BUDZIWOJA WIEŚ

(1166-7 villa Bugiuou, Bugiwoi, Bugiuoij) wieś nie zidentyfikowana nad rz. Nidzicą.

[Pow. ksiąs. ?]

Własn. rycerska. 1166-7 bp krak. Giedka podczas konsekracji klasztornej świątyni nadaje kl. jędrz. dzies. w pewnej wsi nad rz. Nidzicą, w której siedzi dwu koniarów (sedent konary due), tj. między wsią synów B. i wsią Niegosława (Mp. 2, 374 ― teksty 1-2, fals. oparty na zapiskach klaszt, por. Repert. 65-7); 1210 bp krak. Wincenty potwierdza kl. jędrz. posiadanie dzies., m. in. z nadania bpa Giedki i transumuje jego dok. (Mp. 2, 380 ― fals. z końca XIII w., K. Mieszkowski, Studia nad dokumentami katedry krakowskiej w XIII w., Wr. 1974, s. 105. Tekst dok. Giedki inny niż w Mp. 2, 374 ― por. Repert. 67).

Uw. Wydawca Mp. F. Piekosiński i K. Rymut, Nazwy miejscowe północnej części dawnego województwa krakowskiego, Wr. 1967, s. 28, lokalizują tę wieś nad rz. Mierzawą k. Niegosławic i Konar, łącząc wieś Niegosława z Niegosławicami a wieś B. ewentualnie ze Strzeszkowicami, między którymi leżą Konary. Taką lokalizację przyjął ostatnio K. Mosingiewicz, Imię jako źródło w badaniach genealogicznych, [w:] Genealogia ― problemy metodyczne w badaniach nad polskim społeczeństwem średniowiecznym na tle porównawczym, Toruń 1982, s. 87-8. Jego zdaniem „z położenia Niegosławic i Konar wynika, że wsią Budziwoja były Strzeżkowice”, ponieważ „w dokumencie z 1220 r. występuje Budziwoj ze swymi dwoma synami ― Strzeżem i Wizonem” (Mog. 1). „Identyfikacja owego Budziwoja z Budziwojem z dokumentu Gedki możliwa jest tylko dzięki skojarzeniu syna Budziwoja Strzeża ze Strzeżkowicami, które widać zmieniły swą pierwotną nazwę”.

Lokalizacja ta nasuwa jednak szereg wątpliwości. F. Piekosiński bez jakiegokolwiek uzasadnienia zidentyfikował Nidzicę z Mierzawą. Wydaje się, że zabieg ten był tylko zwykłą konsekwencją przyjętej identyfikacji obiektów osadniczych, leżących faktycznie nad Mierzawą. Wszystkie kopie powtarzają niezmiennie zapis Nidika, a więc wieś B. i wieś Niegosława leżały nad Nidzicą, lewym dopływem Wisły. Płynie ona przez pow. ksiąs., a następnie stanowiła granicę między pow. prosz, i wiśl. Prawidłową identyfikację owej rzeki przyjęła jedynie Z. Kozłowska-Budkowa, Repert. s. 72. Z kolei ze względu na datację darowizny bpa Giedki (1166-7) mocno wątpliwa wydaje się identyfikacja Budziwoja, którego już synowie mieli interesującą nas tu wieś, z Budziwojem poświadczonym z synami w r. 1220. Nie da się tu wykluczyć ewentualności, iż elementy identyfikacji i lokalizacji w fals. jędrz. zostały dodane w trakcie podrabiania dokumentów, choć w tym wypadku sprawiają one wrażenie autentycznych. Ponadto dokumenty dla kl. jędrz. wyraźnie odróżniają wieś Konary, z której dzies. uzyskał klasztor wg fals. z datami 1153 (Mp. 2, 1 ― Repert. 55), 1166-7 i 1210 od bpów krak. Maura i Radosta (właściwie nie klasztor, lecz kościół w Brzeźnicy, który następnie przejęli Cystersi wraz z uposażeniem), od pewnej wsi dwóch koniarów nad rz. Nidzicą, gdzie dzies. nadał klasztorowi bp Giedka.

W oparciu o te dane wieś B. należałoby lokalizować nad rz. Nidzicą, ale nie wiadomo, na terenie którego województwa (krak. lub sand.). Leżała ona być może niedaleko Buszkowa, położonego nad Nidzicą, z którego kl. jędrz. miał dzies. również z nadania bpa Giedki, a ponadto obok leży Nieszków, którego nazwę wywodzi się od imienia Niegosław. Z kolei nazwę Buszków uważa się za pochodzącą od imienia Budziwoj (K. Rymut, Nazwy, s. 29, 113). Nie da się tu wykluczyć, że zarówno wieś B. jak i wieś Niegosława przyjęły później całkiem inne nazwy. Szczegółowa analiza uposażenia dziesięcinnego klasztoru być może rzuci jaśniejsze światło na tę sprawę.