(1270, 1286, 1326-8, 1348-9, 1352-5, 1419 Cepla, 1328 Capla, 1335-6, 1339, 1342, 1346, 1350-1, 1356-7, 1373-4, 1437, 1441, 1508, 1510 Czepla, 1470-80 Czapla, Czyepla, 1526 Cziepła, 1529 Czyepla, Czyeplya, 1538, 1540 Cziepla, 1563 Czyeplya, 1569 Cziepla, 1576n. Ciepła, Kam. 46; Nalepa 77; Kop.R 36; NMP II 136-7) 19 km na SW od Radomia, na prawym brzegu rz. Ciepłej, zw. też Borówką, a ob. Szabasówką; ok. 50 km na N od kl. i 7 km na SE od → Mniszka.

1. 1351 z. rad. (Derwich 1992 278), 1508n. pow. rad. (Paw. 473), 1827 pow. szydłowiecki (Tabela I 76); 1325-74 par. własna (MV I 170n.), 1470-80n. par. Wysoka (DLb. II 523).

2. 1460 graniczy z Guzowem (Mp. V/H 6); 1464 las na granicy C. i Świniarowa (Wiś.Kon. 531-2).

3. Własn. kl. święt., następnie [po 1374 r.?] szlach.

1270 Bolesław Wstydl. nadaje posiadłościom kl. święt. imm., m.in. zwalnia mkców → Braciejowic, → Głodna. C. i → Koniemłotów od obowiązku podejmowania bobrowników (Mp. II 476)¹Matuszewski 233. Bobry w rz. Ciepłej wspomniane są już w 1260 r. (Niwiński 1930 49, 160); 1286 Leszek Cz. potwierdza z pewnymi zmianami powyższy przyw., m.in. zwalniając mkców Braciejowic, Głodna i C. od ww. powinności (Pol. 62); 1351 Kazimierz Wlk. przenosi na pr. średz. imiennie wyliczone posiadłości kl. święt., w tym C. (Derwich 1992 278);

1417 Jakub z C. i Paweł z Tynicy ręczą za Andrzeja z Chomętowa (Niwiński 1931 342); 1419 Rafał z C. (AKP 8 810, 1941, 1961): 1437 Jakub z C. zadośćuczynił swej siostrze Helenie, ż. Jana z Łazisk, z przypadającej jej po ojcu i matce cz. majątku (ZDM II 503); 1441 Jakub z C. odstąpił Andrzejowi z Bąkowa wieś Łaziska w zamian za cz. Andrzeja w C. i 300 grz. (ib. 584); 1470-80 dz. Piotr Dzik h. Doliwa oraz Żegota, łkm., 1 folw. ryc. (DLb. III 419) [Następnie?] dz. Jan h. Nieczuja, Żegota z Zaborowa h. Golijan, Fryderyk, łkm., 2 folw. ryc. (ib. II 523); 1508 Elżbieta z C. płaci pobór z cz. C. (Paw. 473); 1510 z cz. Jana pobór z 2 ł. i od 3 zagr., z cz. Dzika pobór raz z 1,5 ł., raz z 2 ł., pobór z młyna o 2 kołach (ASK I/10 48v); 1526 pobór z 3,5 ł. i karczmy (ib. I/8 182v); 1538, 1540 pobór z 3,5 ł. i młyna dorocznego o 1 kole (ib. I/ 10 674v; I/83 14);

1563 pobór z 3,5 ł. (LS 1564-5 191); 1569 z cz. Stanisława Dzika oraz jego brata pobór z 3 ł. z dzies., z młyna dorocznego o 3 kołach, z cz. wojewodzica wileńskiego [dzierżawca?] Jan Kieszkowski daje pobór z 3 ł., od 1 zagr. z rolą i 1 kowala (ASK I 8 555v: Paw. 309); 1576 Stanisław i Walenty Dzikowicze dają pobór z 3 ł. i młyna o 3 kołach, z cz. dzierż. Szydłowieckiego pobór z 4 ł., od 4 zagr. i z karczmy (ASK I/8 491); 1577 dzierż. Marcin Padniowski daje pobór z 4 ł., od 1 zagr. z rolą i z karczmy, z cz. Walentego Dzika oraz Stanisława i Ludwika Dzików pobór z 3 ł. i młyna o 3 kołach (ib. 693v); 1662 pogłówne od 105 mkw wsi i młyna (ib. I/67 83); 1673 pogłówne od 93 mkw (ib. 287v); 1787 liczy 81 mkw. w tym 14 Żydów (Spis I 411; II 128); 1827 ma 16 domów, 111 mkw (Tabela I 76).

4. 1351 → p. 3.

5. Do XIV/XV w. wieś par., prepozytura kl. święt., dzies. należała najpierw do kl. święt., [?] i miejscowego pleb., następnie do kl. wąch. i pleb. Wysokiej.

1326-7 dzies. pap. płaci mnich święt. (frater) Benedykt, taksa 2 grz. (MV I 170); 1327-8 dzies. pap. płaci pleb. Benedykt, taksa jw. (ib. 245); 1339 prep. OSB z C. (Lites 135); 1350-1, 1354-5 [1334-6²Por. Derwich 1991 42] dzies. pap. płaci mnich święt. (frater) Benedykt, taksa jw. (MV II/384, 431, 439); 1328, 1335-6,1342, 1346, 1348-9, 1352-7, 1373-4 par. wymieniona w spisach świętopietrza, płaci po 7sk., w 1356 r. - 4,5 sk., w 1357 r. - 4 sk. (MVI 314, 376, 389; MVII 181,199, 218, 228, 255, 263, 270, 278, 286, 293; MV IX 18, 38; Gromnicki 394);

1470-80 z łkm. dzies. snop. i kon. dowożą kl. wąch., z 1 lub 2 folw. dzies. snop. pobiera pleb. Wysokiej (DLb. II 523; III 419); 1529 z łkm. dzies. snop. wart. 1/12 grz. należy do kl. wąch., z folw. dzies. należy do wikarych kościoła par. w Wysokiej (LR 457, 408); 1598 dzies. snop. od 2 kmieci pobiera prep. → Mniszka, a tamtejszy rektor szkoły z ról 2 szl., ob. nieoddawana (AVCap. XIV 22).

6. 1504 Bartłomiej s. Władyslawa z C.³W źródle „de Czepel”, identyfikacja miejscowości niepewna student U.Kr. (Al. II 91).

7. SG I 690; Derwich 1991; 1992 wg indeksu; 1997a 50-1.

Uw. W 1. 1374-1408 par. w C. została zlikwidowana, a jej okręg par. podzielono zapewne między dawną par. w Wysokiej a nowo utworzoną par. w Mniszku, gdzie także powstała prepozytura kl. święt. Reorganizacja ta związana była chyba z zamianą C. na Mniszek oraz rozwojem kolonizacji na terenie puszczy rad., której postępy zwiększyły rolę Wysokiej i Mniszka (Derwich 1991).