CIĘŻKOWICE

(1238 Cescouici fals. z pocz. XIV w., 1242 Cescouycy, 1243 Cescouice, 1253 Cescowice, 1407 Keszcowicze, 1416 Czeszcouice, 1479 Cieszkowice, Czyeszkowycze, 1499 Czyeschowycze) 9 km na NW od Chrzanowa.

1. 1490 n., 1581 pow. krak. (ŹD s. 35, 433); 1470 n. par. Jaworzno (DLb. 2 s. 228).

2. 1479 Kazimierz Jag. rozstrzyga spór między Janem [Rzeszowskim] bpem krak., a Szczepanem z Pogórzyc tenut. będzińskim o granice między dobrami bpa, tj. Luszowicami i trzecią cz. C. w kluczu sławkowskim a dwoma pozostałymi cz. C., należącymi do tenuty będzińskiej. Kmiecie z Luszowic i biskupiej cz. C. mają uprawiać wszystkie niwy po obu stronach gór ołowiu zw. Luszowskie Góry oraz wszystkie niwy czyli kopaniny leżące między Luszowicami a C., które i dawniej kmiecie bpa z Luszowic i C. uprawiali. Z lasów między C. a Luszowicami, jako że nie przeprowadzono jeszcze w nich rozgraniczeń, mogą swobodnie . korzystać mieszkańcy wsi król. i biskupich (Kuraś, Materiały 1); 1519 Zygmunt Stary zatwierdza rozgraniczenie między wsią bpa → Jaworzno a wsią król. Szczakowa. Granica zaczyna się w miejscu zetknięcia się granic: C. i ww. wsi na drodze, która prowadzi z Jaworzna do C (MS 4, 12 366, MK 33 k. 485): 1534 od Olewina, od stoku ze źródłem idzie na zachód ciężkowska droga i dochodzi aż do dębiny (Wiśn. 6 s. 190-3).

3A. Własn. rycerska, następnie: kl. Staniąt. i bpa krak. 1238 Wisław z Kościelca bp krak. potwierdza klasztorowi. w → Staniątkach nadanie przez Klemensa z Ruszczy szeregu wsi, m. in. C. (Pol. 3, 18 fals. z pocz. XIV w.); 1242 Konrad Maz. potwierdza, iż Andrzej bp płocki z braćmi komesem Jankiem kaszt. z Rudy [ziemia wieluńska] i Wierzbiętą prep. staniąt. zamienili z bpem krak. Prandotą wsie: Lipowiec, Zagórze, Babice, Rozkochów, Luszowice, Długoszyn, C. i połowę Jaworzna w zamian za dziesięciny nad Mozgawą i za wieś Lędziny [Śląsk] (Mp. 2, 419; Pol. 3, 219 z transumptu z 1464; DLb. 3 s. 297-8); 1243 Konrad Maz. nadaje kl. W → Staniątkach m. in. całą wieś C. z ołowiem, żelazem i miedzią, które tu i w Luszowicach mogą być odkryte (Mp. 2, 423); tenże potwierdza kl. w → Staniątkach m. in. posiadanie całej wsi C. (Pol. 3, 20 fals. z pocz. XIV w.); 1253 Innocenty IV wydaje bullę protekcyjną dla kl. w → Staniątkach z jego dobrami, m. in. z C. i Luszowicami z ołowiem, i wszystkimi przynależnościami (Mp. 2, 441; Pol. 3 199; Tyn. 11 c); 1470-80 połowa wsi należy do bpa (DLb. 2 s. 228); 1479 trzecia cz. wsi należy do bpa (Kuraś, Materialy 1); 1489, 1490-4, 1496, 1508 pobór z 3 ł.; 1497 pobór z 2 l/2 ł., 1/2 ł. opust.; 1498-1500 pobór z 2 l/2 ł. (ŹD s. 433; RP s. 132, 158, 172, 188, 202, 65, 333, 104, 33, 3, 241); 1529 własn. bpa w kluczu sławkowskim. Czynsz 1 grz. 32 gr. (LR s. 13); 1530 pobór w cz. bpa z 2 ł. (RP k. 4).

3B. Własn. król. w stwie będzińskim. 1441 cz. wsi C. należy do króla (OK 6 s. 204); 1470-80 połowę wsi C. dzierży Szczepan Pogórski [tenut. będziński] (DLb. 2 s. 228); 1479 2 cz. wsi C. należą do tenuty będzińskiej dzierżawionej przez Szczepana Pogórskiego; → p. 2 (Kuraś, Materiały 1); 1505 Aleksander Jag. zezwala Stan. Jarockiemu marszałkowi dworu, star. inowrocławskiemu i chęc. wykupić zamek i m. Będzin ze Szczakową i połową C. z rąk braci Piotra kaszt. wiśl. i star. rad. i Stanisława pkom. król. i star. nowokorczyńskiego - Szafrańców oraz z rąk Benedykta Pogórskiego, który ma te dobra od tychże braci w zastawie (MS 3, 2411); 1507 Zygmunt Stary nadaje temuż Jarockiemu za pewne długi Aleksandra Jag. czwartą cz. czynszów, m. in. z połowy C (MS 4, 8618); 1509 tenże Jarocki tenut. będziński za zgodą Zygmunta Starego zapisuje ż. Marynie pewną sumę z racji posagu i oprawy m. in. na zamku Będzin z Szczakową i połową Ciężkowic (MS 4, 763); 1519 wieś C. przynależna do zamku Będzin; → p. 4 (MS 4, 3050); 1521 cz. C. należąca do [tenut.] Jarockiego nie osadzona kmieciami (BJ rps 5259 k. 10 v.); 1530 pobór z 2 ł. (RP k. 4); 1564 na równych rolach 10 kmieci płacących po 15 gr czynszu i po 2 fl. za robociznę. Dają po 2 ćwiertnie spy w owsie, kury, jaja, spuszczają drzewo tratwami. Młyn korzeczny, karczma (LK 1 s. 254).

4. Cz. król. 1407 Maciej sołtys z K. (KSN 1883, 1921); 1416 Jan s. Świętosława z Parcz, Maciej s. Karsza z Olkusza i Marcin s. Macieja z C. sprzedają za 50 grz. Mikołajowi mieszcz. z Olkusza 3 części dziedzictwa w Parczach. Maciej z C. s. Stanisława poręcza za Stanisława i Małgorzatę dzieci ww. Macieja z C. (ZK 6 s. 271); 1430 Mścich [sołtys ?] z C. (ZK 312 s. 415); 1441 Mikołaj pleb. z Lędzin przeciw Wojciechowi z Garbar i Janowi sołtysowi z C. o dzies. w Jaworznie. Przy tej okazji Wojciech zeznaje, że wraz z Janem kupili dzies. w cz. królewskiej C. (OK 6 s. 204); 1519 Zygmunt Stary na prośbę opatrznego Feliksa potwierdza przyw. na sołectwo we wsi C. przynależnej do zamku Będzin wydany ongiś przez Stanisława z Jaroszyna [pow. rad. ?] marszałka dworu (MS 4, 3050); 1564 sołtys przedstawił rewizorom przyw., wg którego niegdyś tenut. Stan Jarocki [pocz. XVI w.] „osadził wójta na folwarku, który w tej wsi był”. Sołtys dawnym zwyczajem płaci do zamku będzińskiego (LK 1 s. 254; 2 s. 159).

5. 1441 → p. 4.; 1470-80 dzies. snop. z ł. kmiecych, karczem, zagród w C. plebanowi w Lędzinach (DLb. 2 s. 228); 1529 dzies. snop. z C. wart. 6 grz. 12 gr jw. (LR s. 165).

8. Domniemane grodzisko na wzgórzu zw. Gródek - brak ustaleń chronologicznych (M. Gedl, Wyniki badań zwiadowczych w powiecie chrzanowskim, „Spraw. Archeol.”, 16 (1964), s. 359).