DUBIE

(1270 Dupe) wieś bliżej nie zidentyfikowana, może to Dubie, położone 17 km na SE od Olkusza.

1270 kasztelania krak. (Mp. 1, 79).

Własn. rycerska. 1270 Bolesław Wstydl. z ż. Kunegundą za wierną służbę nadaje Henzyrowi i Piotrowi ss. Mateusza Henzyrowica dziedzicom D. w kasztelanii krak. → Bojków wraz z otaczającą go cz. lasów, w których książę poluje, w wyznaczonych granicach. Od miejsca zw. Gołubowe Ławy (Goluboui laui), k. Śmiłowa (Smylou), aż do miejsca zw. Borunowska Stza, stąd do drogi ,,de Ruccewych”, od tej drogi „per Pneunam” do góry zw. Czeremeszna i przez ścieżkę do Gołubowych Ław. Ponadto książę zatwierdza im posiadanie całego tego terytorium i ich dziedzictwa D. oraz trzech źrebów: Bolechowskiego (Bolechouski), Krzyżanowskiego (Crisanouski) i Wojnowskiego (Woynouski), które przysądził on swemu złotnikowi Grzegorzowi i tym samym wyrokiem odsądził od ich posiadania Więcka, Więcława, Mateusza, Mirosława, Gołka i Bartka ss. Wojny i nakazał im wieczyste milczenie w tej sprawie. Henzyr i Piotr wobec księcia kupili te źreby [od Grzegorza] za pewną wagę srebra. Książę uwalnia nadane im terytorium od powozu, stróży, stanu, krowy, owcy, grodu, służebności łowieckich, utrzymywania psów łowieckich i wszelkich ciężarów pr. pol. Ponadto nadaje „incolis dicti territorii prefate hereditatis D. ac trium sortium” imm. sądowy (Mp. 1, 79 or.).

Uw. Identyfikacja wymienionych w tym dok. obiektów osadniczych i fizjograficznych nastręcza sporo kłopotów. D. niewątpliwie leżało w kasztelanii krak., a więc może tu chodzić o → Dubie w par. Rudawa. Na tę identyfikację może wskazywać sprawa trzech źrebów, położonych niewątpliwie w pasie najstarszego osadnictwa w okolicach Krakowa. Źreb Bolechowski mógłby być identyczny z Bolechowicami, choć przeciw temu przemawia to, iż już w r. 1243 przynajmniej część tej wsi należała do bpów krak. z książęcego nadania. Treść dok. wskazuje poniekąd, że Bolesław Wstydl. dodał Henzyrowi i Piotrowi Bojków z otaczającymi go lasami do dóbr już posiadanych w pobliżu. Przemawia za tym fakt, iż sąsiednie Szklary z lasami były własnością monarszą (w r. 1329 Władysław Łok. nadał las przy Hutnicy szklarzowi Hermanowi ― Mp. 1, 181). Gdyby tak było istotnie, to trudny do wytłumaczenia byłby fakt, że nie przetrwała do dziś ani jedna z tych licznych nazw fizjograficznych w okolicy Dubia, a ponadto już w końcu XIII w. byłyby tu zbyt małe tereny jak na książęce łowy.

Mimo poszukiwań w archiwach poznańskich nie udało się odnaleźć oryginału, który był „w archiwum głównym” Poznania w r. 1876, gdyż być może zapiski dorsalne wskazałyby identyfikację Bojkowa. Dok. tym zajmował się bliżej zmarły w r. 1983 profesor Jerzy Wiśniewski. Zwrócił on przede wszystkim uwagę na dok. Kazimierza W. z r. 1341, którym ten ustalał granicę między wsią Rększowice w dystr. olsztyńskim a wsią Sułów w ziemi opolskiej (ZDM 8, 2530). W dok. tym można dopatrzyć się podobieństwa, a nawet identyczności niektórych obiektów, wymienionych w dok. Bolesława Wstydl. Borunowska Stza mogłaby być drogą do Borunowa (w dok. z r. 1341 Boronow, stza znaczy droga, ścieżka) w ks. opolskim; Pnewną można identyfikować z lasami zw. Pniewno; droga „de Ruccewych” to może droga z Rększowic; wreszcie Smylou mógłby być zepsutą nazwą Sulowa, leżącego przy granicy z Królestwem Polskim.

Przytoczone zbieżności w nazwach obydwu dok. mogą świadczyć za lokalizowaniem Bojkowa z otaczającymi go lasami nie k. Dubia, lecz k. Rększowic na granicy ze Śląskiem Opolskim. Tereny te obfitowały wówczas w lasy, które należały do książęcego grodu w Kłobucku. Dodać tu można, że na dok. z r. 1270 świadkował łowczy krak. Wawrzyniec z Kłobucka. Znamienne jest też wystąpienie wśród świadków Gołucha [kasztelana ?] z Siewierza.

F. Bujak, Studia nad osadnictwem Małopolski, cz. 1, Rozprawy AUh, seria 2, t. 22, Kr. 1905, s. 361. F. Kiryk w rozprawie o najstarszym osadnictwie w okolicach Rudawy (Rudawa. Z dziejów wsi podkarpackiej (do 1945 r.), pod red. F. Kiryka, Kr. 1983, s. 48), omawiając początki Dubia, uwzględnił dok. z r. 1270, ale idąc tu za moją sugestią pominął go, wskazując przy tym na Dąbie w ks. siew., zgodnie z naszą wówczas identyfikacją, którą obecnie odrzucamy. Z. Wojciechowski, Ze studiów nad organizacją państwa polskiego za Piastów, Lwów 1924, tab. I, przyjmuje, że D. dok. z r. 1270 to Dubie w par. Rudawa.