CIETRZEWINA

(1353 Czitrzeuina, Czeczrewina, Screczewnia, Czetrzewene, Czetrzewina, Czeczerzina, Sytrzeuina, Szyetrzewnye, 1515 Cietrzewyna, Cyetrzewyna, 1530 Trzecziewyno), dziś Trzetrzewina 7 km na NW od Nowego Sącza.

1. 1530 n. pow. sądec. (RP k. 39, ŹD s. 129); 1581 par. Podegrodzie (ŹD s. 129).

2. 1353 rz. Niskówka (UN 9 s. 13; HW 114: Pruska lub Trzetrzewiński Potok, Czeczewiński Potok, Trzetrzewinka), potok „mnyski” [nie zid.] → p. 4; 1564 lasy król. k. Piwnicznej, Biczyc, Krasnego i Cz. (LK 1 s. 170); 1583 granica między Cz. a Krasnem [Potockim] zaczyna się na wierzchołku góry w lesie zw. Litarzów [dziś las i góra Litacz w granicach Cz. - UN 9 s. 15], blisko źródła czyli jeziora zw. Czarna Studnia, gdzie zbiegają się granice Cz., Krasnego i Woli Wysoskiej [= Wysokie] k. drogi do Sącza [Nowego]. Stąd granica ta biegnie poprzez kopce k. tej drogi, dalej pod Wielką Górę i przez pole do drogi z Krasnego do Sącza [Nowego], przechodzi tę drogę i idzie do koryta potoku (ad alveum) i łąkami, zaroślami i polami do błotnistego potoku i dochodzi aż do wielkiej doliny alias Paryą, położonej z drugiej strony potoku seu alvei k. wsi Klęczany i Drzykowa (ZK 406 s. 84-88).

3. Własn. król. w stwie sądec. 1353 → p. 4; 1398-9 Michał [kmieć] z Cz. przewiózł sól z Bochni do Nowego Sącza (AKH 3 seria 2 s. l49); 1407-10 Jakub kmieć woził sól z Bochni do zamku nowosądec. (tamże 171); 1407-14 Piotr kmieć z Cz., Sz. woził z Cz. sól z Bochni do zamku nowosądec. (tamże s. 165, 181); 1408-9 Maciej kmieć z Cz. woził sól z Bochni do zamku nowosądec. (tamże s. 168); 1414-5 Jan kmieć z S. woził sól z Bochni do zamku nowosądec. (tamże s. 184); 1530 w Cz. pobór z 1 ł, 6 prętów i 1 karczmy dorocznej (RP k. 39); 1536 w Cz. pobór z 1 1/2 ł., karczmy i od 2 komorników (RP); 1542 Zygmunt Stary wydaje wyrok w sporze między mieszkańcami wsi król. T., Krasne i Gostwica w stwie sądec. a Achacym Jordanem z Zakliczyna kaszt. żarnowskim i star. sądec. o niesłuszne robocizny i obciążenia (MS 4, 20829); 1542 Zygmunt Stary określa prawa i obowiązki kmieci C., Krasnego i Gostwicy. Obow. są pracować na folwarku 1 dzień w tygodniu pługiem, broną lub wg potrzeby, mają wychodzić do pracy w godzinę po wschodzie słońca, godzinę wypoczywać w południe i wracać z pola godzinę przed zachodem słońca. Zaniedbanie tego obowiązku grozi karą 4 gr za każdy opuszczony dzień i odrobieniem go. Oprócz tego są obow.: wywozić nawóz na pola z folwarku w Biczycach, łąkę zw. powabna kosić i siano zwozić, wozić drzewo do browaru, wraz z innymi wsiami król. wg potrzeby zwozić materiał do naprawy jazów młyńskich i budowy zamku, podobnie jeździć wg dawnego zwyczaju po sól do żup krakowskich, łowić ryby w miejscu zw. Wał. Wolni są natomiast od półdni czyli podwieczorków oraz od powab przy zasiewach (L. Białkowski, Ziemia sandecka, PH, 12 z. 2, 1911, s. 224); 1564 wieś król. Cz. w stwie sądec. 24 kmieci zakupnych na 10 ł. płaci po 13 gr. czynszu, z którego szósta część przypada wójtowi [= sołtysowi], płacą stację, wieprzowe, stróżne, drewne, obiedne, oprawne, dają też sery i jajka, sep miary sądec. wg posiadanej roli, 5 hoduje kozy i każdy daje na Wielkanoc koźlę. 1 bednarz na ogrodzie płaci czynsz i za . robociznę, 2 zagr. płaci czynsz i za robociznę. Za żyrowe od świń w lasach król. kmiecie płacą łącznie z kmieciami Biczyc i Krasnego. W tych trzech wsiach przędą po 5 łokci zamiast oprawy (LK 1 s. 158-9).

4. 1353 Kazimierz W. powierza br. Domasławowi i Piotrowi lokację na pr. magd. w lesie zw. Cz. wsi o 25 ł. Sołtysi dostają 2 wolne ł. i zezwolenie na karczmę, młyn na rz. Niskówce, słodownię itp. Wieś ma być lokowana po obu brzegach potoku Niskówka, poczynając „a potok mnyski”. Na skotnicę przeznacza się 1 ł. Wolnizna 4 lata, po jej upływie czynsz na ś. Marcina po 8 sk., z którego sołtysi będą mieć szóstą część. Dzies. po wiard. z łanu, kmiecie obow. dawać 2 obiady, a sołtys 1 lub płacić po 6 sk. Sołtysi obow. wysyłać na wyprawę 1 człowieka z łukiem lub kuszą, a kmiecie mają dawać królowi na Boże Narodzenie wieprza wart. pół grz. Imm. sąd. (ZDM 1, 75); 1389-1409 Jakub, Jakusz sołtys z Cz., S., ławnik sądu wyższego pr. niem. na zamku w Nowym Sączu (AGZ 9, 4; Mp. 4, 1066, 1099, 1110-1; ZDM 1, 212); 1412-3 Maciej sołtys z Cz. (AKH 3 seria 2 s. 178); 1416-27 Jakub sołtys z Cz., ławnik sądu wyższego pr. niem. na zamku w Nowym Sączu (AGZ 9, 18; Mp. 4, 1247); 1515 Maciej ongiś sołtys z C. otrzymuje 17 grz. od sołtysa z C. Macieja Wojtana za swoją cz. sołectwa w C. (GS 112 s. 2); 1530 Zygmunt Stary potwierdza kupno za 20 grz. przez Kaspra Nieszkowskiego od Macieja Weytala (= Wojtana) l/2 sołectwa we wsi król. T. w tenucie sądec., a ponadto zezwala mu wykupić pozostałą cz. sołectwa z rąk Anny wd. po sołtysie Janie (MS 4, 5574); Kasper sołtys z Cz. daje 7 grz. Annie Kubalance za jej cz. sołectwa w Cz. (GS 112 s. 31); 1531 Zygmunt Stary zezwala Maciejowi Voythanowi wykupić z rąk Kaspra karczmarza z Niskowej drugą połowę sołectwa w Cz. w stwie sądec. (MS 4, 16 208); 1539 tenże król zezwala Zygmuntowi Koseczkiemu wykupić z rąk prac. Wojtana i innych wójtostwo we wsi Cz. w pow. sądec. (MS 4, 19 751); tenże król utrzymuje Wojtana sołtysa we wsi Cz. w stwie sądec. w dożywotnim posiadaniu sołectwa w tejże wsi (MS 4, 19 875); 1546 tenże król zezwala szlach. Piotrowi Sułowskiemu wykupić z rąk przezornych br. Stanisława, Jakuba i Mikołaja Wojtanów wójtostwo we wsi Cz. w pow. sądec. (MS 4, 7681).

5. 1353 dzies. pien. → p. 4; 1529 w Cz. dzies. pien. wart. 1 grz. i 18 gr bpowi krak. (LR s. 42).