DŁUŻEC

(1323 Dluzecz, 1326 Dlusecz, 1327 Dlvzecz, 1328 Dlussecz, 1335 Clusicz [!], 1373 Dlusek, 1394 Dluszecz, Dluszcze, 1412 Magna et Parva Dluszecz, 1415 Dlusczecz, Dlusszecz, 1419 Dluscza, 1457 Dluszyecz, 1462 Dobrzecz [błędny odczyt], 1467 Luszecz [!], 1529 Dluscze) 3 km na W od Wolbromia.

1. 1508 pow. krak. (RP s. 335); 1581 pow. ksiąs. (ŹD s. 93); 1326-8 par. własna, dek. Irządze (MV 1 s. 139, 211, 304); 1335, 1373-4, 1470-80, 1529 dek. Lelów (MV 1 s. 372; Rejestr Świetop. k. 11, 34; DLb. 2 s. 222; LR s. 189); 1598 dek. Wolbrom (WR k. 332).

2. 1327 las król. należący do wsi D., → p. 3; 1394 granice między D. i m. Wolbromiem, → p. 3; granice między sołectwem w D. i wójtostwem wolbromskim, → p. 4; 1396 granice wytyczone między m. Wolbromiem i wsią D. biorą początek od skotnicy (scothnicza) [dziś w Wolbromiu pole Przy Skotnicy, UN 11 s. 12], dalej idą „ultra 2 laneos remocius” do wsi Łobzów i z drugiej strony potoku zw. „Swuthwirzch” [nie zid.] i do m. [Wolbromia] mianowicie „intra civitatem et quosdam ortos 3 stadia” do roli zw. Kisiel (Kyszel) [zapewne imię właściciela roli] (KSN 448); XVI/XVII w. w D. role o nazwach: 1. „domiarek trzi na Rzedzinach” [dziś cz. wsi D. zwie się Rędziny, UN 11 s. 14], 2. ,,domiarek” z łąką „przy lącze” między rolami i łąkami kmieci w kierunku wsi Strzegowa, 3. role folw. „na Rzedzinach”, w tym rola „domiarek” przy drodze publicznej z Krakowa do Pilicy, 4. „domiarek” leżący przy krzewach o nazwie Jaśków Kierz (Jaskowkierz - DLb. 2 s. 222 - wpis ręką XVI/XVII w.).

3. Własn. król., w tenucie wolbromskiej. 1323 wieś D. → p. 4; 1327 Władysław Łok. nadaje br. Wolwramowi i Hilaremu sołtysom z D. las królewski należący do [wsi] D., rozciągający się na długość i szerokość do granic dóbr: Pilcza, Udórz, Szczeklniki [nie zid.], Podlesice, Wierzchowice [dziś Wierzchowisko] i Gołaczowy, a to w celu lokacji na pr. niem. czyli frankońskim wsi [Wolbrom]1Dokument ten został błędnie zregestowany i zamieszczony pod mylną datą [1321] w Lustracji woj. krak. z 1660 r., a następnie w tej formie opublikowany przez S. Kurasia (ZDM 1, 24). Prawidłowy tekst opublikował S. Kuraś po odnalezieniu kopii w ZDM t. 8, 2529 (ZDM 8, 2529): 1394 Jan Wolbram ma się stawić w sądzie wraz z 6 osobami z m. Wolbromia i 6 osobami ze wsi przeciwko Janowi Treutlowi w sprawie o granice między D. i m. Wolbromiem (KSN 362, 373); 1415 Piotr Szafraniec z Łuczyc pkom. krak. zapisuje swemu s. Piotrowi zamek w → Pieskowej Skale wraz z wsiami do niego należącymi oraz m. Wolbrom z wsiami D., Lgota i Łobzów. Syn ma objąć te dobra dopiero po śmierci ojca (SP 2,1385); 1429 Maciej kmieć z D. (SP 2,2268; GK 3 s. 208); Wichna wd. po Wrocławie z Sulisławic ma zwrócić Maciejowi kmieciowi z D. 2 woły i 2 krowy pod karą XV (GK 3 s. 224); tenże kmieć Maciej nie może czynić szkód wspomnianej Wichnie wśród nierogacizny (GK 3 s. 224); 1432 D. w dobrach król. wolbromskich → p. 5; 1443 Wawrzyniec z Cianowic przyznaje swej ż. Elżbiecie c. Andrzeja z Zagórzyc 75 grz. posagu i tyleż wiana na 1/2 swych dóbr w Cianowicach, D. i Lgocie (ZK 12 s. 90); 1445 → Cianowice; 1448 tenże poręczając za br. Stanisława zastawia za 2 kopy gr Stan. i Janowi Świdrzykowi z Pękowic karczmę w Lgocie i kmiecia wójtowskiego w D. na 1 1/2 ł. (ZK 13 s. 176); 1449 br. rodz. Stan. i Jan Świdrzykowie z Pękowic ustępują za 25 grz. Wawrzyńcowi z Cianowic z zastawu dóbr w Lgocie i D. (ZK 13 s. 323); 1452 Piotr Szafraniec z Pieskowej Skały ma zwrócić w wyznaczonym terminie Szczepanowi Podgórskiemu 1600 fl. węg. pod gwarancją wwiązania go w m. Wolbrom z wójtostwem i wsie: D., Lgota, Łobzów i cło w Łobzowie (ZK 258 s. 48-9, 56); 1456 → p. 4; 1457 Mikołaj z Trzebienic i Jan z Bolesławia opiekunowie synów Piotra Szafrańca dają Wierzbięcie z Wilkowa za 260 grz., w tym 20 grz. z tytułu długu ojca chłopców, wwiązanie do dóbr dziedz. [!] Łobzów i D. wraz ze wszystkimi prawami, m. in. z mieszkańcami, czynszami, domami, polami, karczmami, stawami, lasami i wszystkimi przynależnościami z wyjątkiem cła zw. Łobzowskim, które wspomnieni opiekunowie będą pobierać dla ww. chłopców. Stanisław z Młodziejowic, Mikołaj z Trzebienic i Jan z Bolesławia poręczają Wierzbięcie z Wilkowa za chłopców i za ż. Piotra Szafrańca, Konstancję. Wierzbięta będzie dzierżył te dobra bez przeszkód aż do pełnej spłaty sumy 260 grz. (ZK 14 s. 297-8); 1461 Stanisław z Młodziejowic wójt z Wolbromia przedłożywszy sądowi przywileje mieszczan i mieszkańców z Wolbromia oraz kmieci z D. i Łobzowa wzywa w imieniu króla Wierzbiętę [z Wilkowa] do przedłożenia swoich praw i przywilejów do Łobzowa i D. (ZK 152 s. 9, 38); 1462 Wierzbięta z Wilkowa w sporze ze Stanisławem z Młodziejowic o wsie D. i Łobzów (SP 2,3674); 1463 Dorota wd. po Zawiszy z Bebelna [pow. chęc.] i jej ss. Jan i Zawisza dzielą się dobrami jej tenuty D., Łobzów i Lgota wg wpisu do akt grodzkich krak. Jeśli dobra zostaną wykupione, to Dorota dostanie 200 grz., a synowie 120 grz., jeśli nie, to na wyprawę obowiązani będą synowie. Dorocie przypada cała wieś D., gdzie jest 7 ł. osiadłych i puste role, połowa wsi Lgota, a w Łobzowie 6 kmieci na półłankach i siódmy na kwarcie oraz łąki dworskie w Łobzowie. Janowi i Zawiszy cała wieś Łobzów z rolami pustymi z wyjątkiem cz. Doroty, połowa wsi Lgota, która jest w zastawie (ZK 258 s. 441-2); 1464 komisarze król. wyrokują w sprawie między kmieciami wsi D. i Łobzów, a Dorotą wd. po Zawiszy z Bebelna tenutariuszką wspomnianych wsi z racji gęsi, które wzięła od nich Dorota pod zastaw wołów, oraz z tytułu nadzwyczajnych powinności drogowych „alias podroszą” (MS 4 S, 976; Mp. 5 t. V nr 10; AKP 9, 5); Kazimierz Jag. zatwierdza powyższy wyrok swych komisarzy (MS 4 S 977); 1470-80 D. własn. [w tenucie] Krzysztofa i jego braci [Szafrańców], we wsi łany kmiece, karczmy, zagrody, folwark (DLb. 2 s. 222); 1488 Maciej sołtys w Zagórzu [par. Kłobuck] dz. wsi D. [?], → Brynica rz., → Kłobuck (AJG rps 102 k. 2, 5); 1508 D. nie oddał poboru (RP s. 335); 1509 na prośbę Stan. Szafrańca z Pieskowej Skały tenutariusza dóbr Wolbrom wszystkie sumy na tych dobrach zapisane zostały zebrane w jedną sumę 4200 grz. polskich i zapisane zostały temuż Stanisławowi na wspomnianym mieście i wsiach: Łobzów, D. i Lgota leżących w ziemi krak. (MS 4,608); 1530 w D. pobór z 2 łanów i 3 kwart (RP k. 23); Zygmunt Stary zatwierdza dok. Kazimierza Jag. z 1464 dotyczący wyroku wydanego przez komisarzy król. w sprawie wsi D. i Łobzów (MS 4, 15 800); 1549 Zygmunt August zatwierdza zapis 2000 fl. posagu i wiana dla Anny ż. Hieronima Szafrańca z Pieskowej Skały star. chęc., c. Al. Wasilińskiego [?] na dobrach król. Wolbrom i wójtostwie w tym mieście i wsiach do Wolbromia należących: Łobzowie, D. i Lgocie (MS 5, 4764; AGAD MK 74 s. 742-3); 1564 D. wsią król. w stwie wolbromskim. 12 kmieci na 10 łanach i 3 kwartach. Kmiecie płacą czynsz, oddają sep w owsie, pracują na folwarku na 1 łanie frank. w Łobzowie, wg istniejącego przywileju. 1 zagrodnik na posłudze dworskiej (LK 2 s. 47).

4. 1323 Katarzyna c. Fryderyka z Dębna [pow. sand., k. Tarczka] pozywa br. Wolwrama i Hilarego synów niegdyś Mikołaja o cz. sołectwa we wsiach D., Lgota i Łobzów. Katarzyna zrzeka się praw do sołectwa za 4 grz. (KRK 703); 1394 Jan wójt z Wolbromia zobowiązuje się udowodnić przed sądem na podstawie dokumentów, iż sołectwo w D. nie należy do połowy wójtostwa w m. Wolbromiu (KSN 336); Jan s. Treutla uzyskuje zwolnienie od kary 60 szelągów (solidorum), o to że wwiązał się gwałtem do sołectwa w D. (KSN 344); Jan Wolbrom będąc w sporze z Januszem s. Treutla o granice między sołectwem w D. i wójtostwem wolbromskim przyprowadza świadków, że sołectwo w D. jest odgraniczone od wójtostwa. Janusz nie zgłosił się na termin i granice przysądzono Janowi (KSN 388); 1396 → p. 2; Jan z Wolbromia ustanawia wobec sądu gajonego swego pełnomocnika Jana Cyglera (Czigler) mieszcz. krak. m. in. dla sprzedaży Wawrzyńcowi mężowi Świętochny wnuczki (neptis) Jana z Wolbromia sołectwa swego w Wielkim i Małym D. (KSN 2880); 1456 Kazimierz Jag. zatwierdza miastu Wolbrom pr. niem. i przenosi dwie wsie „Leliszów” [chyba Łobzów] i D. z pr. pol. na pr. magd. oraz nadaje im imm. sądowy (Mp. 5 t. C, 26); 1467 ks. Wawrzyniec pleb. z Paczółtowic procesuje się z Młodziejowskim o połowę wójtostwa w Wolbromiu i o połowę sołectwa w Lgocie i L. (Luszecz) (Teut. 3 s. 358).

5. 1326-7 pleb. Leonard; 1326-7, 1350-51, 1354-5 par. oceniona na 2 grz.; 1326 świętop. 5 sk. 18 den.; 1327 świętop. 8 sk. 18 den.; 1335-7, 1345-58 świętop. 6 sk. (MV 1-2 wg ind.); 1373-4 świętop. 6 sk. (Rejestr Świętop. k. 11, 34); 1419 Marcin pleb. z D. (GK 1 s. 229); 1432 bp krak. Zbigniew [Oleśnicki] erygując na prośbę Jana Pileckiego i jego siostry Elżbiety żony ks. opolskiego [Bolka V] prepozyturę w Pilicy zatwierdza jej uposażenie, m. in. dzies. snop. w dobrach królewskich wolbromskich D. i Lgota (ZDK 2, 309); 1470-80 kościół par. murowany (DLb. 2 s. 222); 1529 pleb. Jan z Łąkoszyna [ziemia łęczycka]. Parafia pobiera meszne z D. i Lgoty 19 korców zboża i tyleż owsa miary równej wolbromskiej wart. 2 grz. 3 1/2 gr, dzies. snop. z ról folw. w Jeżówce wart. 1 kopy, dzies. pien. z Kąpieli w wysokości 30 gr. Do plebana w Pilicy należy dzies. snop. z D. i Lgoty wart. 9 grz. (LR s. 189, 202); 1598 kościół pod wezw. Ś. Mikołaja, do par. należą: D., Lgota (Ligota media) i Kąpiele (WR k. 332).

7. Dzieje Olkusza i regionu olkuskiego, W. 1978 t. 1, strony wg indeksu w t. 2; J. Ptaśnik, Studia nad patrycjatem krakowskim wieków średnich, „Rocznik Krak.”, t. 15, Kraków 1913, s. 53.

8. W kościele z XVIII w.: dwa posągi ŚŚ. Niewiast z 3 ćw. XV w. w ołtarzu bocznym późnorenesansowym. Inny ołtarz boczny późnogotycki z 1 ćw. w. XVI w formie tryptyku, skrzydła późnogotyckie z 1 ćw. XVI w. Posąg Ś. Mikołaja ok. 1500 (KatZab. t. 1, s. 383).

1 Dokument ten został błędnie zregestowany i zamieszczony pod mylną datą [1321] w Lustracji woj. krak. z 1660 r., a następnie w tej formie opublikowany przez S. Kurasia (ZDM 1, 24). Prawidłowy tekst opublikował S. Kuraś po odnalezieniu kopii w ZDM t. 8, 2529.