(1325 [1335] sołtys Harthlem, 1400 Hartlow, 1433 Harthlowa, 1524 Chartlowa, 1525 Arthlowa), dziś Harklowa, 10 km na SE od Nowego Targu.

1. 1530 n., 1581 pow. sądec. (RP k. 41; ŹD s. 146); 1325 (1335), 1400 par. Dębno, w H. kościół filialny (Mp. 1, 198; ZDK 1, 147); 1529 n., 1596 par. własna (Ep. 11 k. 5v; LR s. 43, 333; WR k. 58); 1529 n. dek. Nowy Targ (LR s. 333; Gromnicki Świętop. s. 386-7); 1596 dek. Nowy Sącz (WR k. 58).

2. 1482 wieś H. pod Czorsztynem (sub Czorsztin; GK 21 s. 602); 1499 wieś H. leży pomiędzy Nowym Targiem a Czorsztynem (GK 27 s. 553).

3. Własn. szlach. 1325 (1335) br. Jaszek Lesziczki [Lasocki], Piotr, Marcin i Jerzy ss. Zbigniewa ze Szczyrzyca [h. Drużyna], dz. Dębna i H. (Mp. 1, 198; → p. 5); 1433 br. Piotr, Mikołaj pokojowiec król., Zbigniew i Stanisław dz. ze Stadnik [Stadniccy h. Drużyna] dzielą się dobrami. Zbigniew otrzymuje Stadniki i m. in. H. (ZK 10 s. 122-3); 1482 w wyniku podziału dóbr pomiędzy synami Zbigniewa Stadnickiego Mikołajowi kan. sand. i plebanowi w Żmigrodzie Starym przypada wieś H. k. Czorsztyna (GK 21 s. 602-4); 1487 Mik. dz. z H. (ZCz. 5 s. 132); 1499 Mik. Stadnicki pleban w Starym Żmigrodzie wydzierżawia dożywotnio za 50 grz. Krzesławowi ze Żmigrodu kuchmistrzowi król. swą wieś H. położoną między Nowym Targiem a Czorsztynem (GK 27 s. 553); 1506 Jan ze Stadnik rezygnuje na rzecz swych sióstr Zofii ż. Stanisława Czarnka [z Gruszowa] i niezamężnej Anny z dóbr H., przypadłych mu po śmierci brata księdza Mik. Stadnickiego (ZK 23 s. 276); 1519 Zofia ż. Andrzeja Lipskiego, c. Stan. Stadnickiego ze Stadnik, dziedziczka z H. za zgodą męża sprzedaje za 70 grz. gr pol. Andrzejowi Pielszowi z Rogów całą połowę wsi H. (ZCz. 9 s. 161-2); 1530, 1536 w H. pobór z 3 ł., karczmy i młyna dorocznego o 1 kole (RP k. 41; RP); ok. 1540 Andrzej Pielsz Rogowski h. Nabra stał się dziedzicem m. in. Szlembarku, Knurowa i H. (L. Białkowski, Ziemia sandecka, stan jej społeczno-gospodarczy w pierwszej połowie XVI w., PH, 12, 1911, s. 357).

4. 1325 (1335) sołtys Hartlem (scultetus Harthlem; Mp. 1, 198; → p. 5)¹Nazwa wsi powstała od imienia sołtysa. Zapewne więc lokacja H. miała miejsce niedługo przed 1325 (1335) r; 1405, 1407 Klemens sołtys z Olszówki procesuje się ze swym br. Mikołajem z H. sołtysem (KSN 1550, 2057); 1407 Mikołaj [sołtys?] z H. ustanawia swego br. Jana Nowakowica z Woli [nie zid.] swym pełnomocnikiem w sprawie ze swym br. rodzonym Klemensem sołtysem z Olszówki (KSN 2078); Mikołaj z H. sprzedaje za 18 grz. różnej monety br. Klemensowi swą cz. sołectwa w Olszówce odziedziczoną po ojcu (KSN 2081); 1407 Klemens sołtys z Olszówki w sprawie z br. Mikołajem z H. ma złożyć trzy przysięgi dotyczące następujących spraw: zadania mu razy krwawej na twarzy i ucięcia palca u ręki, zbiorów – tj. 60 korcy żyta, oraz sumy 30 grz. „thezauri matrimonialis” (KSN 2084); 1408 tenże Klemens oddalił pozew Mikołaja z H. o 3 przysięgi na podstawie wyroku sądu wyższego prawa magd. na zamku krak. (KSN 2110; też 2450 – Mik. jako „honestus”)²J. Mitkowski, Olszówka, wieś beskidzka i jej dawne dzieje, „Wierchy”, 33, 1964 [1963], s. 176-8, identyfikuje ojca Mikołaja i Klemensa z Filipem Klimuntowicem sołtysem w Olszówce; 1525 szl. Jakub sołtys dziedz. w H. sprzedaje za 56 fl. Andrzejowi Pielszowi całe sołectwo w H. (ZCz. 9 s. 382); 1581 pobór z 1 ł. sołtysiego w H. (ŹD s. 146).

5. 1325 (1335) synowie Zbigniewa ze Szczyrzyca osadzają na pr. magd. swoje dziedzictwo → Dębno. Urban sołtys z Dębna oraz sołtys Harthlem [ze wsi H.], także należącej do ss. Zbigniewa, mają płacić dzies. w wysokości 1 wiard. z łanu rocznie plebanowi w Dębnie. Kościół w Dębnie dziedzice wyznaczają na macierzysty [parafialny], zaś kościół w H. za filialny w stosunku do niego (Mp. 1, 198; → Dębno p. 5; dok. nie wymienia bezpośrednio kościoła w H., ale z kontekstu wynika, że par. Dębno została uznana za macierzystą w stosunku do tego kościoła; por. niżej → 1400 r.)³O dacie dok. z 1325 (1335) r. zob. K. Dobrowolski, Najstarsze osadnictwo Podhala, Lwów 1935, s. 11-12 (toż [w:] Pasterstwo Tatr Polskich i Podhala, t. 8, Wr. 1970) oraz → Dębno, p. 4, 5; 1400 w H. kościół filialny przynależny do par. → Dębno (ZDK 1, 147)⁴T. Ladenberger [Ładogórski], Zaludnienie Polski na początku panowania Kazimierza Wielkiego, Lwów 1930, s. 62, przyp. 1 i B. Kumor, Archidiakonat sądecki, ABMK, 8-9, 1964, s. 112 identyfikują „Ecclesiam de Phypfar” z l. 1350-1 (MV 2 s. 387) z kościołem w H. Jednak parafię „Phypfar” należy utożsamiać z kościołem w → Ostrowsku; 1524 Maciej pleban w Iwanowicach jako prokurator przedkłada dok. spisany przez Marcina s. Benedykta z Krosna [ziemia sanocka], w którym Piotr pleban z H. (w innym miejscu: Ch.) zrzeka się tego kościoła i składa swoją godność na ręce bpa krak. (Ep. 11 k. 5v)⁵Piotr mógł być też plebanem w Harklowej w pow. biec; 1529 dzies. pien. w H. wart. 32 gr bpowi; plebanowi w H. Fabianowi, który zarządza [parafią] za pośrednictwem [wikarego] Franciszka ze Zbigniewa, przysługuje w H. meszne w wysokości 8 miar żyta i tyleż owsa wart. 1 1/2 grz. 12 gr i od sołtysa wart. 8 gr, oraz klerykatura w wysokości 3 miar i 1 korca żyta i tyleż owsa jako meszne [dla wikarego] wart. 39 gr, a także z Knurowa i Szlembarku mensalia wart. 15 gr. Wart. beneficjum 3 grz. 1 gr (LR s. 43, 333); 1581, 1596 do par. Narodzenia NMP w H. należą wsie: Szlembark, H. i Knurów (ŹD s. 146; WR k. 58).

7. J. Rafacz, Dzieje i ustrój Podhala Nowotarskiego za czasów dawnej Rzeczypospolitej Polskiej, W. 1935, s. 30; → Dębno p. 7.

8. Kościół par. Narodzenia NMP, drewniany, późnogotycki, z 2. połowy XV w. Wewnątrz fragmentarycznie zachowana polichromia patronowa stropu z ok. 1500 r. o motywach analogicznych do polichromii z kościoła w → Dębnie, w głównym ołtarzu część malowanego tryptyku z początku XVI w., oraz posąg Matki Boskiej z Dzieciątkiem w feretronie z 1. połowy XV w. Dzwon z 1554 r. (KatZab. 1 s. 354-5; R. Brykowski, M. Kornecki, Drewniane kościoły w Małopolsce Południowej, Wr. 1984, s. 73; R. Brykowski, Drewniana architektura kościelna w Małopolsce XV wieku, Wr. 1981, wg ind.).