziedzicznym sołectwo we wsi W.M. [tu jako Rataje Stare], zlecając mu jej lokację na pr. niem. i przeznaczając na ten cel 30 ł. Sołtys otrzymuje wolne 2 ł., karczmę, jatki mięsne, kramy piekarskie i szewskie, szósty denar od czynszów, trzeci denar od kar sądowych oraz przysiężne. Może zbudować k. domku eremity staw z młynem, ale inne miejsce na stawy, młyn i karczmę jest zarezerwowane dla kl. Ma służyć na każde wezwanie na koniu wart. 3 grz., w pancerzu, kopalinie i z kuszą, 3 razy w roku przewozić korespondencję, a raz w roku dawać obiedne. Kmiecie otrzymują 12 lat wolnizny, po czym mają z łanu oddawać dzies. snop. od wszelkich plonów, na ś. Marcina płacić po 1 wiard. czynszu, uprawiać po 2 morgi, tzn. orać, siać, zbierać i zwozić (iuger Theutonicale), jedną na zimę i jedną na wiosnę. Obowiązani są też 2 razy w roku dawać obiedne oraz inne honory, takie, jakie na ś. Piotra [29 VI] dają kmiecie w innych wsiach należących do opactwa (Mp. III 742); 1374 Wojciech opat święt. zatwierdza ww. przywilej z 1361 r. oraz przyłącza do sołectwa i wsi W.M. [tu jako Rataje] dwie dąbrowy (mericae), Raszkowice i Zerzęcin, ta ostatnia kupiona przez obecnego sołtysa W.M., Jakuba, za 6 grz. od Żegoty z Olszownicy. Na nowo przyłączonym terytorium Jakub i jego następcy otrzymują wolny trzeci łan, tylu zagrodników, ilu ich zdołają osadzić na swoich łanach i ekskrescencjach, oraz wszystkie łkm. wcześniej wymierzone. Sołtys może polować z psami myśliwskimi, wypasać owce, bydło i świnie oraz swobodnie dysponować sołectwem (ib. 864);

1442 [?] → Baszowice; 1447 Maciej opat święt. zaświadcza, że Andrzej Murcz z Wieloborowic sprzedał Stefanowi Bąkowi, kmieciowi z Nieskurzowa, sołectwo we wsi klaszt. W.M. za 40 grz. (ZDM III 756); 1462 Jan Bostowski sędzia kl. święt. rozsądza spór między sołtysem Mikołajem z W.M. a Piotrem Kiernoz, kmieciem z → Przezwód, o 60 grz. i wszystkie straty (GK XVI s. 300); 1470-80 → p. 3; 1478 niegdyś opat Michał, aby zapobiec pustoszeniu wsi W.M. spowodowanemu długoletnim brakiem sołtysa, sprzedał tutejsze sołectwo Stanisławowi Nawek, mieszczaninowi z Nowej Słupi, za 30 grz. i konia wart. 2 grz. Ob. transakcję tę zatwierdza opat święt. Jan, potwierdzając równocześnie dawne przywileje dla sołectwa wydane przez opatów Ninogniewa i Wojciecha, zezwalając sołtysowi i jego spadkobiercom swobodnie dysponować sołectwem oraz ograniczając do 2 razy w roku i na odległość nie większą niż 20 mil ciążący na sołtysie obowiązek służby konnej z kuszą i przy rozwożeniu korespondencji, który dotychczas musiał on wypełniać na każde wezwanie. Jeśliby zaś zaszła konieczność służby częstszej lub na dalszą odległość, wówczas opat pokryje jej koszty (AG 1875); 1530, 1531-2 → p. 3;

1553 Zygmunt A. przenosi na pr. niem. wyliczone wsie kl. święt., w tym W.M. (ib. 1909); 1571, 1577, 1578 → p. 3; 1586 Maciej Lesiecki opat i konw. święt., potrzebując środków na restaurację walących się zabudowań klaszt., oddają w dożywocie Stanisławowi Uzanowskiemu z Uzanowa i jego ż. Katarzynie z Malic, zasłużonym obrońcom dóbr kl., zaniedbaną wieś W.M., upoważniając ich do usunięcia osób podających się za sołtysów (occupatoribus seu scultetis) (ib. 1910); 1588, 1629, 1650 → p. 3.

5. Dzies. należy do kl. święt.

1361 → p. 4; 1470-80 cała wieś dzies. snop. i kon. wart. do 5 grz. dowozi kl. święt. (DLb. II 490; III 239, 243); 1529 dzies. snop. wart. 3 wiard. należy do stołu opata święt. (LR 350); 1594 → p. 3; 1652 dzies. snop. należy do stołu konw. święt. (AG nab. 936 1, 2v); 1747 dzies. snop. z folw. należy do wikarego → Starej Słupi (AV XXXVII 22); 1819 do stołu konw. należy dzies. snop. z 1/2 gruntów włościan wart. 70 fl. (AOkup. 9v).

7. ZDP rps 10930; Gacki 89; SG XIII 844; Derwich 1987 159; 1992 wg indeksu.

8. Zorganizowane piecowisko dymarskie z OR (Bielenin 1970 107; 1992 251).

Uw. Por. Zerzęcin, uw. oraz Wolnizna Berstana, uw., Raszkowice, uw., Trzcianka, uw.