IKMANOWICE

(1381 de Icmanouicz, 1403 Wykmanouicze, 1429 Ikmanouicze, 1430 Hicmanowicze, 1434 Wikmanowicze, Wkmanow, 1458 Hykmanouicze, 1529 Throydin, Throedin, 1530 Vikmanow, 1566 Hikmanouicze, 1598 Trojdinow) wieś i folwark1W źródłach z końca XIV w. i z w. XV I. określane są najczęściej jako folwark (predium, allodium), a czasami tylko jako wieś (villa, hereditas). Brak świadczeń na rzecz kościoła z ról kmiecych, jak też brak informacji o kmieciach i zagrodnikach przemawiałby raczej za tym, że w czasach poświadczonych źródłami I. – zwane też od r. 1529 Trojadynem – były folwarkiem, 9 km na NW od centrum Krakowa. Dziś wieś Trojadyn stanowiąca cz. wsi Giebułtów, nazwa I. zanikła (UN 1 s. 47).

1. [Pow. krak.]; 1598 par. Giebołtów (WR k. 318).

2. 1470-80 folwark W. rozdziela od wsi Tonie ,,fluvius dictus Giebulthowska rzeka” [dziś rz. Przezdeń] (DLb. 1 s. 159); 1566 rozgraniczenie wsi Modlnica od wsi H. należącej do Jana Przybysławskiego oraz Kaspra i Barbary Giebułtowskich (ZK 407 s. 35-6).

3. Własn. szlach. 1381-90 Grzegorz z I. (SP 8, 619, 4563, uw. 207/9); 1388-90 Jakusz Ikman z I. (SP 8, 4875, 5408, uw. 143/7, 147/3, 207/9); 1388 Jachna z I. (SP 8, 4875, uw. 122/23, 127/9, 237/6); ww. Jakusz winien w sprawie z Jachną stawić na wizję Zamkałę (SP 8, 4875); Staszek z Boczkowic procesuje się z Jachną z I.; taż przedkłada w sądzie w sprawie przeciw Skronowi z Boczkowic dok. zastawu (SP 8 uw. 122/23, 127/9, 237/6); Tomasz z Rudki [nie zid.] z Dzierżkiem z I. o sidła (SP 8 uw. 127/19); Stanisław z Boczkowic zachodźcą Marcina z Modlnicy przeciw Jakuszowi z Lednicy w sprawie o dziedzinę w I. (SP 8 uw. 142/15); 1388-98 Dzierżek z I. (SP 8 uw. 127/19, 270/26, 271/21, 272/101; ZK 2 s. 248, 278, 319); 1389 Jakusz z I. sprzedaje za 300 grz. i za 1/2 postawu sukna brukselskiego Piotrowi Fochczalowi mieszcz. krak. całą cz. swej dziedziny w I. (SP 8, 5408); 1390 Andrzej Lekki z I. sprzedaje za 100 grz. temuż Piotrowi Fochsczalowi całą cz. swej dziedziny w I. (SP 8 uw. 207/5); tenże Fochsczal procesuje się z Jakuszem i Grzegorzem z I.; Mikołaj s. Krystyny pozywa tegoż Fochsczala o 7 grz. zastawu w I. (SP 8 uw. 207/9, 207/11); 1395 Mikołaj z I. (ZK 2 s. 249); 1398 Dzierżek z I. z Stanisławem włodarzem z Balic o 12 grz. posagu (SP 8 uw. 270/26, 271/21, 272/101); tenże Stanisław oddala prawem roszczenia tegoż Dzierżka o cz. dziedziny Macieja w Szczeglicach [dziś Szczyglice] (SP 8, 7957); 1403 Wawrzyniec zw. Koza z Brzączowic z Bartkiem dzierżawcą folwarku w I. o wycięcie 12 drzew owocowych w sadzie i o inne bezprawia (ZK 3b s. 51, 57, 70, 186, 196); 1404 Wawrzyniec zw. Koza z I. [i z → Brzączowic] (ZK 3b s. 379, 386); 1424 Stanisław i Jan z I. h. Nowina (SP 7/2, 434); 1426 Jan z I. br. Mikołaja (wg ind. WAP); 1426-34 Mik. Koza z I. br. Jana z Brzączowic (wg ind. WAP; ZK 10 s. 22, 223, 250, 266, 292, 304, 329); 1430 Piotr z I. (wg ind. WAP); 1434 Mik. Kozic [zw. też Kozą] zapisuje Piotrowi z Czernichowa [par. Igołomia] 114 grz. na folwarku w I. (ZK 146 s. 217-8); 1438 tenże Piotr wwiązuje Mik. Kozica z I. w całą część dziedziny w I., którą dzierżył tytułem zastawu; Mik. Koza z I. sprzedaje za 300 grz. Janowi [Dobrosławikowi] z Będkowic całą wieś I. (ZK 150 s. 114, 122); tenże Jan s. Dobrosława sprzedaje za 134 grz. Małgorzacie ż. Wojciecha mieszcz. krak. całą swoją połowę dóbr w I.; 1440 taż Małgorzata Karczowa ż. Wojciecha wydzierżawia za 7 grz. na rok Małgorzacie wd. po Janie Dobrosławowiczu całą swoją cz. w I. (ZK 11 s. 375, 438).

1441 Małgorzata ż. Błażka ze Szczodrkowic, [wd. po Janie Dobrosławowiczu] zobowiązuje się wypłacić swej córce z pierwszego małżeństwa Katarzynie na ręce jej stryja Mikołaja [Dobrosławica] z Będkowic 3 grz. rocznie z dóbr ojczystych Katarzyny w I. do czasu wydania jej za mąż, a następnie dać jej 30 grz. posagu (ZK 11 s. 552-3); 1442 ww. Mik. Dobrosławowic w sprawie z Małgorzatą ż. Błażka z Pękowic [i Szczodrkowic] winien stawić pod karą XV w sądzie swą bratanicę Katarzynę. Mikołaj zaprzecza, jakoby Katarzyna była u niego i twierdzi, że została gwałtem ze swego domu porwana i wywieziona na Śląsk. Małgorzata zarzuca Mikołajowi, że wydał za mąż Katarzynę, która ma 100 grz. posagu, za nierównego jej kmiecia (SP 2, 3152); 1443 sąd ziemski krak. rozstrzygając spór między ww. Małgorzatą i Mikołajem, nakazuje wydzielić Małgorzacie w określonym terminie połowę dóbr [posagowych] w I.; Błażek i Małgorzata oświadczają, że ww. Mikołaj wyznaczył 30 grz. sum posagowych – należnych Małgorzacie na wsi I. – na całej swej cz. w Pękowicach (ZK 12 s. 63, 102); Małgorzata Karczowa i jej s. Andrzej sprzedają za 150 grz. pracowitemu (laborioso) Janowi Trojdynowi z Wierzchowiska [par. Szreniawa?] połowę swego folwarku, domu i sadu w I. (ZK 12 s. 71, 113); Maciej ze Szczodrkowic pozyskuje prawem wieczyście na Janie Trojdynie połowę całego folwarku, czyli dziedziny (ZK 12 s. 168-9); tenże Trojdyn płaci karę 6 sk. temuż Maciejowi i 6 sk. sądowi; tenże Trojdyn oświadcza, że Mik. Dobrosławowic z Będkowic spłacił mu 30 grz. (ZK 12 s. 199); Katarzyna z I. c. [zm.] Jana [Dobrosławica i ww. Małgorzaty ż. Błażka] oświadcza, że Mik. Dobrosławowic zadośćuczynił jej za trzodę, bydło i konie (ZK 12 s. 182); Jakub ze Szczodrkowic odstępuje od swego pr. bliższości do dóbr I. na rzecz Trojdyna z I. (ZK 12 s. 221); 1445 Katarzyna ż. Świętosława Trojdyna z I. zastawia za 8 1/2 grz. Janowi Trojdynowi z I. czwartą cz. wszystkich swoich dóbr dziedz. w I. (ZK 12 s. 295); 1445-64 Świętosław Trojdyn z I. (SP 2, 3700; ZK 12 s. 295; 14 s. 300-1; 15 s. 183; 16 s. 120, 137, 143); 1458 tenże oczyszcza swe naganione szlachectwo, dowodząc przy pomocy świadków, że jest szlachcicem h. Leliwa. Świadkowie z linii macierzystej są h. Ostoja. Por. wyżej 1442 informację o wydaniu za mąż Katarzyny za kmiecia i 1443 akt sprzedaży folwarku I. pracowitemu Janowi Trojdynowi (SP 7/2, 1045); 1459 [Mikołaj] Dobrosz z Będkowic zobowiązuje się wypłacić w określonym terminie 15 grz. posagu swej bratanicy Katarzyny jej mężowi Świętosławowi Trojdynowi z H. (ZK 15 s. 34); 1470 Katarzyna Trojdynowa z I. (ZK 16 s. 603); 1470-80 folwark W. (DLb. 1 s. 159); 1525-30 Krzysztof zw. Trojdyn z H. (ZK 27 s. 120, 160; RP k. 63); 1529 folwark T. (LR s. 276, 328); 1530 szl. Krzysztof płaci 6 gr poboru z folwarku w V. (RP k. 63).

5. 1529 dzies. snop. z folwarku T. o łącznej wart. 2 1/2 grz. należy do plebanów w Modlnicy i Giebołtowie (LR s. 276, 328).

6. 1442 → p. 3; 1462 Świętosław Trojdyn z W. winien zadośćuczynić Stan. Ujejskiemu za zabicie jego brata. Poręczają za stawienie się Świętosława w grodzie: Błażej ze Szczodrkowic i Spytek z Czajowic (SP 2, 3700).

1 W źródłach z końca XIV w. i z w. XV I. określane są najczęściej jako folwark (predium, allodium), a czasami tylko jako wieś (villa, hereditas). Brak świadczeń na rzecz kościoła z ról kmiecych, jak też brak informacji o kmieciach i zagrodnikach przemawiałby raczej za tym, że w czasach poświadczonych źródłami I. – zwane też od r. 1529 Trojadynem – były folwarkiem.