IRZYKOWICE

(1376 de Juricouicz, 1389 de Iurikouicz, de Jurzicouicz, 1394 Jurzekowycze, Gyrzicouicze, 1395 de Irzikouicz, 1398 Jurzicze, 1470-80 Irzykow), dziś Iżykowice, 4 km na NW od Działoszyc.

1. 1490 n. pow. krak.; 1581 pow. krak.-prosz. (ŹD s. 19, 439); 1470 n. par. Sancygniów (DLb. 2 s. 75).

2. 1397 dziedziny w I. zw.: Hynkowska (Hincowca, Hincowska) i Piotrowska (Potrowska) (SP 8, 5955 – 6; ZK 1c s. 554, 556, 560); 1397-8 przekopy na łąkach w I. (SP 8, 6021, 7631); 1397-9 gaje w I. (SP 8, 5989, 6389, 7778, 9107, 9726); 1398 część I. od drogi mesznej do granic buszkowskiej i opatkowskiej (SP 8, 6278); 1401 dziedzina w I. zw. Hanczyńska (Hanczinsca) (ZK 3 s. 235); 1598 rozgraniczenie między Biedrzychowicami [dziś Biedrzykowice] a I. poczyna się od usypania 2 kopców narożnych. Następne kopce są sypane przez łąki aż do rzeczki [dziś Sancygniówki] płynącej przez te łąki z Sancygniowa w kierunku Działoszyc. Ta rzeczka, płynąca nowym korytem, rozgranicza Biedrzychowice i I. Następnie granica idzie pośród wspólnych pastwisk aż do ogrodów wsi Opatkowice. Tu na brzegu ww. rzeczki usypano dalsze kopce. Granica skręca teraz na W, do drogi z Biedrzychowic do I. i idzie wzdłuż tej drogi na N, a dalej znów skręca na W przez pagórki i doliny, k. drogi na gruncie wsi I. Ostatni kopiec usypany zostaje przy drodze z wsi Buszków do I. i tu przy narożnikach wsi: Biedrzychowice, I. i Buszków powstaje kopiec narożny (ZK 410 s. 165-7).

3. Własn. szlach. 1376 Niemsta ze Skroniowa i Sławoszowic [dziś Słaboszowice] przeciw Jurkowi z J. (SP 8, 155, 230); 1383-8 Hynek, Henryk z J. (SP 8, 2054, 2466, 2580, 2649, 2653, 2785, 2791, 2794-5, 2839, 2942, 2946, 2961, 3025-6, 3044, 3129, 3214, 3495, 3510, 3521, 3532, 3589, 3634, 3666, 4154, 4197, uw. 27/21, 33/12, 35/25, 68/16, 72/22, 74/9, 78/19); 1384 Hynek z J. z Mikołajem z J. o dziedzinę (SP 8, 2290); Andrzej z Mokrska procesuje się z Mikołajem i Piotrem z J. (SP 8, 2286); Staszek Jurzykowski (SP 8, 2686); 1385 Hynek z J. z Staszkiem z Korytnicy [nie zidentyfikowanej z woj. sand.] o 60 grz. na dziedzinie w J. (SP 8, 3211); Wawrzyniec z J. z Dzierżkiem z Piotrkowic [par. własna] o 16 grz. posagu swej ciotki i o trzecią część dziedziny (SP 8, 3569, 3628, 3693, 3774); 1388 Wojciech z Piotrkowic [par. własna] umarza pretensje do Hynka z I. o 10 grz. posagu (SP 8, 4596); 1389 Mikołaj prezbiter, dziedzic z J. (SP 8, 5323, uw. 188/2; ZK 1c s. 199); Spytek z Deszna z tymże Mikołajem o pieniądze i szkodę (ZK 1c s. 199); Przybek z J. (SP 8, 5323); tenże Przybek skazany na karę XV, za to, iż nie wwiązał ww. Mikołaja w połowę dziedziny w I. (SP 8, 5329); ww. Mikołaj ma termin z bratową swoją [Wichną] wd. po Hynku z J., która rości sobie pretensje do połowy wszystkich dóbr ruchomych i nieruchomych w J. Mikołaj oświadcza, że miał dokumenty na 26 grz. wiana i posagu tejże Wichny ż. [obecnie] Przybka z J., zapisanych przez jej [zm.] męża Hynka, lecz je zagubił (SP 8, 5338, uw. 187/4); Michał z Bogumiłowic [pow. pilzn.] oświadcza, że ww. Mikołaj prezbiter z J. zastawił mu za 26 grz. 2 części z połowy swej dziedziny w J. i miał je wykupić nie inaczej jak własnymi pieniędzmi, a gdyby po upływie 20 lat tych części nie wykupił, wówczas Michał winien był dołożyć 40 grz. i wieczyście objąć w posiadanie część Mikołaja i jego br. Hynka (SP 8, 5339); 1392 [br.] Adam i Jan z Mokrska z Prandotą z Przyłęku o dziedzinę w J. (ZK 1c s. 234).

1392-1402 Maciej zw. Pstrocha z J. i → Pstroszyc [gdzie występuje od r. 1376-1409] pisarz sądu ziemskiego krak. od 1385 (DSZ 57, 65, 67-9, 73-4; KK 2, 439; ZDM 4,1150; SP 7/2, 54; 8, 5953, 5967, 6013-4, 6082-3, 6178-9, 6214, 6217, 6241-3, 6300, 6408, 6111, 6413, 6429, 6431-2, 6607, 6609, 6667, 6678, 6819, 6829, 6894, 7062-3, 7089, 7174, 7227, 7245, 7253, 7293, 7345-7, 7360, 7456, 7491, 7628, 7646, 7777, 7882, 7978, 8027, 8246-8, 8324, 8392, 8442, 8598, 8690, 8777, 8834, 8837, 8931, 9000, 9089, 9115, 9482, 9724, 10 041, 10 203, 10 336, 10 342, 10 447, 10 513, 10 917, uw. 226/20, 232/72, 238/33, 239/33, 285/1, 287/41, 288/52, 289/54, 290/57, 291/29, 292/2, 296/34, 298/42, 300/141, 312/73, 313/19, 315/44, 322/12, 325/61, 336/28, 338/62, 345/20,61; ZK 1c s. 272, 398, 403, 460, 485, 491, 546, 548-9, 560, 569; 2 s. 220, 248, 258); 1394 tenże procesuje się z Mikołajem z Czernichowa (ZK 1c s. 126); 1395 Tomek z Węchadłowa przeciw Grzegorzowi [kmieciowi?] z I. o suknię wart. 13 gr., o mięso i buty wart. 8 gr (ZK 1c s. 402); 1396 Klemens i Krzesław ss. Mikołaja ze Święcic sprzedają za 60 grz. Maciejowi pisarzowi sędziego całą swoją cz. macierzystą w J. (ZK 1c s. 463); Andrzej z Pępic [pow. chęc] z ww. Maciejem o 2 cz. dziedzictwa w J. (ZK 2 s. 286); Jan z I. z tymże Maciejem o cz. dziedzictwa w J. (ZK 2 s. 398); 1397 Mikołaj z J. (ZK 1c s. 536); Maciej z J. winien wypłacić Prandocie z Przyłęku 26 grz. 10 sk., a wówczas ten winien mu ustąpić z cz. dziedziny zw. Hynkowska w J.; ww. Maciej po wypłaceniu mu 14 grz. winien ustąpić ww. Prandocie z dziedziny zw. Piotrowska w J., którą pozyskał na Prandocie sędzia Michał [z Bogumiłowic] (SP 8, 5955-6); sąd ziemski krak. daje Prandocie woźnego dla wwiązania w dziedzinę Piotrowską pozyskaną na ww. Macieju. Woźny oświadcza, że Prandota wypłacił Maciejowi 13 grz. (ZK 1c s. 554, 556); sąd ziemski wyznacza termin na wwiązanie w cz. J. pozyskaną na ww. Prandocie; żona Macieja z J. skazana na karę XV za przeszkadzanie gwałtem w wwiązanie Prandoty w dziedzinę w J.; tenże Prandota skazany na karę XV za niestawienie się w sprawie dziedziny w J. (ZK 1c s. 555-6); Wierzchosław z Kotowic [par. Kościelec; dziś nie istnieją] pozywa Macieja z J. o wystawienie dok. na 40 grz. 10 sk. oraz 20 grz. 10 sk. zapisanych na dziedzinie Hynkowskiej1Dalszy tekst zapiski wydrapany w rpisie, następnie poprawiany ciemniejszym atramentem, nieczytelny; ww. Prandota i Maciej procesują się o ogrodzenie (ZK 1c s. 560 – 1); 1397-8 Prandota pozywa Macieja z J. o 100 grz. szkody, o gaje, role, łąkę, o 40 drzew: grusz i jabłoni oraz o spalenie 2 domów kmiecych (SP 8, 5989, 6389, 7778); Michał [z Bogumiłowic] pozywa tegoż Macieja o wykonanie przekopy na łąkach w J. Maciej oddala prawem ten pozew (SP 8, 6021, 7631); 1397-1402 Jan s. Hynka z J., w r. 1397 nieletni (SP 8, 6014; wg ind. WAP); tenże przeciw Maciejowi z J. o dziedzictwo po ojcu (SP 8, 6014-5, 6429, 7646); 1398 tenże Maciej skazany cztery razy na karę XV i trzy razy na karę 6 grz. za to, iż z 7 ludźmi: 4 szlachcicami i 3 ludźmi prostymi nie dopuścił do wwiązania Prandoty z Przyłęku do prawem pozyskanej dziedziny w J. (SP 8, 6377); tenże Maciej zapłacił Prandocie 1 grz. i karę XV sądowi za spalenie izby (SP 8, 6433); tenże Prandota daje Michałowi [z Bogumiłowic] sędziemu krak. wwiązanie w część dziedziny w J. od drogi mesznej do granic buszkowskiej i opatkowskiej, z wyłączeniem łąki, którą trzyma w zastawie Włost z Knyszyna (SP 8, 6278); 1399 tenże Michał oświadcza, że trzyma zastawem dziedzinę [zm.] Hynka z J. i przyrzeka ją zwrócić po wypłaceniu mu 40 grz. (SP 8, 8244); Prandota pozywa Macieja o to, iż zwrócił mu dziedzinę, lecz nie zwrócił dok. zastawnego. Maciej oświadcza, że nie posiada żadnych dok. „super hereditate J. ... excepta parte Hance cuiusdam” [czyli dziedziny Hanczyńskiej] (SP 8, 8285); Maciej wyraża zgodę, by ww. Michał objechał dziedzinę Hynkowską i wskazawszy to, co należało do Hynka, zatrzymał dla siebie; „et pretactum factum” Prandota z Przyłęku na ww. Macieju pozyskuje prawem (SP 8, 8240); tenże Prandota oddala prawem roszczenia pozywającego go Macieja o dziedzinę w J., którą Maciej miał od Prandoty [w zastawie] za 40 grz. i którą posiada obecnie pan sędzia [Michał z Bogumiłowic] (SP 8, 9076); 1399-1400 ww. Maciej i Prandota procesują się o gaj. Prandota oddala prawem roszczenia Macieja (SP 8, 9107, 9726).

1401 Maciej z Pstroszyc [i I.] ustępuje ww. Michałowi całą cz. dziedziny zw. Hanczyńska oraz łąkę, którą trzymał w zastawie Włost [z Knyszyna] w J. Tenże Michał oddala prawem roszczenia z tytułu pr. bliższości ww. Macieja do wszystkich części dziedziny w J., o wszystkie domy i szkody (ZK 3 s. 235); 1402 Maciek z Pstroszyc i J. zrzeka się wieczyście na rzecz tegoż Michała wszelkich praw, które posiadał do części dziedzictwa w J. i zobowiązuje się przekazać wszelkie przywileje dotyczące J. (SP 2, 930); Jan s. zm. Hynka z I. sprzedaje za 150 grz. temuż Michałowi całą cz. po ojcu w I., a także wszystkie inne części, które przypadłyby mu tu po śmierci innych krewnych (ZK3 s. 381); 1415 br. Jan i Mikołaj z Dziekanowic [par. Działoszyce] ss. zm. Szymka dają Michałowi [z Bogumiłowic] kaszt. sand. cz. dziedzictwa w Dziekanowicach, otrzymując w zamian 3 kmieci Michała w J.; ciż sprzedają za 150 grz. temuż Michałowi 3 kmieci w J. (ZK 6 s. 79, 81-2); 1424 Jan kmieć z J. (wg ind. WAP); 1434 Jan z Czyżowa [pow. sand.] kaszt. sand. i star. [krak., s. zm. 1432 Michała z Bogumiłowic i Czyżowa] gwarantuje Dziersławowi z Rytwian [pow. sand.] zwrot 1000 fl. węg. i 110 grz. ewentualnym wwiązaniem m. in. w J. (ZK 10 s. 331); 1448, 1458 → Działoszyce; 1470-5 dz. Jan Czyżowski h. Półkozic [s. ww. Jana], 6 ł. kmiec. (DLb. 2 s. 73, 75-6); 1490-4, 1496, 1498 pobór z 2 ł.; 1508 pobór z ½ ł. (ŹD s. 439; RP s. 163, 178, 193, 208, 77, 41, 342); 1499, 1503, 1515, 1523, 1525, 1527 → Działoszyce; 1530 pobór z 1 l. (RP k. 16).

5. 1470 – 80 dzies. snop. i kon. wart. 4 grz., a czasami 5 grz. – plebanowi w Słaboszowie, z jednego pola co trzeci rok dziesięcina przypada plebanowi w Dzierążni (DLb. 2 s. 73, 75-6); 1529 dzies. snop. wart. 3 grz. oddawana jw. (LR s. 98, 306).

6. 1389 Mikołaj dz. J. kapłan2Nie wiadomo, gdzie miał beneficjum (presbiter, capellanus) → p. 3; 1392-1402 Maciej zw. Pstrocha z J. i Pstroszyc, od 1385-96 pisarz sądu ziemskiego krak. (Z. Perzanowski, Dokument i kancelaria sądu ziemskiego krakowskiego do połowy XV wieku, Kr. 1968 s. 47).

1 Dalszy tekst zapiski wydrapany w rpisie, następnie poprawiany ciemniejszym atramentem, nieczytelny.

2 Nie wiadomo, gdzie miał beneficjum.