(1238 Dlugosin z fals. z XIV w., 1242 Dlugoschin, 1519 Dlugoschyn) od r. 1954 cz. m. Jaworzna, 12 km na SW od Sławkowa.

1. 1581 pow. krak.-prosz.; par. Jaworzno (ŹD s. 35).

2. 1518, 1523, 1524 rz. Przemsza [Biała] i rz. Siersza przepływają k. D. (MK 30 k. 296; BJ rps 5348, 2 s. 216; Kuraś, Materiały 8; Ep. 15 k. 3v-6v); 1519 sąd komisaryczny król. przeprowadza rozgraniczenie między dobrami stwa będzińskiego pozostającymi w tenucie Maryny wd. po Stan. Jarockim kaszt. zawichojskim, tj. między wsią król. Szczakową a dobrami bpa, mianowicie wsią Jaworzno, a także wsią D. na nowo lokowaną ,,in limitibus ambarum villarum predictarum”. D. został lokowany w dobrach obydwu ww. wsi ,,ubi... domus seu edificia nonnulla per fodinatores alias gwarky minere plumbi sunt constructe”. Granice poczynają się od narożnika wsi: Ciężkowice, Szczakowa i Jaworzno na drodze prowadzącej z Jaworzna do Ciężkowic. Tu usypane zostają kopce narożne na kształt krzyża, a dalej granica idzie lasem czyli gajem do drogi publicznej z Chrzanowa do Będzina i tą drogą przez pola zw. Zalesie [dziś cz. Jaworzna zwie się Za Lasem; UN 4 s. 51], tak, że pole po prawej stronie należy do Szczakowej, a pole po lewej - do Jaworzna. Następnie granica skręca w lewo od tej drogi do → Szadowej Góry [dziś pole zw. Sadowa na terenie Jaworzna; UN 4 s. 52]. Tu starcy będący świadkami rozgraniczenia byli niezgodni w zeznaniach. Granica biegnie teraz do stawków, które pozostają po stronie prawej przy dobrach Szczakowa, dochodzi do miejsca zw. → Siekierzyna i od niego do wielkiego dębu w pobliżu D. Tu znów świadczący starcy byli niezgodni. Świadkowie strony królewskiej kierowali ją do wzniesienia, na którym jest lokowany D., i prowadzili przez środek D., a świadkowie bpa - poniżej [wzniesienia], na prawo, gdzie płynie rz. [Siersza]. W każdym razie obie strony prowadziły granicę przez D. i dzieliła je niewielka odległość. Komisarze zaczęli sypać kopce pośrodku terenu, co do którego starcy byli niezgodni, aż do drogi zw. Górną drogą [do gór - kopalni - ołowiu], od której świadkowie znów zgodnie zeznawali. Granica zostaje wyznaczona pośród domów i zabudowań D. aż do miejsca, gdzie zbiegają się dwie drogi publiczne: z Krakowa do Będzina i z Chrzanowa do Będzina i tą ostatnią drogą przez góry ołowiu do drogi zw. Górną, skręcając wraz z nią na lewo, do końca miejsca zw. → Rokitnica, gdzie były stare płuczki [kopalniane]. Stąd przeprowadzona zostaje granica Górną drogą na prawo do łąki zw. Głąbowa Łąka (Glabowa Laka), należącej do Jaworzna i od niej do rz. [Przemszy] Białej, gdzie znajduie się ostatni kopiec (MS 4, 12 366; MK 33 s. 485-9; AKapKrak. Liber privilegiorurn 3 k. 640-1); 1523 lasy położone k. D., między dobrami będzińskimi a sławkowskimi (BJ rps 5348, 2 s. 216); 1570 bp pobiera w D. cło od mostu, „którego,... nie buduje” (LDK s. 60).

3A. Własn. szlach., następnie kl. Bened. w Staniątkach, później bpa krak. 1238 Wisław z Kościelca bp krak. potwierdza kl. w → Staniątkach nadanie Klemensa z Ruszczy szeregu wsi, m. in. Luszowic, D., Ciężkowic i Jaworzna (Pol. 3, 18 fals. z pocz. XIV w.); 1242 Konrad Maz. potwierdza, że Andrzej bp płocki z braćmi komesem Jankiem kaszt. z Rudy [ziemia wieluńska] i Wierzbiętą prep. staniąt. zamienili z bpem krak. Prandotą wsie: Lipowiec, Zagórze, Babice, Rozkochów, Luszowice, Długoszyn i połowę Jaworzna w zamian za dziesięciny [ze wsi] nad Mozgawą i za wieś Lędziny [Śląsk] (Mp. 2, 419; Pol. 3, 219 z transumptu z 1464; DLb. 3 s. 297-8); 1518 → 3B; 1519 → p. 2; 1521 Maciej żupnik kopalni ołowiu w D.¹Nie wiadomo, czy był on żupnikiem w kopalni biskupiej czy król (GK 36 s. 10); 1523 bp Jan Konarski biorąc pod uwagę, że prace górnicze i wydobycie ołowiu w kopalniach w D. należących do bpa natrafiają na przeszkody z powodu naporu i napływu wód podziemnych, tak że kopacze ołowiu ponoszą straty i zmniejsza się dochód czyli olbora bpstwa, zawiera umowę z Aleksym de Bethlemfalwa [dziś Betlanovce na Spiszu w Słowacji] „camerarum regalium regis Ungariae magistro” i Janem de Bethlemfalwa „camerario Crempnicensi” [Kremnica na Słowacji] Turzonami w sprawie zbudowania przez nich sztolni odwadniającej. Do jej budowy mogą pobierać drzewo w lasach bpa między dobrami bpimi [klucza] sławkowskiego a dobrami król. [stwa] będzińskiego w tenucie pani Jarockiej, które dotąd nie są rozgraniczone. Na wszelkie inne potrzeby własne i kopalniane mogą Turzonowie brać drzewo tylko w lasach bpa już rozgraniczonych. Po obu stronach sztolni mają Turzonowie wg starego zwyczaju posiadać wolne pole na 24 łatry, na którym nikt poza nimi nie może zakładać kopalni ołowiu. Oni też tylko mogą eksploatować znajdujące się tu góry ołowiu, dawszy odszkodowanie dotychczasowym kopaczom, zgodne z orzeczeniem mężów posiadających doświadczenie w tych sprawach. Wszyscy zaś, którzy kopią lub kopać będą w innych kopalniach ołowiu w D. bpa, winni dawać Turzonom piątą nieckę ołowiu jako rekompensatę za naprawę urządzeń górniczych i osuszenie kopalń. Nikt też poza Turzonami nie może zakładać urządzeń odwadniających. Nadaje bp Turzonom pr. wolnego korzystania dla urządzeń górniczych z rz. Przemszy [Białej] i Sierszy płynących k. D., restaurowania starego rybnika i zakładania nowych rybników. Mogą też budować most na Przemszy [Białej]. Pragnąc zakończyć spory powstające niekiedy między eksploatującymi kopalnie bpa w D. a panią [Maryną] Jarocką tenut. będzińską, przekazuje bp Turzonom i ich spadkobiercom wszelką jurysdykcję w D. (Kuraś, Materiały 8); → 3B; 1524 bp Piotr Tomicki potwierdza tymże Turzonom układ ze swym poprzednikiem bpem Janem Konarskim [→ 1523]. Zezwala im kontynuować budowę sztolni odwadniającej, przez nich wykonywanej, poruszanej przez wody rz. Przemszy [Białej] i Sierszy. Zatwierdza warunki wyrębu drzewa i dawania olbory wg poprzedniego przyw. Ceduje bp Turzonom do r. 1529 swoją jurysdykcję górniczą (Kuraś, Materiały 10 reg.; Ep. 15 k. 3v-6v).

3B. Własn. król. w stwie będzińskim. 1518 Zygmunt Stary potwierdza, że kosztem i pracą Aleksego Starzeńskiego, Grzegorza Brennara złotników krak., Bartłomieja sołtysa ze Szczakowej, Jakuba Krążołka mieszcz. olkuskiego zostały naprawione koła i urządzenia wodne koło kopalń ołowiu w dobrach król. D. przynależnych do zamku w Będzinie. Zatwierdza im też przywileje Jana [Konarskiego] bpa krak. i Stan. Jarockiego tenut. będzińskiego [zm. 1515] oraz nadaje pr. połowu ryb w Przemszy [Białej] i Sierszy (MS 4, 2863; MK 30 k. 296); 1519 → p. 2; 1521, 1523 → 3A; 1523 Maryna wd. po Stan. Jarockim kaszt. zawichojskim, tenut. będzińskim, wydzierżawia na 5 lat br. Aleksemu i Janowi Turzonom olborę i sztolnię w kopalni ołowiu w D., należącą do stwa będzińskiego, wraz z przywilejami króla [Zygmunta Starego] i bpa Jan [Konarskiego], z pr. pobierania drzewa w lasach położonych k. D., między dobrami będzińskimi i sławkowskimi do użytku w kopalni ołowiu. Turzonowie winni zbudować sztolnię odwadniającą kopalnie ołowiu teraz opustoszałe, a mające się na nowo odbudować. Urządzenia sztolni mają się rozciągać w kierunku kopalni, wg dawnego zwyczaju, na polu „ad longitudinem, latitudinem et circumferentiam ex utraque parte ad 24 latri”. Turzonowie posiadają prawo używania rz. Sierszy i Przemszy [Białej] k. D. dla spławu drzewa do Wisły i do poruszania kół [sztolni], z zachowaniem dzies. drzewa dla króla. Gdy kopalnia będzie już eksploatowana, mają oddawać [tenucie będzińskiej] piątą nieckę ołowiu (BJ rps 5348, 2 s. 216); Zygmunt Stary zezwala Aleksemu i Janowi Turzonom zgodnie z umową z Maryną wd. po Stan. Jarockim star. będzińskim i marszałku dworu trzymać przez 5 lat w tenucie dobra D. należące do zamku będzińskiego (MS 4, 13 726); 1524 taż Maryna z ss. Krzysztofem i Jerzym, którzy poręczają za nieletnich br. Stanisława i Hieronima, wydzierżawia na 5 lat pod wadium 4000 fl. br. Aleksemu Turzonowi z Betlem Vluo [Betlanovce], najwyższemu komornikowi Królestwa Węgier, żupanowi bystrzyckiemu [z Bystrzycy Bańskiej na Słowacji], wolnemu panu pszczyńskiemu i Janowi Turzonowi wolnemu panu na Oławie i Ścinawie [Śląsk] olborę z kopalni ołowiu w D. (MS 4, 13 836); 1526 faktor Fuggerów z Krakowa Jerzy Hegel, zarządzający kopalniami w D. stwierdza, że obecnie nie są one eksploatowane, ale przed 5-6 laty dawały dochód (D. Molenda, Górnictwo s. 185 przyp. 86); 1564 w D. są od „starodawna” kopalnie ołowiu graniczące z dobrami sławkowskimi [bpa]. Kopalnie przestano eksploatować przed około 30 laty, z powodu zalania wodą w tym czasie. Tylko „z starzyzny” płacą od 3 lat 13 niecek [ołowiu]. Przywozi się kruszec ołowny z gór ołowiu w Szczakowej na rosty do D. Karczma płaci 30 gr czynszu. 13 zagrodników, z których 12 płaci po 6 gr, a jeden 3 gr (LK 1 s. 253).

4. 1519 → p. 2; 1564 sołtys w cz. król. D. (LK 1 s. 253).

7. S. Polaczek, Powiat chrzanowski, Kr. 1914 s. 230-1 i mapa; D. Molenda, Górnictwo kruszcowe na terenie złóż śłąsko-krakowskich do połowy XVI w., Wrocław 1963 s. 66-8, 184-6, 298.

8. Z końcem XVIII w. w D. w lesie stwa będzińskiego „na pagórze zarosłe zamku rozwaliny”²Są to z pewnością nie pozostałości zamku, lecz urządzeń kopalnianych (Mat. do MWK s. 48).