(1136 Chrostlino, 1357 Chrosczina, 1359 Chroslina, 1381 Parva Chrosczina, Chrossczina Parva, Schorcina, Srochcina, 1386 Chroscina, Croscina, Schroscina, 1400 Chrosczyna, Charsczina, 1407 Chrosczina Inferior, 1408 Chroscznia, Chroschczina, 1422 Chrosscyno, Chroszczina, 1424 Chrosczyny, 1427 Choroszczina, 1429 Chrzoszczina, 1441 Maior [!] Chroscze, 1463 Chroszina, 1464 Chrosczna, 1465 Chrzasczina, 1468 Chroscznia Minor, 1470-80 Chrosczyn, Chrosczyn Minor, Chroszlina, 1526 Crosczyna, 1530 Chroszczyna), dziś Chruszczyna Mała 11 km na SE od Skalbmierza.

1. 1463, 1581 pow. prosz. (Mp. 5 L 39; ŹD s. 12); 1489 n. pow. krak. (RP s. 138); 1470 n. par. Gorzków (DLb. 1 s. 222).

2. 1357 Ch. k. Kościelca; 1359 Ch. blisko Wiślicy (Wp. 3, 1354, 1400); 1422 gaj → Dzielnic w Ch. (ZK 195 s. 249); 1429 gaje w Ch. (ZK 196 s. 348); 1468 kmieć w Ch. M. powyżej Ryków (ZK 17 s. 504); 1470-80 → Chroszczyńska karczma; 1533 Zygmunt Stary wyrokuje w sprawie drogi prowadzącej z Wielgusa do Skorczowa między dobrami Paśmiechy i Ch. będącej przedmiotem sporu między br. Janem, Stan. Sebastianem, Januszem i Walerianem Mieleckimi dziedzicami Wielgusa i Paśmiechów a Stan. Feliksem Ligęzą z Bobrka burgr. zamku krak. dz. Skorczowa i Ch. Żupa bocheńska skarży się, że na tej drodze czynione są przeszkody wozakom soli. Mieleccy twierdzą, że przeszkody na tej drodze publicznej, idącej od dawnych czasów prosto przez górę z wsi Wielgus i przez most w Paśmiechach, czynione są w Skorczowie przez Ligęzę. Ligęza twierdzi zaś, że to Mieleccy przeszkadzają wozakom na drodze, która od najdawniejszych czasów idzie z Wielgusa przez wieś Mieleckich Paśmiechy do Skorczowa niziną i że droga przez most do Wielgusa nie jest drogą publiczną, lecz sąsiedzką (vicinalis), ze wsi do wsi. Rewizorzy królewscy na miejscu spornym stwierdzili, że droga idąca z Wielgusa górą przez pole i po twardej ziemi prowadzi przez most w Paśmiechach do Skorczowa, i do karczmy Ryki między Paśmiechami a Ch., jak też i w miejscu pochyłym jest drogą powszechną dla wszystkich wozaków. Badani świadkowie oświadczyli, że w miejscu niskim droga dawnymi czasy choć używana była bagnista i nieprzejezdna i od przeszło 50 lat szła „per montem locis firmis et solida terra”. Rewizorzy królewscy stwierdzają wobec tego, że Stan. Feliks Ligęza niesłusznie przeszkadza wozakom przejeżdżać drogą z Wielgusa przez górę i most w Paśmiechach do Skorczowa, kierując ich na miejsca pochyłe, które są bagniste i trudne do przejechania, ze szkodą dla biednych ludzi, wozaków i szczególnie dla żupy. Wyrok królewski oświadcza, że droga z Wielgusa przez wspomnianą górę i przez pola między Ch. a Paśmiechami i przez most w Paśmiechach do Skorczowa, czyli do karczmy Ryki, już od najdawniejszych czasów była drogą publiczną i taką winna pozostać, a Ligęza i jego potomkowie nie powinni nikomu w jej używaniu przeszkadzać. Ta publiczna droga winna być tak szeroka, jak to określono w statucie królewskim (MK 48 s. 1100-2); 1570 droga z Krakowa do Proszowic idzie przez Wielgus, między Ch. a Zagórzanami [dziś Nagórzanki] do Podolan (LDK s. 73).

3. Własn. arcbpstwa gnieźn., następnie król., potem szlach. 1136 pap. Innocenty II zatwierdza na prośbę arcbpa gnieźn. Jakuba posiadłości arcbpstwa, m. in. posiadanie Ch. (Wp. 1, 7; Repert. 31); 1357 Kazimierz W. zatwierdza Jarosławowi arcbpowi gnieźn. posiadanie dóbr m. in. wsi Ch. k. Kościelca; tenże arcbp oddaje za 100 grz. w dożywocie Januszowi dziekanowi krak. i kan. gnieźn. wieś Ch. z dziesięcinami i wszystkimi przynależnościami.

1359 Kazimierz W. dokonuje z ww. arcbpem zamiany dóbr. Arcbp odstępuje królowi wsie leżące w ziemi krak. i sandom. Ch. i Królowice [pow. wiśl.] wraz z dziesięcinami w zamian za wymienione imiennie wsie w Wielkopolsce (Wp. 3, 1354, 1359, 1400; DLb. 1 s. 223).

1381 Wawrzyniec z Ch. M. z wójtem ze Skorczowa Klemensem o wypasienie mu żyta (SP 8, 777, 813, 842, 899); tenże Wawrzyniec prowadzący spór z Siegniewem ze Skorczowa winien przedłożyć przywileje (SP 8, 945, 985); 1386 Tomasz z Ch. (SP 8 uw. 16/22, 18/29, 20/4, 24/21, 26/15, 28/4); 1389 Jan z Niezwojowic zapisuje swej ż. Małgorzacie 120 grz. wiana na Ch. i 80 grz. na Boleniu (SP 8 uw. 159/32); 1400 taż Małgorzata procesuje się z br.: Janem, Dobkiem, Dziersławem, Poznanem i Klemensem dziedzicami Zębocina, Ch. i Węgierców [dziś Węgrzce Wielkie] (SP 8, 10 197); 1400-4 Poznan z Ch. (SP 8, 10 379; wg ind. WAP); 1400 Katarzyna ż. ww. Poznana, 1408-19 wd., matka Tomka i Mikołaja (wg ind. WAP); 1403 Poznan z Ch. skazany na karę XV za skoszenie gwałtem roli w Ch. należącej do Jana pleb. kościoła Ś. Jakuba na Kazimierzu (ZK 3 s. 588); 1404 tenże pleb. Jan dz. Ch. (wg ind. WAP); 1405 sąd ziemski krak. wyrokuje w sprawie między Dobkiem, Klemensem i Poznanem z Zębocina w sprawie dziedzictwa w Ch. pozostałego po Janie z Ch. Dobek winien zabrać wszystko z zasiewów Jana, wziąć 2 konie, bydło oraz wykupić z zastawu trzecią cz. Ch., zastawioną przez Jana. Po wykupie mogą ww. podzielić między siebie dobra po Janie z Ch. (ZK 4 s. 241); 1407 Miklusz z Ch. M. (ZK 6 s. 12); 1408 Miklusz z Pobiedra oddala prawnie roszczenia do wsi Ch., którą sprzedał mu Dobek z Zębocina, wysuwane przez Piotra s. tegoż Dobka i jego stryja, opiekuna Piotra, przedstawiając dokument sędziów ziemskich krak. Jana z Oleśnicy i Dobiesława z Koszyc [po r. 1405] (ZK 5 s. 61); Hanka wd. po Dziersławie z Bełzowa kupuje za 300 grz. cz. Łagiewnik od Katarzyny wd. po Poznanie z Ch. (ZK 5 s. 16); 1409 Mikołaj z Pobiedra, poręczając za swoją ż. Annę, sprzedaje za 400 grz. całą swoją cz. kupioną w Ch. Klemensowi z Zębocina (ZK 193 s. 5); 1412 tenże Klemens zastawia za 120 grz. Mikołajowi z Jasiony całą swoją cz. w Ch. (ZK 193 s. 73); 1412-29 Mik. z Ch. s. Kachny [i Poznana], br. Tomka, bratanek Klemensa z Zębocina (wg ind. WAP); 1412-30 Tomko, Tomasz Chroszczyński z Ch., s. Poznana i Katarzyny, br. Mikołaja i Stanisława, 1423 mąż Klichny (wg ind. WAP; ZDM 1, 333); 1415 Klemens z Zębocina, zastawiając za 100 grz. Klemensowi Kukiełce z Żyrkowic dobra w Zębocinie, gwarantuje zwrot sumy zastawnej ewentualnym wwiązaniem w swoją cz. w Ch. (ZK 193 s. 212); Mikołaj z Ch. oddala prawnie roszczenia Hanki ż. Mik. Wrocha z Wojsławic o dziedzictwo po matce w Ch. (ZK 193 s. 221); 1418 Klemens z Zębocina gwarantuje Stanisławowi z Mojkowic zwrot 20 grz. ewentualnym wwiązaniem w 2 ł. osadzone w Ch. (ZK 194 s. 124); Grzegorz kmieć tegoż Klemensa w Ch. (wg ind. WAP); 1419 Stan. Chroszczyński br. Tomka (ZDM 1, 333); Klemens z Zębocina sprzedaje za 400 grz. całą cz. swego dziedzictwa w Ch. Wyszkowi Marce z Otwinowa [pow. wiśl.] z pr. wykupu do 3 lat; tenże Wyszko Marka, poręczając za swego s. Mikołaja, sprzedaje za 400 grz. Klemensowi z Branic cz. w Ch. kupioną u Klemensa z Zębocina (ZK 194 s. 250-1, 307); 1422 spór o dziedzictwo w Ch. między Klemensem z Zębocina a ww.. Wyszkiem zakończony wyrokiem na korzyść Wyszka (GK 1 s. 685); Tomek z Ch. zastawia za 17 grz. Stan. Ligęzie z Gorzyc [pow. wiśl.] 1 1/2 ł. i cz. gaju Dzielnic w Ch. (ZK 195 s. 249); 1423-8 Klichna ż. Tomka z Ch.; 1427-30 Maciej Kałdun kmieć z Ch.; 1429 Stan. Ligęzie z Ch. M.; Wyszko z Ch. (wg ind. WAP); 1449 Jan Ujejski h. Nowina z Ch. (RTH 3 nr 123); 1468 Stan. Ligęza z Gorzyc gwarantuje Stan. Stadnickiemu z Kamyszowa [pow. wiśl.] zwrot 12 1/2 grz. ewentualnym wwiązaniem w swojego kmiecia zw. Przepiór w Ch. M., powyżej Ryków, płacącego 2 kopy gr czynszu (ZK 17 s. 504); 1470-80 role zw. przymiarki (DLb. 1 s. 37); 1480 Stan. Ligęza z Ch. M. (SP 2, 4240); 1501 Piotr z Pawłowic [par. Wrocieryż] ustępuje Andrzejowi Skałeckiemu ze Skały [Podole] 24 grz. zastawione mu przez Zdziebora z Pawłowic na wsi Ch.M. (ZK 153 s. 316); 1529 role folw. [Ligęzy] (LR s. 110); 1533 → p. 2.

Cz. Trzecieskich: 1429 Tomko i Mikołaj z Ch. sprzedają za 130 grz. Tomkowi z Trzeciesza połowę swoich ról, gajów, łąk, dworu oraz 6 ł. w Ch. Klichna ż. Tomka ustępuje z wszystkich pr. do wiana i posagu na Ch. (ZK 196 s. 348); 1452 Jan Ujejski sprzedaje za 440 grz. Jak. Trzecieskiemu swoją cz. w Ch. (GK 11 s. 751); 1459 Jakub z Trzeciesza winien za dług 30 fl. węg. dać Marcinowi [Polskiemu] krawcowi z Krakowa wwiązanie w swoje dobra w Ch. przynoszące rocznie 2 grz. 8 gr czynszu (ZK 15 s. 394); 1463 br. Jakub, Stanisław i Jan z → Trzeciesza dzielą dobra. Stanisław otrzymuje m. in. wieś Ch. (ZK 17 s. 81-2; Mp. 5 L 39); 1465 Marcin Polski mieszcz. i krawiec z Krakowa zastawia za 30 fl. węg. Zbigniewowi z Markuszowej 2 ł. w Ch., które ma w zastawie od Jak. Trzecieskiego (ZK 17 s. 337); Stanisław z Trzeciesza zobowiązuje się w imieniu swoim i braci wypłacić swej siostrze Jadwidze 30 grz. posagu na ręce Jakuba z Dębna podskarbiego król., jako że król poręczył za braci Stanisława wypłacenie tej sumy. Spłatę Stanisław gwarantuje ewentualnym wwiązaniem skarbu król. w całą swoją cz. w Ch. (SP 2, 3802); 1465 Jan Bohun z Donosów sędzia ziemski krak. gwarantuje Zbigniewowi z Markuszowej zwrot 10 grz. ewentualnym wwiązaniem w 1 kmiecia Piotrka w Ch., którego ma w zastawie od szl. Trzecieskiego (ZK 17 s. 331); 1466 Jan Bohun z Donosów sędzia ziemski krak. i burgr. krak. zastawia za 30 fl. węg. Zbigniewowi z Markuszowej 2 ł., które ma w Ch. od Marcina krawca mieszcz. krak. i jego ż. Anny (ZK 17 s. 425); 1468 Anna ż. Jakuba [Trzecieskiego] z Ch. (ZK 16 s. 488); 1469 Stan. Trzecieski zapisuje swej ż. Annie c. Mikołaja z Mikluszowic 200 grz. wiana i 300 grz. posagu na całej swojej cz. w Ch.; ww.. Jan Bohun umarza zapisane mu przez Marcina Polskiego krawca 30 fl. węg. na 2 ł. w Ch., które tenże miał w zastawie od Jak. Trzecieskiego (ZK 17 s. 599-600); 1470-80 3/4 wsi należy do Stan. Trzecieskiego h. Strzemię; ł. kmiece (DLb. 1 s. 222); w cz. Trzecieskiego pobór: 1489-90 z 3 1/2 ł.; 1491-3, 1496 pobór z 2 1/2 ł.; 1494, 1499, 1508 pobór z 2 ł. (ŹD s. 442; RP s. 138, 165, 181, 195, 83, 212, 17, 346); 1526 Anna Trzecieska wd. po Andrzeju Trzecieskim dziedzicu Ch. (Kniaz. 239); 1530 w cz. Trzecieskiego pobór z 2 ł. i 1 karczmy (RP k. 17).

Cz. Bohunów: 1439 Mikołaj s. Poznana i jego bratanek s. Tomasza sprzedają za 200 grz., za konia wart. 60 grz. i za 2 ł. we wsi Szlembark Janowi Bohunowi z Grzybowej swoją cz. w Ch. (GK 6 s. 214-5); 1441 szl. Bohun z Donosów właśc. Ch. M.¹W rpisie omyłkowo in Maiori Chroscze; brak poświadczenia własności Bohunów w Ch. Wielkiej; 1464 Jan Bohun z Donosów poręcza dług ewentualnym wwiązaniem w połowę swej cz. w Ch. (ZK 17 s. 179); 1465, 1466, 1469 → wyż.: cz. Trzecieskich; 1470-80 1/4 wsi należy do [Jana] Bohuna h. Drużyna, sędziego krak.²Był sędzią ziemskim krak. w l. 1464-78 (Fed. s. 62); ł. kmiecie (DLb. 1 s. 222-3); 1472 tenże Jan zapisuje swej ż. Katarzynie c. Piotra z Mokrska 300 grz. posagu i 300 grz. wiana na połowie swych dóbr w Donosach i Ch. (Kniaz. 33); 1489-94, 1496-1500, 1508 cz. Bohuna wymieniona bez wymiaru poboru (ŹD s. 442; RP s. 138, 165, 181, 195, 212, 83, 119, 46, 17, 255, 346).

5. 1357, 1359 → p. 3; 1441 szl. Bohun z Donosów oświadcza, że wydał dzies. folw. i od kmieci w Ch. M.¹W rpisie omyłkowo in Maiori Chroscze; brak poświadczenia własności Bohunów w Ch. Wielkiej Lutkowi [wielkorządcy krak.] (OK 6 s. 269); 1470-80 dzies. snop. i dzies. kon. z ról zw. przymiarki w Ch.M. należy do preb. Bosutowskiej w kat. krak., z reszty wsi dzies. snop. i kon. należy do altarii Ś. Krzyża w tejże kat. (DLb. 1 s. 37, 222-3); 1529 dzies. snop. wart. 13 grz. z całej wsi altarii Zwiastowania NMP w kat. krak. (LR s. 342).

6. 1427 kmieć Maciej Kałdun skazany na karę XV za rany tłuczone zadane Tomkowi z Ch. (ZK 196 s. 56).