(1345 Czapl, 1346 Nova Czapla, Czaple, 1389 Czaplicz, 1400 Maior Czaple, Czapple, 1419 Sczaple, Capie, Czapllye, 1432 Welge Czaple, 1438 Czaple Magna, Magna Czapple, 1500 Czaplye Maior, Maior Czaplye) 7 km na SW od Miechowa.

1. 1489 n. pow. krak. (RP s. 135); 1524 n., 1581 pow. ksiąs. (MS 4, 4455; ŹD s. 90); 1346 n. par. własna, dek. Wysocice (MV 2 s. 192); 1470-80 archid. krak. (DLb. 2 s. 41); 1529 dek. Skała (LR s. 115).

2. 1400 dziedzina w M. Cz. zw. Sieciechowska (Zeczechowska) (SP 8, 10 845); 1412 gaje w Cz. (ZK 5 s. 275); 1417 → Czaple Małe p. 2; 1432 kmiecie z Przecławic przeciw Żegocie z Grzegorzowic o przeoranie drogi idącej z Krępy między Cz. W. a Przecławicami (ZK 10 s. 28); 1443 Jan Borzuj z Cz. W. sprzedaje za 12 grz. Janowi Nekandzie z Grzegorzowic cz. swojego gaju zw. → Studzonki w Cz., leżącą k. gaju → Nekandówka tegoż Jana. Zobowiązuje się przenieść znaki graniczne od strony Grzegorzowic za doliną „alias za dolem” zw. → Studzonki [cz. Grzegorzowic zwie się dziś Wielki Dół; UN 7 s. 68] w stronę Cz., tak że cz. gaju winna być w dobrach Grzegorzowice; Tomek z Cz. s. Tasza sprzedaje za 11 grz. ww. Janowi Nekandzie burgr. krak. całą swoją cz. gaju zw. → Studzonki w Cz., położoną między gajem wsi Grzegorzowice a gajem Jana Borzuja [w Cz. W.] (ZK 12 s. 77-8); 1448 Tomasz Taszek z Cz. sprzedaje za 20 grz. ww. Janowi burgr. krak. swoją, swego brata i sióstr cz. zarośli na → Studzonkach, k. zarośli Jana Borzuja (ZK 13 s. 201); 1465 cz. Taszowska (Tasowska) w Cz. (GK 17 s. 701); 1470-80 Cz. W. graniczą ze Smrokowem (Dlb. 3 s. 21); 1499 role folw. zw. Błachutowskie (Ad. 7 s. 280-8).

3. Własn. szlach. 1384 Szczepan z Cz. (SP 8, 217, 2234); 1384-1411 Stogniew z Cz. W. (SP 8, 3395, 3572, 5332, 6434, 7933, 8385, 8587, 9211, 9252-3, 9522, 9761, 10 688, 10 845, uw. 169/6, 176/15, 183/16, 270/17, 286/22, 297/29, 298/46, 300/143, 301/35, 303/4, 307/18, 315/95, 328/25, 341/6; Mog. s. 80; wg ind. WAP); 1385, zm. a. 1398 Borzuj z Cz. (SP 8, 3570, uw. 270/17); 1386 Mysłek z Cz. (SP 8 uw. 22/18); 1388 Mikołaj z Marchocic i jego ż. z Grzegorzem z Grzegorzowic o dziedzictwo w Cz. W. (SP 8, 4523, uw. 73/5, 95/39); 1389 Piotr kmieć z Cz. z Katuszą z Łętkowic (SP 8 uw. 183/17); 1396-1409 Pełka z Cz., 1408 niegdyś z Cz., z Kamienicy [par. Gołcza] i Grzegorzowic (SP 2, 932; 8, 5763, 6717, 7674, 7869, 8062, 8362, 8502, 8590, 8622-3, 8633, 8849, 8923, 8991, 9082, 9153, 10 313, uw. 270/6, 283/34, 286/5, 295/25, 302/35, 319/23, 330/48; KK 2, 516; wg ind. WAP); 1398 Jan z Chodowa zobowiązuje się w określonym terminie wypłacić Stogniewowi z Cz. 90 grz. stanowiących posag Małgorzaty ż. Stogniewa (SP 8, 6434); Elżbieta c. Wiernka z Pławowic sprzedaje za 200 grz. Pełce z Cz. W. cz. ojcowizny w Cz. W., tj. 4 1/2 kmieci (SP 8, 6717); 1398-1405 Helena wd. po Borzuju z Cz. W. (SP 8 uw. 270/17; wg ind. WAP); 1399 Grzegorz z Łownicy [pow. sand.] oddala pr. roszczenia Elżbiety ż. Spytka z Zabełcza do dziedzictwa po matce w Cz. (SP 8, 8194); Jan z Chodowa i jego ż. Świętochna zastawiają za 100 grz. Stogniewowi z Cz. całą wieś Chodów; tenże Jan zastawia za 100 grz. temuż Stogniewowi swoją cz. Jazdowic (SP 8, 8385, 8587); Pełka z Cz. zastawia za 100 grz. Adamowi z Janikowic całą swoją wieś Kamienicę (SP 8, 8849); 1400 Stogniew z M. Cz. oddala prawnie roszczenia Jurka z Koczanowa do cz. Sieciechowskiej w Cz. W. (SP 8, 10 845); 1400-3 Małgorzata ż. Stogniewa z Cz., 1415-23 wd., matka Weroniki z Rudki [pow. pilzn.] ż. Mik. Słąki (SP 8, 9760; wg ind. WAP); 1401 Halszka z Górki [par. Witów] darowuje swemu mężowi Spytkowi z Zabełcza trzecią cz. dziedzictwa w Sokołowicach, Witowie, Cz. W. i Górce (ZCz. 1. s. 42); 1402-11 Andrzej z Cz. (SP 2, 1034; wg ind. WAP); 1403 Barbara c. Stogniewa z Cz.; 1408 Helena ż. Mściwoja z Cz.; 1411 Mściwoj z Cz. (wg ind. WAP); Żegota z Morska z br. Janem i Żegota Nekanda z Grzegorzowic z braćmi dzielą dobra po ich stryju Andrzeju z Cz. Braciom z Morska przypada cz. Miechowic i 800 grz., braciom z Grzegorzowic części: w Cz., Sieciechowicach i Łuszczowicach, wsie Laski i Wola Nosalowa (ZK 193 s. 53; BJ rps 5348/2 s. 681); 1412 Żegota z Grzegorzowic ze swoimi braćmi oraz Żegota z Morska z br. Janem dzielą dobra po [stryju] Andrzeju z Sieciechowic. Braciom z Grzegorzowic przypada 8 kmieci i 4 zagrody z gajami, łąkami, sadzawkami i rolami dworskimi w Cz., braciom z Morska 4 kmieci w Cz., cała cz. ww. Andrzeja w Sieciechowicach, cała wieś Laski, cała cz. w Łuszczowicach i cała cz. w Nosalówce¹Identyczna z Wolą Nosalową (ZK 5 s. 275); 1414-25 Jan s. Borzuja z Cz.; 1419-22 Jadwiga c. Piotra z Trunawca [dziś Turnawiec, pow. wiśl.], ż. Jana z Cz.; 1422 Stanisław z Cz. (wg ind. WAP); Jan z Cz. i jego ż. Jadwiga zastawiają za 100 grz. Przecławowi ze Strzeszkowic całą swoją cz. w Cz.; panna Anna z Cz. ustępuje swemu br. Janowi z Cz. z wszystkich swoich dóbr macierzystych i ojczystych w Cz. (ZK 195 s. 134-5); 1423 br. Żegota i Jan z Morska dzielą dobra. Żegota otrzymuje Zdziłowice w ziemi lubelskiej i całą cz. dziedzictwa Zbikały. Ich siostra Anna ma ustąpić Żegocie 4 kmieci w Cz., których posiada po matce, i tę cz. Cz. będzie posiadać Żegota wraz z pr. patr. kościoła w Sieciechowicach. Jan dostaje całą wieś Morsko z pr. patr. kościoła w Witowie (ZK 195 s. 202); Żegota z Morska daje w dożywocie swej siostrze Annie 3 kmieci oraz zastawia jej za 30 grz. 1 kmiecia w Cz. (ZK 7 s. 258); Małgorzata wd. po Stogniewie z Cz. oddala z pomocą dok. wydanego przez sędziego [ziemskiego krak.] Jana i podsędka Dobiesława [lata 1405-9] roszczenia Elżbiety c. Gawła z Racławic [pow. prosz.] do dziedzictwa po babce w Cz., zastawionego przez Elżbietę za 105 grz.; taż Elżbieta ustępuje wobec Weroniki ż. [Mik.] Słąki [z Rudki, c. Małgorzaty i Stogniewa z Cz.] z pretensji o trzecią cz. dziedzictwa po babce w Cz. i o 60 grz. z posagu babki zapisanych na Cz. (ZK 7 s. 279-80); 1423-4 Przecław z Cz.; 1426 Dorota ż. tegoż Przecława (wg ind. WAP); 1428 Żegota z Morska wydziela swoim ss. Janowi i Mikołajowi całą wieś Zbikały, 4 kmieci w Cz. i pół kmiecia w Piekarach [par. Kościelec] (ZK 196 s. 152); 1429 Jachna kmiotka Żegoty w Cz.; 1429-30 Jakub z Cz. (wg ind. WAP); 1432 → p. 2; Jan Borzuj z Cz. W. winien za dług 32 grz. wwiązać Piotra z Kuczkowa w swoich kmieci w Cz. (ZK 197 s. 132); 1434-51 Jan Borzuj z Cz. (ZK 10 s. 261; 11 s. 148, 219; 12 s. 186; 14 s. 21; OK 5 s. 258); 1440 Dziersław Tasz z Cz. (ZK 11 s. 427); 1443-8 Tomasz, Tomek, Tasz, Taszek s. Tasza z Cz. (SP 2, 3215, 3242; ZK 12 s. 186; 13 s. 201); 1443 → p. 2; Stan. Kijanka z Cz. br. Tomka (ZK 12 s. 78); 1444 Mikołaj z Cz. W., niegdyś ze Słupowa (SP 2, 3215); 1446 Mikołaj z Topoli zastawia za 70 grz. Janowi Nekandzie z Grzegorzowic cz. Cz., którą miał w zastawie od Tomka s. Tasza (ZK 12 s. 411); 1448 Tomasz Taszek wykupuje za 70 grz. posagu swej ż. Anny 4 ł. w Cz. z zastawu u Jana z Grzegorzowic (ZK 13 s. 201); → p. 2; Jan z Cz. h. Oksza, zaw. Kołda (SP 7/2, 900).

1450-65 Jan Nekanda Trepka z Cz. i Obrazowic (ZK 13 s. 348, 423; 14 s. 38-9, 81-2, 86, 106; 15 s. 7; GK 17 s. 701); 1451 tenże Trepka z Obrazowic gwarantuje Stanisławowi z Garlicy [nie zid.] zwrot 110 fl. węg. ewentualnym wwiązaniem w swoją cz. w Cz. (ZK 13 s. 423); Jan Borzuj z Cz. zastawia za 5 grz. Mikołajowi z Uliny [Wielkiej] 1/2 ł. w Cz. (ZK 14 s. 21); 1451-62, zm. a. 1469 Mik. Taszek, Tasz z Cz., 1460 niegdyś z Cz. (ZK 14 s. 21, 178; ZK 15 s. 28, 156, 168, 300, 383; 16 s. 8; SP 2, 3969); 1451 Andrzej ze Swojczan zastawia za 20 grz. Mik. Taszowi z Cz. 1/2 ł. w Swojczanach (ZK 14 s. 16); 1457 Mikołaj z Morska sprzedaje za 150 grz. Laczkowi z Zebrzydowic 4 ł. w Cz. W., leżące po prawej ręce, gdy idzie się z kościoła; tenże Laczek zapisuje swej ż. Katarzynie c. zm. Andrzeja z Aleksandrowic 60 grz. wiana i 60 grz. posagu na 4 ł. w Cz. W. (ZK 14 s. 309-10); 1460-9 panna Elżbieta z Cz. c. zm. Tomasza Tasza, bratanica Mik. Tasza z Cz.; w r. 1469 występuje o pieniądze po zm. stryju (SP 2, 3969; ZK 15 s. 128, 156, 168); 1462 Jakub Tasz z Cz. (ZK 16 s. 41); 1465 Jakub Trepka junior z Obrazowic zastawia za 120 grz. i 10 fl. węg. starszemu br. Janowi Trepce z Obrazowic całą swoją cz. dziedz. w Cz. zw. Taszowska (GK 17 s. 701-2); 1466 Mikołaj z Cz. i jego matka Anna zobowiązują się wypłacić w określonym terminie 42 grz. Jadwidze z Borowa ż. Jana, siostrze Mikołaja (ZK 17 s. 377b); 1468 Jakub [Trepka] z Cz. zapisuje swej ż. Dorocie c. Hinczka z Olkusza 600 grz. wiana na połowie swych dóbr w Cz. (ZK 17 s. 510); 1468-1500 Jakub Trepka, Jakub alias Trepka h. Topór z Cz. (SP 2, 4067-8; DLb. 2 s. 41; OK 11 11 VII; GK 19 s. 437-8; 22 s. 157; 23 s. 498; ZK 153 s. 244, 271); 1470-80 właśc. Jakub Trepka h. Topór i Mik. Borzujowski²W wyd. Borznyowsky; zamiast Borzujowski h. Mądrostki. 2 folwarki ryc.; ł. kmiece, 2 karczmy, 3 zagrody. Do pleb. należą: karczma z rolami, role i łąki pleb. (DLb. 2 s. 41-2); 1473 Katarzyna Laczkowa [Zebrzydowska] z Cz. (GK 19 s. 830); 1484 Anna ż. Jana wójta z Krosna [ziemia sanocka] i mieszcz. krak. sprzedaje za 150 fl. węg. szl. Błażejowi Błędowi . z Myślenic 4 ł. w Cz. W. wraz z pr. patr. kościoła tamże. Łany te leżą po prawej stronie, gdy idzie się od kościoła (Mp. 5 P 88); 1488-91 Błażej alias Błachut Błąd z Cz. W. (OK 11 11 VII; GK 23 s. 628); 1489 Jakub Trepka z Cz. zastawia za 40 fl. węg. Katarzynie z Kwaśniowa wd. po Stańczyku z Wierzbicy [par. Mstyczów] swoją cz. w Cz. (GK 23 s. 50); cz. Błęda: 1489, 1490-4, 1498 pobór z 1/2 ł.; 1499-1500 z 3 ł.; 1508 z 1 ł.; cz. Borowskiego: 1490-3 pobór z 3 ł.; 1494 z 1 1/2 ł.; cz. Trepki: 1492-4 pobór z 2 ł.; 1498 z 1/2 ł.; 1508 z 1 ł. (ŹD s. 437-8; RP s. 135, 161, 177, 191, 206, 75, 111, 38, 9, 247, 339); 1491 Elżbieta z Błeszna siostra Jakuba Trepki z Cz. (GK 23 s. 498); 1505 Dorota [c. Hinczka z Olkusza] wd. po Jakubie Trepce (MS 3, 2376); 1510 Jan Trepka [s. Jakuba] z Cz.; zm. Regina ż. Jana Błęda z Cz.; → p. 6 (SP 6, 23); 1521 jedna z 3 cz. wsi nie jest obsadzona kmieciami (BJ rps 5259 k. 15 r.); → Czaniec p. 3; 1522 Anna Krezina dzierżawczyni Cz. W. (GK 36 s. 354); 1524 Zygmunt Stary darowuje Janowi Łabędziowi ze Strogoborzyc stolnikowi dworu Cz. W. w pow. ksiąskim i Białkówkę w pow. pilzn. przypadłe królowi pr. kaduka po śmierci Jana Błęda z Cz. W. s. Błażeja Błęda z Myślenic (MS 4, 4455); 1529 role folw. i kmiecie Trepki oraz role folw. Łabędzia, karczma pleb. (LR s. 115, 177); 1530 pobór z 3 ł. [w cz. Trepki], z 1 ł. w cz. Błęda [tj. obecnie Łabędzia] (RP k. 9).

5. 1345 papież Klemens wyrokuje, że Jan [Grot] bp krak. [w l. 1326-47] fundując par. w Cz. nieprawnie przyłączył do niej Przecławice należące do kl. miech. (Mp. 3, 676); 1346-58 par. płaci 15 sk. świętop. (MV 2 wg ind.); 1399 Mikołaj wikariusz w Cz. W. (SP 8 uw. 302/35); 1400 Albert pleb. w Cz. (wg ind. WAP); 1444-6 Jan pleb. w Cz. W. (SP 2, 3215, 3242; ZK 12 s. 410, 421); 1470-80 drewn. kościół par. pod wezw. Bożego Ciała. Dzies. snop. i kon. wart. 16 grz. z ł. kmiecych, karczem i zagród należy do pleb. w Mninodze. 4 ł. kmiece i 2 folwarki dają dzies. plebanowi w Cz. W. Karczma z rolami płaci plebanowi 3 grz. czynszu. Pleb. ma do własnego użytku role i łąki. Do par. należą Czaple Małe i Smroków (DLb. 2 s. 41-2); 1484 → p. 3; 1488 Błażej Błąd i Jakub Trepka dz. Cz. W. mają spór z pleb. z Mninogi o dzies. snop. z ról folw. i kmiec. w Cz. W. (OK 11 VII); 1499 Marcin pleb. w Cz. W. zastawia za 50 grz. pożyczonych na budowę i naprawę kościoła w Cz. W. Jakubowi pleb. z Mninogi swoją dzies. snop. z ról 10 następujących kmieci poddanych szl. Trepki i szl. Błachuta: Stan. Matys, Feliks Dina, Piotr Dyląk, Jan Bryła, Błażej Maszek, Grzegorz Bobula, Stan. Juda, Jak. Mrozek, Mateusz Szporek i Mik. Gracz oraz z ról folw. zw. Błachutowskie. Dla siebie zachowuje dzies. z ról 3 kmieci Stan. Grudy, Jana Derdoły i Kaspra Ciołkosza i z ról folw. Trepki. Pleb. z Mninogi do czasu pobierania dzies. z Cz. W. ustępuje plebanowi czapelskiemu cz. dzies. wart. 20 gr w Mninodze z ról zw. Skatkowie (Ad. 7 s. 280-8); 1529 pleb. pobiera dzies. snop. wart. 4 grz. z ról folw. i od 3 kmieci w Cz. W., dzies. snop. wart. 2 1/2 gr od 1 kmiecia w Mninodze, 3 wiard. czynszu z karczmy w Cz. W. 2 1/2 grz. 15 gr mesznego z Smrokowa, kopę gr kolędy z Cz. W. i Małych. Dzies. snop. wart. 5 1/2 grz. z niektórych ról folw. Łabędzia i od niektórych kmieci Trepki plebanowi w Mninodze (LR s. 115, 177).

6. 1444 świadkowie sprowadzeni przez Mikołaja z Cz. W. zeznają, że Tomek Tasz z Cz. szwagier Mikołaja z Mikołajem ze Swojczan wywiedli z domu Mikołaja i zabili służebnika Jana plebana w Cz. W. nie z wolą tegoż Mikołaja, ani też nie wrócili do jego domu (SP 2, 3215, 3242); 1510 szl. Jan Trepka z Cz. W. skazany za zabicie szl. Reginy ż. Jana Błęda z Cz. W. (SP 6, 23).